تاریخ انتشار: ۱۰:۰۹ - ۲۴ آذر ۱۳۹۸

بیم و امیدهای بازار کار در دهه ۹۰

سعید مسگری*
سعید مسگری
اقتصاد24- یکی از موضوعات بااهمیت در هر اقتصادی، وضعیت بازار کار است. بازار کار هم بر زندگی و معیشت مردم تاثیر می‌گذارد و هم می‌تواند نشان‌دهنده وضعیت کلی اقتصاد باشد. شاخص‌های متعددی برای تحلیل و بررسی بازار کار تدوین شده که اولین و مهم‌ترین آن، نرخ بیکاری است.
این نرخ یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی در تمام کشورهاست که همواره مورد توجه مردم، کارشناسان و سیاستگذاران قرار دارد. اما نرخ بیکاری خود متاثر از شاخص‌های دیگری در بازار کار است که اصلی‌ترین آن، نرخ مشارکت اقتصادی است.

نرخ مشارکت اقتصادی به زبان ساده نسبت افراد حاضر در بازار کار (مجموع شاغلان و بیکاران) به کل جمعیت در سن کار را نشان می‌دهد. در واقع نرخ مشارکت اقتصادی نشان می‌دهد چند درصد از افرادی که در سن کار قرار دارند نیروی کار خود را در بازار کار عرضه می‌کنند. معمولا مردم عادی و رسانه‌ها توجه چندانی به این نرخ ندارند و صرفا نرخ بیکاری را مورد توجه قرار می‌دهند. اما باید توجه داشت که تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی به صورت مستقیم بر نرخ بیکاری تاثیر می‌گذارد.

در کشور ما نرخ مشارکت اقتصادی تغییرات زیادی دارد و روند پرنوسان آن سبب شده تا اهمیت آن دوچندان شود. علاوه بر روند نوسانی این نرخ، سطح پایین آن نیز می‌تواند بر اهمیت آن بیفزاید. مقایسه نرخ مشارکت اقتصادی ایران با کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد که فاصله زیادی بین این نرخ در ایران و اقتصادهای توسعه‌یافته و حتی برخی کشورهای در حال توسعه وجود دارد. به عنوان مثال در سال‌های اخیر نرخ مشارکت اقتصادی در کشورهایی همچون آمریکا، کانادا و کویت بین ۶۰ تا ۷۰ درصد بوده است.

یکی از دلایل اصلی پایین بودن نرخ مشارکت اقتصادی در ایران، پایین بودن این نرخ در بین زنان است به طوری که همواره فاصله زیادی بین نرخ مشارکت اقتصادی زنان و مردان وجود دارد. در سال گذشته نیز نرخ مشارکت اقتصادی مردان ۴/۶۴ درصد و نرخ مشارکت اقتصادی زنان ۱/۱۶ درصد بوده است. اختلاف ۴۰ تا ۵۰ درصدی نرخ مشارکت زنان و مردان سبب شده نرخ مشارکت اقتصادی در ایران هیچ‌گاه به بالای ۴۳ درصد نیاید. به دلایل مختلف در اقتصاد ایران زنان مشارکت کمی در بازار کار دارند و این امر سبب شده بخش زیادی از پتانسیل نیروی انسانی کشور بدون استفاده باقی بماند.
حال که وضعیت کلی مشارکت اقتصادی در ایران مشخص شد نوبت آن است که به بررسی وضعیت آن در بلندمدت و در دهه ۹۰ بپردازیم. بر اساس آمارهای مرکز آمار ایران، میانگین بلندمدت نرخ مشارکت اقتصادی ایران تا پیش از دهه ۹۰ معادل ۱/۳۸ درصد بوده است. این در حالی است که نرخ مشارکت اقتصادی در بسیاری از کشورها بیش از ۵۰ درصد است. جالب آنکه بین میانگین بلندمدت نرخ مشارکت اقتصادی مناطق شهری و روستایی ۲/۴ درصد فاصله وجود داشته و همواره مشارکت اقتصادی روستاییان بیشتر بوده است به طوری که نرخ مشارکت بلندمدت مناطق روستایی ۸/۴۰ درصد و مناطق شهری ۶/۳۶ درصد است.

برخلاف سال‌های قبل که نرخ مشارکت اقتصادی نوسانات زیادی داشته در دهه ۹۰ این نرخ روند صعودی به خود گرفته است به‌طوری که از ۹/۳۶ درصد در سال ۱۳۹۰ به ۵/۴۰ درصد در سال ۱۳۹۷ رسیده است. این روند صعودی سبب شده میانگین نرخ مشارکت اقتصادی در دهه ۹۰ به ۴/۳۸ درصد برسد که ۳/۰ واحد درصد بیش از میانگین بلندمدت آن است. به دلیل شیب ملایم افزایش نرخ مشارکت اقتصادی، میانگین آن فاصله زیادی با میانگین بلندمدت پیدا نکرده است. اما ادامه این روند میتواند به بهبود میانگین نیز کمک کند و از وضعیت بلندمدت فاصله بیشتری بگیرد.

