تاریخ انتشار: ۱۰:۰۹ - ۲۴ آذر ۱۳۹۸

بیم و امیدهای بازار کار در دهه ۹۰

سعید مسگری*
سعید مسگری
اقتصاد24- یکی از موضوعات بااهمیت در هر اقتصادی، وضعیت بازار کار است. بازار کار هم بر زندگی و معیشت مردم تاثیر می‌گذارد و هم می‌تواند نشان‌دهنده وضعیت کلی اقتصاد باشد. شاخص‌های متعددی برای تحلیل و بررسی بازار کار تدوین شده که اولین و مهم‌ترین آن، نرخ بیکاری است.
این نرخ یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی در تمام کشورهاست که همواره مورد توجه مردم، کارشناسان و سیاستگذاران قرار دارد. اما نرخ بیکاری خود متاثر از شاخص‌های دیگری در بازار کار است که اصلی‌ترین آن، نرخ مشارکت اقتصادی است.

نرخ مشارکت اقتصادی به زبان ساده نسبت افراد حاضر در بازار کار (مجموع شاغلان و بیکاران) به کل جمعیت در سن کار را نشان می‌دهد. در واقع نرخ مشارکت اقتصادی نشان می‌دهد چند درصد از افرادی که در سن کار قرار دارند نیروی کار خود را در بازار کار عرضه می‌کنند. معمولا مردم عادی و رسانه‌ها توجه چندانی به این نرخ ندارند و صرفا نرخ بیکاری را مورد توجه قرار می‌دهند. اما باید توجه داشت که تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی به صورت مستقیم بر نرخ بیکاری تاثیر می‌گذارد.

در کشور ما نرخ مشارکت اقتصادی تغییرات زیادی دارد و روند پرنوسان آن سبب شده تا اهمیت آن دوچندان شود. علاوه بر روند نوسانی این نرخ، سطح پایین آن نیز می‌تواند بر اهمیت آن بیفزاید. مقایسه نرخ مشارکت اقتصادی ایران با کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد که فاصله زیادی بین این نرخ در ایران و اقتصادهای توسعه‌یافته و حتی برخی کشورهای در حال توسعه وجود دارد. به عنوان مثال در سال‌های اخیر نرخ مشارکت اقتصادی در کشورهایی همچون آمریکا، کانادا و کویت بین ۶۰ تا ۷۰ درصد بوده است.

یکی از دلایل اصلی پایین بودن نرخ مشارکت اقتصادی در ایران، پایین بودن این نرخ در بین زنان است به طوری که همواره فاصله زیادی بین نرخ مشارکت اقتصادی زنان و مردان وجود دارد. در سال گذشته نیز نرخ مشارکت اقتصادی مردان ۴/۶۴ درصد و نرخ مشارکت اقتصادی زنان ۱/۱۶ درصد بوده است. اختلاف ۴۰ تا ۵۰ درصدی نرخ مشارکت زنان و مردان سبب شده نرخ مشارکت اقتصادی در ایران هیچ‌گاه به بالای ۴۳ درصد نیاید. به دلایل مختلف در اقتصاد ایران زنان مشارکت کمی در بازار کار دارند و این امر سبب شده بخش زیادی از پتانسیل نیروی انسانی کشور بدون استفاده باقی بماند.
حال که وضعیت کلی مشارکت اقتصادی در ایران مشخص شد نوبت آن است که به بررسی وضعیت آن در بلندمدت و در دهه ۹۰ بپردازیم. بر اساس آمارهای مرکز آمار ایران، میانگین بلندمدت نرخ مشارکت اقتصادی ایران تا پیش از دهه ۹۰ معادل ۱/۳۸ درصد بوده است. این در حالی است که نرخ مشارکت اقتصادی در بسیاری از کشورها بیش از ۵۰ درصد است. جالب آنکه بین میانگین بلندمدت نرخ مشارکت اقتصادی مناطق شهری و روستایی ۲/۴ درصد فاصله وجود داشته و همواره مشارکت اقتصادی روستاییان بیشتر بوده است به طوری که نرخ مشارکت بلندمدت مناطق روستایی ۸/۴۰ درصد و مناطق شهری ۶/۳۶ درصد است.

