نقش منطقه آزاد چابهار در اقتصاد ملی / برنامه‌های راهبردی قلب توسعه شرق و جنوب ایران

منطقه آزاد چابهار در ابعاد گوناگون از توانمندی های بسیاری برای رشد برخوردار است و از این منظر برای اقتصاد ایران اهمیت ویژه ای دارد. این منطقه مانند سایر مناطق آزاد کشور برای حصول به اهداف و نایل شدن به توسعه پایدار نیازمند تدوین برنامه راهبردی و حرکت در مسیر راهبردهای اصلی است.

اقتصاد24 - بر اساس نقشه راه کلان مناطق آزاد کشور، ایجاد محیطی متمایز با مدیریت کارآمد و یکپارچه، فارغ از دیوان‌سالاری های معمول سرزمین اصلی به عنوان ماموریت این مناطق تعریف شده و در این راستا مزیت هایی مانند برخورداری از آزادی ورود و خروج سرمایه، آزادی خروج سود فعالیت های اقتصادی، بهره مندی از مقررات اختصاصی اشتغال و معافیت های مالیاتی، انجام مبادلات خارجی مستثنی از مقررات ملی صادرات و واردات گمرکی و بی‌نیاز از دریافت روادید برای اتباع خارجی برای مناطق آزاد منظور شده است.

از سوی دیگر، علاوه بر انتظارات هجده‌گانه رئیس جمهوری که همسو با راهبردهای بنیادین مناطق و با جهت گیری ارتقای اثربخشی و کارایی، ابلاغ شده، محورهای عملیاتی فعالیت مناطق در انطباق با سیاست های اقتصاد مقاومتی و هماهنگ با برنامه ششم توسعه کشور نیز تدوین و تنظیم شده است. براین اساس، در آینده نگری های مناطق آزاد چشم انداز و اهداف راهبردی مشخصی تبیین شده است.

چابهار به عنوان کانون توسعه محور شرق و به نوعی قلب توسعه اقتصادی، تجاری و گردشگری در جنوب سیستان و بلوچستان است. مجاورت آن با آب‌های آزاد بین‌المللی، همسایگی مستقیم با کشورهای پاکستان و افغانستان و به طور غیرمستقیم با کشورهای آسیای مرکزی، یکی از چهارراه‌های اصلی کریدور جنوبی تجارت جهانی نیز محسوب می‌شود.

منطقه آزاد چابهار در ابعاد گوناگون از توانمندی های بسیاری برای رشد برخوردار است و از این منظر برای اقتصاد ایران اهمیت ویژه ای دارد. پیشگامی در منطقه خاورمیانه، آسیای جنوب غربی، آسیای میانه و قفقاز، برخورداری از زیر ساخت های روزآمد، بهره مندی از قابلیت هایی چون شفافیت، سهولت، رقابت پذیری و جذابیت محیط کسب و کاربرای سرمایه گذاری و ایفای نقشی موثر در توسعه اقتصاد ملی و تقویت پیوندهای راهبردی با اقتصادهای منطقه ای و بین المللی مولفه های چشم انداز مناطق آزاد کشور از جمله مناطق آزاد چابهار را تشکیل می دهند.

در راستای تحقق این چشم انداز امیدبخش، اهداف راهبردی سه گانه ای چون کمک به تامین رشد پویا و بهبود شاخص های مقاومت اقتصادی و دستیابی به اهداف سند چشم انداز بیست ساله کشــور، کمک به تنوع بخشــی پیوندهای اقتصادی کشور با اقتصادهای منطقه ای و بین المللی به ویژه با کشورهای منطقه و همسایگان و کمک به توسعه و تسریع عمران و آبادانی منطقه ای و توانمندسازی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جوامع محلی با تاکید بر سیاست های اقتصاد مقاومتی و مولفه هایی چون ایفای نقش در اقتصاد ملی، تقویت اقتصاد منطقه ای، انتقال فناوری، جلب مشارکت و توسعه جامعه محلی و تقویت مناسبات بین المللی ابلاغ شده است.

راهبردهای منطقه آزاد چابهار

برنامه راهبردی با توجه به تغييرات محيطي كه در حال حاضر شتاب زيادي به خود گرفته است و پيچيده شدن تصميمات ، یکی از مهمترین نیازهای هر منطقه آزاد محسوب می شود. راهبردها با تكيه بر ذهنيتي پويا، آينده‌نگر و جامع‌نگر می تواند از عوامل تعيين‌كننده موفقيت تجاري، اقتصادی و اجتماعی در مناطق آزاد کشور باشد. منطقه آزاد چابهار با تدوین راهبردهای مهم در شناخت فرصت ها، برنامه ریزی برای حصول به اهداف و تدوین راه، مسیر پیشرفت و رسیدن به توسعه پایدار را هموارتر کرده است. در این برنامه راهبردی به اقتصاد محلی، ملی و بین المللی توجه شده و علاوه بر آن مسائل اجتماعی و تکنولوژیکی نیز موردنظر قرار داده شده است.

نقش آفرینی در اقتصاد ملی

چابهار با ظرفیت‌های بیشمار اقتصادی، تجاری، ترانزیتی، گردشگری، کشاورزی و متصل بودن به آب‌های آزاد قلب توسعه شرق و جنوب ایران محسوب می‌شود. این منطقه با توجه به موقعیت راهبردی، بزرگترین بندر اقیانوسی کشور است که اهمیت زیادی برای سرمایه‌گذاران ایرانی و کشورهای حاشیه اقیانوس هند و همسایگان ایران دارد.

