بودجه دوسالانه برای اقتصاد غیر قابل پیش بینی ایران/ سند مالی دولت چگونه تنظیم خواهد شد؟

بودجه سال آینده از چند جهت با بودجه‌ریزی در سال‌های گذشته متفاوت است. کمبود درآمدهای نفتی و جدا کردن بند ناف نفت از هزینه‌های دولت عامل مهمی است که البته دوسالانه بودن آن نیز در نوع خود قابل توجه است.

اقتصاد24- سند بودجه مطابق با قانون به صورت سالانه به مجلس تقدیم می شود اما این بار دولت قصد دارد بودجه دوسالانه را تقدیم مجلس کند به عبارت دیگر برای دو سال آینده سند بودجه تدوین و تصویب شود، موضوعی که به زعم برخی کارشناسان موجب جلوگیری از اتلاف وقت و انرژی برای کشور می شود، اما از سوی دیگر کارشناسانی معتقدند بودجه دوسالانه با توجه به پیش بینی ناپذیر بودن شرایط اساساً کار منطقی ای به نظر نمی رسد. هر چند به گفته مقامات دولتی مزیت اصلی بودجه دوسالانه ، بیشتر شدن افق دید و برنامه‌ریزی بلندمدت‌تر برای اجرای پروژه‌های عمرانی است. با این وجود، سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که در شرایطی که اقتصاد کشور بیش از هر زمانی شکننده و ناپایدار است، تخمین هزینه‌ها و درآمدها با خطاهای زیادی همراه است، و کسری بودجه چون آفتی مزمن به دامن دولت‌های مختلف افتاده است، آیا وقت مناسبی برای دوسالانه کردن بودجه است؟

از طرفی با دوسالانه کردن بودجه در صورتی که دولت در پیش‌بینی‌های منابع خود شکست بخورد، با کسری بودجه بیشتری مواجه و از هدف اصلی خود دور می‌شود. این ها مسائلی است که می تواند مسئله بودجه دوسالانه را با چالش روبرو کند. هرچند کارشناسانی هستند که معتقدند این اتفاق در صورتی که بودجه به صورت سالانه تنظیم شود اما برای هر دو سال امسال بودجه تدوین شود می تواند در اتلاف وقت و انرژی مفید باشد.

بودجه دوسالانه به شرط سالانه

برخی کارشناسان معتقدند اگر بودجه دو سال 99 و 1400 به طور جداگانه و البته در قالب یک سند امسال تحویل مجلس داده شود می تواند نکات مثبتی داشته باشد. آلبرت بغوزیان کارشناس مسائل اقتصادی به اقتصاد24 در این خصوص گفت: تصور می‌کنم هدف تدوین بودجه دوسالانه این است که برای دو سال یکبار زمان و انرژی گذاشته شود و به جای اینکه 6 ماه از سال را صرف نوشتن و 6 ماه را صرف بررسی و تصویب کنیم برای دو سال بودجه نوشته شود. در واقع سند بودجه برای یک سال بسته می شود اما برای سال بعد هم در همین سال بودجه نوشته و بررسی و تصویب شود.

وی افزود: این کار البته برای جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه مفید است در صورتی که بودجه دو سال آینده به طور جداگانه و در یک زمان نوشته و تقدیم شود.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه بودجه قاعدتا باید برای یک سال نوشته شود، اظهار کرد: باید در نظر گرفت که بودجه حتی برای یک سال هم معمولاً اهداف آن محقق نمی شود بنابراین یک سند بودجه برای دو سال کمی سخت است.

بودجه اسیر اختلافات سیاسی نشود

بغوزیان تصریح کرد: بودجه سالانه باید در راستای برنامه 5 ساله توسعه باشد. هر چند باید دید دولت بعدی هم به برنامه 5 ساله و یا بودجه از پیش تعیین شده اعتقادی دارد یا خیر.

وی افزود: مشکل این است که اگر بودجه دوسالانه هم تصویب شود ممکن است دولت و مجلس بعدی اعتقادی به آن نداشته باشند و این موضوع نباید دستاویز اختلافات سیاسی شود بنابراین اگر تصویب این بودجه به نفع اقتصاد باشد باید بعدی ها هم به آن احترام بگذارند.

این اقتصاددان تاکید کرد: مسئله اصلی نوشتن بودجه به صورت دو سالانه یا سالانه نیست. اگر قرار باشد هدفی دنبال نشود و شاخصی اصلاح نشود مشکل بودجه هم حل نخواهد شد. باید تکلیف نرخ ارز، نرخ بهره، رشد نقدینگی و... به عنوان متغیرهای سیاستی روشن باشد تا دولت بتواند متغیرهای هدف و درونزای مدل را کنترل کند.

بغوزیان یادآور شد: مفاهیم اقتصادی زمانی برای فعالان اقتصادی معنا پیدا می کند که دولت بتواند قابلیت پیش بینی برنامه برای فعالیت های اقتصادی ارائه کند. اما اگر دولت متغیرهایی مانند نرخ ارز، نرخ بهره و سیاست های مالیاتی را در اختیار نگیرد و هدایت کند، هر بودجه و برنامه ای تنها یک دکور برای اقتصاد خواهد بود.

بودجه دوسالانه و پیش بینی ناپذیری شرایط بین المللی

همچنین مهدی تقوی استاد دانشگاه و اقتصاددان در گفت و گو با اقتصاد24 گفت: با توجه به این که وضعیت اقتصادی دنیا در حال تغییر است، بودجه ریزی دو ساله چندان منطقی به نظر نمی رسد.

وی تصریح کرد: ما در حال حاضر به دلیل وجود تحریم ها و حضور رئیس جمهور نادانی مانند ترامپ، شرایط متفاوت و پیچیده ای داریم. ضمن اینکه باید دید انتخابات بعدی ریاست جمهوری آمریکا و البته سایر شرایط بین المللی به چه نحوی پیش خواهد رفت.

تقوی اظهار کرد: برنامه ریزی بودجه برای دو سال در حالی که اهداف بودجه طی یک سال هم محقق نمی‌شود به نظر نمی‌رسد نتیجه بخش باشد.

این اقتصاددان یادآور شد: شرایط غیر منتظره ای مانند خروج آمریکا از برجام و سایر مسائل شرایط اقتصادی و سیاسی را غیر قابل پیش بینی کرده است. بنابراین بهتر است برای همین یک سال بودجه ای مستحکم تر از گذشته تدوین شود.

تقوی تاکید کرد: شاید در شرایط فعلی تیزهوش ترین اقتصاددانان هم نتوانند به طور دقیق شرایط دو سال آینده را پیش بینی کنند بنابراین در صورتی که چنین اقدامی را هم انجام دهند مجددا باید دست به اصلاح بزنند.