برخلاف سال‌های قبل که نرخ مشارکت اقتصادی نوسانات زیادی داشته در دهه ۹۰ این نرخ روند صعودی به خود گرفته است به‌طوری که از ۹/۳۶ درصد در سال ۱۳۹۰ به ۵/۴۰ درصد در سال ۱۳۹۷ رسیده است. این روند صعودی سبب شده میانگین نرخ مشارکت اقتصادی در دهه ۹۰ به ۴/۳۸ درصد برسد که ۳/۰ واحد درصد بیش از میانگین بلندمدت آن است. به دلیل شیب ملایم افزایش نرخ مشارکت اقتصادی، میانگین آن فاصله زیادی با میانگین بلندمدت پیدا نکرده است. اما ادامه این روند میتواند به بهبود میانگین نیز کمک کند و از وضعیت بلندمدت فاصله بیشتری بگیرد.

به نظر می‌رسد جمعیت جوان کشور در سال‌های گذشته مشغول تحصیل و سپس خدمت سربازی بوده‌اند و از همین رو نتوانسته‌اند به سرعت وارد بازار کار شوند. اکنون متولدین دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ از تحصیل و مشغله‌های بعد تحصیل فارغ شده‌اند و در دهه ۹۰ در حال ورود به بازار کار هستند. این اتفاق سبب شده عرضه نیروی کار به مرور در دهه ۹۰ رو به افزایش بگذارد و نرخ مشارکت اقتصادی صعودی شود. البته به نظر می‌رسد عوامل دیگری همچون فضای مثبت ایجاد شده پس از توافق برجام و افزایش امیدواری نسبت به بهبود وضعیت اقتصادی، تغییرات فرهنگی و افزایش نقش‌آفرینی زنان و… نیز بر افزایش عرضه نیروی کار در دهه ۹۰ موثر بوده است.

این روند اگرچه مثبت است و می‌تواند فاصله بازار کار ایران با سایر کشورها را کم کند اما می‌تواند روی نرخ بیکاری تاثیر منفی بگذارد. یکی از دلایلی که اشتغالزایی صورت گرفته در دهه ۹۰ تاثیر چندانی بر بهبود نرخ بیکاری نداشته است افزایش نرخ مشارکت اقتصادی است به طوری که بخشی از مشاغل ایجاد شده به افرادی که تازه وارد بازار کار شده‌اند اختصاص یافته و اشتغالزایی نتوانسته کاهش زیادی در تعداد بیکاران ایجاد کند.

بنابراین با ادامه روند فعلی و افزایش عرضه نیروی کار، ضرورت اشتغالزایی دو چندان می‌شود. اگر اشتغالزایی با سرعت بیشتری نسبت به گذشته صورت نگیرد ممکن است برای بخشی از افرادی که تازه وارد بازار کار می‌شوند شغلی وجود نداشته باشد و بر تعداد بیکاران کشور افزوده شود. این روند می‌تواند به افزایش نرخ بیکاری منجر شود.
شایان توجه است که در صورت افزایش نرخ مشارکت اقتصادی حتی اگر اشتغالزایی مانع از رشد نرخ بیکاری شود تعداد بیکاران افزایش خواهد یافت. در واقع در شرایطی که نرخ مشارکت اقتصادی افزایش یافته تثبیت نرخ بیکاری به معنی ثابت ماندن تعداد بیکاران نیست بلکه به معنای افزایش تعداد بیکاران متناسب با افزایش عرضه نیروی کار است. بنابراین در صورت بهبود نرخ مشارکت اقتصادی، صرف ثابت ماندن نرخ بیکاری کفایت نمی‌کند و برای آنکه تعداد بیکاران در جامعه زیاد نشود باید به دنبال کاهش نرخ بیکاری بود.

*تحلیلگر اقتصادی

منبع: جهان صنعت
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

قیمت انواع دوربین‌های عکاسی + جدول

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

فیلم/ شعار هواداران پزشکیان در سفر به ‎قم

قیمت خودرو‌های رنو در بازار امروز + جدول

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قربان صدقه آزاده صمدی برای سریال در انتهای شب

قیمت سکه و طلا امروز یکشنبه ۲۷ خرداد ۱۴۰۳ + جدول

قیمت انواع موتورسیکلت در بازار امروز + جدول

قیمت مرغ، گوشت سفید و تخم مرغ در بازار + جدول

قیمت سکه و طلا امروز شنبه ۲۶ خرداد ۱۴۰۳ + جدول

قیمت روز لپ تاپ اپل + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز شنبه ۲۶ خرداد ۱۴۰۳ + جدول