اولین و شاید مهمترین راهبرد این منطقه نقش در اقتصاد ملی است، چابهار با تاثیر و نقش آفرینی در حوزه های صنعت، پتروشیمی و توسعه حمل و ترانزیت و... می تواند در اقتصاد ملی نقش هایی پر رنگ و تاثیر گذار ایفا کند.

اثرگذاری در اقتصاد محلی

ایجاد اشتغال مولد و تلاش برای افزایش درآمد سرانه تکمیل زنجیره تولید و توسعه شهرک های صنعتی تخصصی و صنایع کوچک و متوسط مانند ایجاد خوشه های غذایی، واحدهای فرآوری برنج، صنایع پلاستیک، خوشه مقاطع فولادی و تمرکز بر گردشگری با ساخت 9 واحد هتل و هتل آپارتمان از جمله راهبردهای سازمان منطقه آزاد چابهار برای اثر بر اقتصاد محلی است.

جلب مشارکت جوامع محلی

یکی از عوامل مهم در رشد و پیشرفت مناطق آزاد توجه آنها به توسعه متوازن در حوزه های اقتصادی و اجتماعی به صورت همزمان است. منطقه آزاد چابهار به عنوان یکی از موفق‎ترین مناطق در زمینه تلاش در حوزه مسئولیت اجتماعی شناخته می شود .

مسئولیت و تعهد اجتماعی در حوزه های گوناگون دارای تعاریف فراوانی بر اساس حوزه فعالیت است. برای مثال در مناطق آزاد تعهد در قبال حفظ محیط زیست و اکو سیستم، توجه به آموزش و پرورش جوامع محلی، توجه به بهداشت و سلامت مردم منطقه، توجه به پیشگیری از آسیب های اجتماعی، توانمندسازی زنان و... از جمله مسائل مهم در مسئولیت اجتماعی محسوب می شود که توجه به این مسائل می تواند در وهله اول موجب جلب اعتماد محلی و پس از آن جلب مشارکت جوامع محلی شود.

منطقه آزاد چابهار با تنظیم سند مسئولیت اجتماعی و با تمرکز بر سه محور آموزش، توانمند سازی و توسعه مشاغل خانگی و بهداشت و همچنین با بهسازی روستای تیس و توسعه بومگردی و سوزن دوزی به رشد و توسعه بیشتر جامعه محلی چابهار می اندیشد.

انتقال دانش و تکنولوژی

اتفاقات خوبی در حوزه رونق زیست بوم نوآوری در چابهار در سال‌های اخیر رخ داده است. این منطقه با تمرکز بر ارتقاء کیفیت نیروی انسانی، انتقال دانش مدیریت و تکنولوژی تولید پای در عرصه توسعه تکنولوژی در منطقه گذاشته است.

امروز توسعه فناوری در منطقه آزاد چابهار وارد فاز اجرایی شده و قرار است این توسعه با همکاری دانشگاه بین‌المللی چابهار پیگیری شود. منطقه آزاد چابهار یکی از فعالترین مناطق آزاد ایران محسوب می شود که راه توسعه و پیشرفت را در پی گرفته و با برنامه های مختلف و برنامه ریزی دقیق سعی در ایجاد مراکز فناوری، انتقال دانش و تکنولوژی دارد.

راه اندازی مرکز نوآوری ایران و چین در دانشگاه بین المللی، آموزش های فنی با رویکرد پرورش تکنسین، استمرار مراکز انتقال فناوری (شتاب دهنده ها)، ایجاد دپارتمان توسعه چابهار در دانشگاه صنعتی شریف و ایجاد منطقه ویژه علم و فناوری با توسعه سایت دانشگاهی و تکمیل و بهره برداری ساختمان آموزشی دانشگاه از دیگر اقدامات این سازمان در جهت توسعه دانش و تکنولوژی است.

این منطقه با همکاری دانشگاه بین المللی چابهار برنامه هایی در مسیر توسعه فناوری منطقه نظیر پروژه آنلاین هاسپیتال، پارک علم و فناوری، پلتفرم نرم افزاری مرکز آمار و دپارتمان بازی‌های رایانه‌ای و پویانمایی را پیگیری می کند.

گسترش تعاملات بین المللی

بندر چابهار به عنوان دروازه ترانزیتی کشور در کریدور بین‌المللی شرق-غرب می‌تواند در زمینه ترانزیت و ترانشیب کالا به بنادر جنوبی کشورهای خلیج فارس ایفای نقش می کند.

ایجاد هاب لجستیک برای کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه ، تمرکز بر اقتصاد افغانستان ، توسعه صنایع مبتنی بر بازار مصرف افغانستان ، توسعه صنایع مبتنی بر مواد اولیه افغانستان (صنعت سنگ، فرآوری مواد غذایی)، برنامه ریزی برای توسعه روابط چابهار با گوادر ( پاکستان)،همکاری ترانزیتی، حمل و نقل، لجستیک و شیلاتی با عمان از جمله برنامه های این سازمان برای گسترش تعاملات بین المللی است.