
اقتصاد۲۴- حسین علایی، فرمانده جنگدیده سپاه پاسداران و نخستین فرمانده نیروی دریایی این نیرو، سالها در جبهههای نظامی، مدیریت شرکتهای بزرگ دولتی و دانشگاه فعالیت داشته است. او تجربه زیادی در فرماندهی نظامی، مدیریت اجرایی و آموزش دانشگاهی دارد و افزونبر آن، در مسائل اجتماعی و سیاسی نیز فعال است. از دیدگاه او، رضایت مردم و تمرکز بر مسائل اصلی کشور اهمیت بالایی دارد و همین نگاه سبب شده است که اظهارنظر تازهاش درباره قانون عفاف و حجاب مورد توجه رسانهها و افکار عمومی قرار گیرد.
حسین علایی در سال ۱۳۳۵ در کرهرود، از توابع اراک به دنیا آمد. پدر او، شیخ محمود علایی کرهرودی، در سالهای نخست پس از انقلاب ۱۳۵۷ در حوزه علمیه برهان تدریس میکرد و مدتی نیز امام جمعه موقت شهر ری بود. علایی از کودکی در محیطی آموزشی و مذهبی بزرگ شد و همین زمینه باعث شد که پس از انقلاب، مسیر خود را در عرصههای نظامی و مدیریتی دنبال کند. او از همان سالهای نخست انقلاب در فعالیتهای مرتبط با سازماندهی و رهبری نیروها حضور داشت و تجربههای ابتدایی او در این دوران زمینهساز مسئولیتهای بزرگتر بعدی شد.
در طول جنگ ایران و عراق، حسین علایی بهعنوان یکی از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی فعالیت داشت و در بسیاری از عملیاتهای اصلی حضور مستقیم داشت. از سال ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۵ فرمانده قرارگاه نوح بود و مدیریت عملیاتی یگانهای مهم را برعهده داشت. پیش از تشکیل نیروهای سهگانه سپاه، او فرمانده سپاه ارومیه بود و پیش از آغاز عملیات طریقالقدس وارد جبهه جنوب شد تا در آمادهسازی نیروها و رهبری تاکتیکی نقش ایفا کند. هنگامی که ساختار سهگانه سپاه شکل گرفت، در سال ۱۳۶۴ بهعنوان نخستین فرمانده نیروی دریایی سپاه منصوب شد و تا سال ۱۳۶۹ این مسئولیت را برعهده داشت، جایگاهی که او را در مرکز برنامهریزی و عملیاتهای دریایی در طول جنگ قرار داد.
پس از پایان جنگ، حسین علایی مسیر خود را در حوزه مدیریتی ادامه داد و در مسئولیتهای مختلف حضور یافت. از سال ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۱ قائممقام وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح بود و در فاصله سالهای ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۹ ریاست ستاد مشترک سپاه پاسداران را بر عهده داشت. افزونبر این، از ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ مدیریت شرکت هواپیمایی آسمان را برعهده داشت و پس از آن، از ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ ریاست هیئت مدیره شرکت ملی نفتکش ایران را به عهده گرفت. در مهر ۱۴۰۳ تا شهریور ۱۴۰۴ نیز مدیرعامل صندوق بازنشستگی کارکنان فولاد شد و تلاش کرد سازمان را در مسیر بهبود و اصلاح قرار دهد.
در دوره مدیریت آسمان، علایی با تمرکز بر ساماندهی مالی، بدهیهای انباشته شرکت را که بالغ بر ۱٫۲۵۰ میلیارد تومان برآورد میشد، تسویه کرد؛ بخش عمده این بدهیها مربوط به شرکتهای دولتی بود. او همچنین با خرید ۶ فروند ایرباس ای-۳۲۰ و ۴ فروند بوئینگ ۷۳۷ ظرفیت پروازی شرکت را افزایش داد و باعث شد آسمان در فاصله سالهای ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸ بیشترین ظرفیت حمل مسافر را در میان شرکتهای هواپیمایی ایرانی به دست آورد. این اقدامات نشان داد که علایی توجه ویژهای به مدیریت منابع و توسعه زیرساختها داشته است.