قیمت انواع لپ تاپ مایکروسافت امروز + جدول

قیمت انواع لپ تاپ دل امروز + جدول

عکس/ سلفی جذاب حدیث فولادوند با سمیرا سیاح

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز شنبه ۲۶ خرداد ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز یکشنبه ۲۷ خرداد ۱۴۰۳ + جدول

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

توهین شدید منصور ارضی به موضع پزشکیان درباره گشت ارشاد

عکس/حمایت فرزند کروبی از مسعود پزشکیان

قالیباف: ۲ درصد پرواز‌ها هم از آسمان ایران رد نمی‌شود

ابتلای صادق زیباکلام به بیماری در زندان صحت ندارد

خبر کاهش مدت زمان خدمت سربازی کذب است

پزشکیان: در مقابل گشت ارشاد خواهم ایستاد

اغفال دختر جوان با شگرد ازدواج و مهاجرت توسط شاگرد قهوه‌خانه

رضا کیانیان خطاب به شش نامزد ریاست جمهوری: وعده ندهید، برنامه بدهید

پاسخ دفتر ظریف به ادعا‌های زاکانی

پرسپولیس پدیده ملی‌پوش را نمی‌خواهد!

حادثه امنیتی جدید در نوار غزه/ یک نظامی صهیونیست به هلاکت رسید

آشوب دوباره در خیابان‌های تل آویو

اینفوگرافی/ شاخص فلاکت استان‌های ایران در سال ۱۴۰۲

اتمام حجت دادگستری تهران درباره مبادلات رمزارزی + عکس

جایگاه ایران در جمع ثروتمندترین کشور‌های آسیا

ساخت ۲۰۰ هزار مسکن توسط شهرداری یک بلوف انتخاباتی است

فیلم/اقدام عجیب شادمهر عقیلی در کنسرت جدیدش

قیمت‌های باورنکردنی مسکن در زعفرانیه

قابلیت جدید و ویژه مخصوص رانندگان اسنپ

فیلم/ پزشکیان: قول می‌دهم صدای بی‌صدایان باشم

زنگ خطر به صدا درآمد؛ مرگ ۵ نفر بر اثر ابتلا به هاری!

عکس/ تصویری زیرخاکی از پورمحمدی و محمود احمدی‌نژاد

پزشکیان: من درباره مهسا امینی کاملا محکم و صریح حرف زده ام

فیلم/ حضور استاندار مرکزی در محل حادثه ریزش معدن اراک - شازند

سقوط سکه امامی به کانال ۳۹ میلیون تومانی

فیلم/ ریزش معدن در استان مرکزی با احتمال مفقودی ۴ نفر

ریزش معدن در اراک با احتمال مفقودی ۴ نفر

توئیت معنادار پورمحمدی: تحمل شنیدن دارید؟!

بنگاه‌های غیرمجاز پلمب می‌شوند

این موجران منتظر جریمه‌های سنگین باشند

عکس/ متروی تهران میزبان یک مسافر خاص بود

پورمحمدی: فیلترشکن تولید فساد می‌کند

عکس/ مهاجم استقلال ازدواج کرد

وعده انتخاباتی کاهش هزینه ساخت مسکن شدنی است؟

شرط اول و آخر بازیکنان پرسپولیس برای تمدید

فیلم/ انتقاد تند کواکبیان از قالیباف و جلیلی

همه آنچه باید درباره یورو بدانیم/ یورو ۴۵ هزار برابر تومان!

گزارش بورس امروز یکشنبه ۲۷ خرداد ۱۴۰۳

فیلم/پورمحمدی: جامعه نه ادعاهای ما را قبول دارد نه وعده‌های ما را

موزه زمان تهران کجاست؟

از سهمیه به رانندگان تاکسی اینترنتی تا وعده خرید نفت منطقه!

فیلم/ شورای شهر به تعطیلات تابستانی رفت

سامانه اس-۵۰۰ روسیه؛ قاتل موشک‌های بالستیک

فیلم/ ماجرای تغییر چهره پارسا پیروزفر از دهه ۷۰ تا کنون

عکس/ استایل جذاب هانده ارچل سوژه کاربران شد

تغییرات قیمت خودرو؛ دنا گران شد، رانا ارزان + جدول

موافقت رهبر انقلاب با عفو یا تخفیف مجازات محکومان

اینفوگرافی/دیدگاه نامزدهای ریاست جمهوری درباره مسائل مهم جامعه

عکس/ استایل جذاب بهاره افشاری جلب توجه کرد

تنها شانس دلار برای فرار از رکود