ناترازی گاز منجر به کاهش تولید نفت شد!

اقتصاد۲۴- افت فشار گاز در میادین نفتی، یکی از پدیده‌های رایج و چالش‌برانگیز در صنعت بالادستی نفت و گاز به شمار می‌رود. این مسئله به‌طور معمول در طول زمان و در پی برداشت مستمر از میادین نفتی رخ می‌دهد، اما حفظ فشار مخزن یکی از الزامات اساسی برای استمرار تولید محسوب می‌شود. یکی از راه‌های حفظ فشار مخزن، تزریق گاز به میادین نفتی است.

پیش‌تر غلامحسین حسن‌تاش، کارشناس ارشد انرژی، در گفت‌و‌گو با برنامه مقتصاد تجارت‌نیوز توضیح داد: میادین نفتی برای بهره‌برداری مناسب و حداکثرشدن بازیافت به تزریق گاز نیاز دارند. این موضوع در تمامی برنامه‌های توسعه نیز تاکید شده است، اما در بهترین حالت، میزان تزریق گاز به میادین نفتی کمتر از ۲۰ درصد میزان ذکرشده در برنامه‌های توسعه بوده است.

وی توضیح داد: بخشی از نفت قابل استخراج به عنوان سرمایه ملی به دلیل کاهش تزریق گاز و نبود فشارافزایی به‌موقع برای همیشه غیرقابل بازیافت می‌شود.

او عنوان کرد: در میادین نفتی مقداری نفت درجا وجود دارد که با توجه به دانش امروز بشر، تنها ۲۰ درصد از آن قابل استخراج است. برای افزایش این درصد، یکی از شناخته‌ترین راه‌ها در جهان، تزریق گاز در میادین نفتی و فشارافزایی آنهاست. این اقدام به استخراج بیشتر نفت کمک می‌کند و ضریب بازیافت نفت که همان ۲۰ درصد است را افزایش می‌دهد.

افت فشار میادین نفتی دلایل متعددی دارد که ازجمله مهم‌ترین آنها می‌توان به کاهش تدریجی انرژی طبیعی مخزن اشاره کرد. با گذشت زمان و تخلیه بخشی از گاز‌های موجود، فشار مخزن به‌تدریج افت می‌کند.

این امر می‌تواند ناشی از برداشت بیش از ظرفیت، فقدان مدیریت مخزن یا تاخیر در اجرای طرح‌های نگهداشت فشار مانند تزریق گاز باشد. از سوی دیگر، نبود زیرساخت‌های مناسب برای جمع‌آوری و بازیافت گاز همراه نفت یا ناتوانی در تامین گاز موردنیاز برای تزریق به مخزن، موجب تشدید افت فشار می‌شود.

ادامه‌دار بودن افت فشار، موجب کاهش نرخ تولید نفت و گاز شده و در برخی موارد، می‌تواند به غیر اقتصادی‌شدن عملیات تولید منجر شود. همچنین افت فشار در مخزن ممکن است باعث شود بخشی از نفت درجای مخزن، قابل بازیابی نباشد و در نتیجه، ضریب بازیافت نهایی کاهش یابد.

بیشتر بخوانید:آیا حوزه نفت و انرژی میانجی توافق می‌شود؟

ابراهیم پیرامون، مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، پنجم اسفند ۱۴۰۳، در نشست «افزایش تولید دانش‌بنیان نفت و گاز» در سومین همایش پتروتک عنوان کرد: بخش زیادی از گاز تولیدی در بخش خانگی و نیروگاهی مصرف می‌شود و سهم تزریق گاز به مخازن نفتی اندک است.

او تصریح کرد: براساس برنامه تدوین‌شده شرکت ملی نفت ایران به تزریق روزانه ۳.۵ میلیارد فوت‌مکعب گاز به مخازن نیاز است تا ذخایر ثانویه به طور متوسط حدود شش درصد افزایش یابد.

نیاز به تزریق ۳۰ میلیارد مترمکعب گاز در سال به میادین نفتی

نرسی قربان، کارشناس ارشد انرژی، در گفت‌و‌گو با تجارت‌نیوز عنوان کرد: میادین نفتی کشور به‌مرور زمان دچار افت فشار طبیعی می‌شوند و برای حفظ تولید، نیازمند تزریق گاز هستند. این موضوع به‌ویژه در مورد میادینی که قدیمی محسوب می‌شوند و وارد نیمه دوم عمر خود شده‌اند، اهمیت بیشتری دارد.

وی ادامه داد: همه‌ساله مقدار قابل توجهی گاز به میادین نفتی تزریق می‌شد و قرار بود این میزان سال‌به‌سال افزایش یابد تا از افت تولید جلوگیری شود. در مقطعی صحبت از نیاز به تزریق ۳۰ میلیارد مترمکعب گاز در سال مطرح بود، اما در حال حاضر آمار مشخصی از میزان تزریق گاز در دسترس نیست. با این حال، تردیدی نیست که کاهش تزریق گاز به معنای کاهش تولید نفت است.

این کارشناس انرژی توضیح داد: باید توجه داشت که مکانیسم‌های جایگزینی نیز برای حفظ یا افزایش تولید وجود دارند و در حال بررسی هستند. با این حال، تزریق گاز همچنان یکی از ابزار‌های نگهداشت فشار مخازن نفتی است.

وی خاطرنشان کرد: در فرآیند تولید نفت، بخشی از گاز تزریق شده، به همراه نفت بیرون می‌آید. بخشی از گاز همراه می‌تواند جمع‌آوری و به‌صورت بازیافت مجدد به میادین تزریق شود. اما مشخص نیست چه میزان از این گاز جمع‌آوری می‌شود، یا چه بخشی سوزانده شده و از بین می‌رود. این موضوع را مسئولان شرکت نفت بهتر می‌دانند.

بخش عمده میادین نفتی در نیمه دوم عمر قرار دارند و نیازمند تزریق گاز هستند

قربان تشریح کرد: تعداد قابل توجهی از میادین نفتی کشور در نیمه دوم عمر خود قرار دارند و به فرآیند تزریق گاز نیاز دارند. این مسئله از ۱۵ سال پیش مورد بحث بوده و امروز بیش از گذشته به یک چالش اساسی تبدیل شده است، چراکه بخش عمده حوزه‌های نفتی کشور دچار کهولت هستند و باید گاز به آنها تزریق شود یا روش‌های دیگری برای جبران کاهش تولید به‌کار گرفته شود.

وی تصریح کرد: این مسئله، بر ذخایر نفتی درجا اثر نمی‌گذارد و در میزان تولید نفت و نفت قابل استحصال اثرگذار است.

این کارشناس انرژی درنهایت خاطرنشان کرد: با فناوری موجود و با قیمت مناسب می‌توان ذخایر را استخراج کرد. ممکن است ذخایری وجود داشته باشد که با توجه به تکنولوژی روز نتوان آنها را استخراج کرد یا به‌لحاظ اقتصادی استخراج آنها به‌صرفه نباشد و هزینه هر بشکه ۶۰ دلار باشد. تعریف ذخایر به مکانیسم‌ها و تکنولوژی روز و اقتصادی که بتواند آنها را تولید کند، بازمی‌گردد.