علایی هماکنون استاد دانشگاه امام حسین و مدیرمسئول ماهنامه صنایع هوایی است. او در حوزه آموزش و پژوهش نظامی و صنایع هوایی فعالیت دارد و کوشش کرده است تجربههای مدیریتی و فرماندهی خود را با تدریس ترکیب کند. در کلاسها و دورههای آموزشی، دانشجویان افزونبر دریافت آموزش نظری، با نمونههای واقعی از مدیریت عملیات، تصمیمگیری در شرایط بحرانی و سازماندهی منابع در محیطهای پیچیده آشنا میشوند.
در مصاحبهای با خشتخام، علایی درباره شکلگیری سپاه پاسداران توضیح داد. او گفت که پس از پیروزی انقلاب، امام پاسداری از انقلاب را مطرح کردند و هدف اصلی ایجاد مجموعهای بود که بتواند از دستاوردهای انقلاب محافظت کند. علایی افزود که در آن دوران بسیاری نگران بودند که آمریکا اجازه ندهد رژیم شاه بهطور کامل از بین برود و ممکن است دوباره بازگردد. به همین دلیل مردم در شهرها و محلهها بهصورت خودجوش اقدام کردند، کمیتهها و سپاهها را تشکیل دادند و نقش حفاظتی و سازماندهی را برعهده گرفتند. این روند در شهرهای مختلف و حتا در مراکز دانشجویی شکل گرفت و دانشجویان در شهرهایی مانند تبریز پیشتاز ایجاد این سازمانها بودند و مسئولیت نگهداری امنیت و نظم محلی را به عهده گرفتند.
علایی افزونبر فعالیتهای نظامی و مدیریتی، در حوزههای اجتماعی و سیاسی نیز فعال بوده است. او یادداشتها و مقالههایی درباره وقایع مهم کشور منتشر کرده و در آنها به تحلیل رفتار رژیم پهلوی و برخی سیاستهای جمهوری اسلامی پرداخته است. در مقالهای که در دی ۱۳۹۰ منتشر شد، علایی هدف خود را بیان رفتار استبدادی رژیم پهلوی و نشان دادن قیاس نادرست میان آن و حکومت فعلی اعلام کرد و تلاش کرد دیدگاهش را با مستندات تاریخی و تحلیلی ارائه دهد.
بیشتر بخوانید: حسن روحانی کیست؟/ از شورای امنیت تا پاستور
همچنین علایی در مصاحبهای درباره قانون عفاف و حجاب گفته است: «مردم را راضی کنید؛ با کارهایی که هزینه ندارد، نه با کارهای پرهزینه. قوانینی که رضایت مردم را جلب نمیکند، ول کنید. مسائل اصلی کشور چیزهای دیگری است.» او در این اظهارنظر، بر اهمیت تمرکز بر خواست مردم و اولویتبندی مسائل اصلی کشور تأکید کرده و نسبت به پرداختن به قوانین کماثر که رضایت عمومی را جلب نمیکنند، انتقاد کرده است.
حسین علایی تاکید کرده است که مهمترین موضوع سیاست خارجی ایران در دولت چهاردهم، مسئله هستهای و تحریمهای آمریکا بوده است. او معتقد است که مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا هرگز واقعی نبوده و در نهایت اسرائیل و آمریکا جنگ علیه ایران را بدون هیچ بهانهای آغاز کردند و تأسیسات هستهای ایران را از بین بردند. به گفته علایی، در جریان این جنگ خونبار، بسیاری از دانشمندان هستهای، فرماندهان ارشد سپاه و انسانهای ارزشمند کشور به همراه خانوادههایشان ترور شدند و خسارات زیادی به مردم وارد شد.
وی همچنین خاطرنشان کرده است که دستگاه دیپلماسی ایران حتا با وجود تلاشهای فراوان نتوانست جلوی جنگ و تداوم تحریمها را بگیرد و هماهنگی میان دیپلماسی و میدان، باوجود تلاشها، نتوانست تصمیم آمریکا و اسرائیل را تغییر دهد. علایی بر این باور است که نقطه قوت سیاست خارجی ایران بیشتر در حفظ روابط با کشورهای همسایه و منطقه، از جمله مصر، نمایان بوده و استراتژی وزارت امور خارجه در مذاکرات با آمریکا بر اساس واقعیات تنظیم نشده است.
علایی به وضوح میگوید: «ابتکار مذاکرات از ابتدا در اختیار آمریکا بود و طرف مقابل میخواست ایران با نظرات ترامپ که مورد پسند اسرائیل بود، موافقت کند و برنامه هستهای خود را تحت نظارت بازرسان آمریکایی برچیند.»