به نظر می‌رسد جمعیت جوان کشور در سال‌های گذشته مشغول تحصیل و سپس خدمت سربازی بوده‌اند و از همین رو نتوانسته‌اند به سرعت وارد بازار کار شوند. اکنون متولدین دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ از تحصیل و مشغله‌های بعد تحصیل فارغ شده‌اند و در دهه ۹۰ در حال ورود به بازار کار هستند. این اتفاق سبب شده عرضه نیروی کار به مرور در دهه ۹۰ رو به افزایش بگذارد و نرخ مشارکت اقتصادی صعودی شود. البته به نظر می‌رسد عوامل دیگری همچون فضای مثبت ایجاد شده پس از توافق برجام و افزایش امیدواری نسبت به بهبود وضعیت اقتصادی، تغییرات فرهنگی و افزایش نقش‌آفرینی زنان و… نیز بر افزایش عرضه نیروی کار در دهه ۹۰ موثر بوده است.

این روند اگرچه مثبت است و می‌تواند فاصله بازار کار ایران با سایر کشورها را کم کند اما می‌تواند روی نرخ بیکاری تاثیر منفی بگذارد. یکی از دلایلی که اشتغالزایی صورت گرفته در دهه ۹۰ تاثیر چندانی بر بهبود نرخ بیکاری نداشته است افزایش نرخ مشارکت اقتصادی است به طوری که بخشی از مشاغل ایجاد شده به افرادی که تازه وارد بازار کار شده‌اند اختصاص یافته و اشتغالزایی نتوانسته کاهش زیادی در تعداد بیکاران ایجاد کند.

بنابراین با ادامه روند فعلی و افزایش عرضه نیروی کار، ضرورت اشتغالزایی دو چندان می‌شود. اگر اشتغالزایی با سرعت بیشتری نسبت به گذشته صورت نگیرد ممکن است برای بخشی از افرادی که تازه وارد بازار کار می‌شوند شغلی وجود نداشته باشد و بر تعداد بیکاران کشور افزوده شود. این روند می‌تواند به افزایش نرخ بیکاری منجر شود.
شایان توجه است که در صورت افزایش نرخ مشارکت اقتصادی حتی اگر اشتغالزایی مانع از رشد نرخ بیکاری شود تعداد بیکاران افزایش خواهد یافت. در واقع در شرایطی که نرخ مشارکت اقتصادی افزایش یافته تثبیت نرخ بیکاری به معنی ثابت ماندن تعداد بیکاران نیست بلکه به معنای افزایش تعداد بیکاران متناسب با افزایش عرضه نیروی کار است. بنابراین در صورت بهبود نرخ مشارکت اقتصادی، صرف ثابت ماندن نرخ بیکاری کفایت نمی‌کند و برای آنکه تعداد بیکاران در جامعه زیاد نشود باید به دنبال کاهش نرخ بیکاری بود.

*تحلیلگر اقتصادی

منبع: جهان صنعت
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

قیمت روز روغن خوراکی + جدول

قیمت انواع خودرو‌های مزدا ۳، بسترن و کاپرا گروه بهمن امروز

قیمت سکه و طلا امروز سه‌شنبه ۵ تیر ۱۴۰۳ + جدول

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت انواع لپ تاپ لنوو + جدول

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز سه‌شنبه ۵ تیر ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز سه‌شنبه ۵ تیر ۱۴۰۳ + جدول

عکس / پورمحمدی گفت که سر قرار می رود

عکس/ قالیباف همه جا با سیسمونی شناخته شد

عکس/ خانواده شهید تندگویان حمایت از قالیباف را تکذیب کرد

عکس/ پاسخ تند مشاور وزیر روحانی به سخنان قاضی زاده هاشمی

عکس / واکنش خبرنگاران به وعده‌های خیالی و توهمی زاکانی و قاضی زا‌ده هاشمی

عکس/ یادآوری به قاضی زاده هاشمی؛ شلیک گاز اشک آور به تجمع جانبازان

عکس/ دروغ دوباره سعید جلیلی درباره صادرات نفت ایران

عکس/ چت جی بی تی هم وعده های زاکانی را خیالی دانست

عکس/ آیا ‌ظریف وزیر خارجه پورمحمدی هم هست؟

عکس/ معاون رئیسی در زمان حمله به سفارت انگلستان

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

معرفی یک رژیم غذایی موثر برای مبتلایان به دیابت نوع ۲

عکس/استایل زیبای نعیمه نظام‌دوست در کنسرت بهنام بانی

عکس/تیپ شیک مائده سریال زخم‌کاری در یک مراسم رسمی

عکس/سلفی جواد عزتی و خانم بازیگر در پشت‌صحنه زخم کاری

حساسیت دلار به انتخاب رئیس جمهور آینده بالا رفت/ دولت بعدی نباید با حراج سکه به بازار جهت دهد/ مردم وعده طلایی زاکانی را شوخی می‌دانند

تصویری از زوج بی‌حاشیه سینمای ایران که وایرال شد

فیلم/حضور پزشکیان بر مزار شهید وطن سردار سلیمانی

اینفوگرافی/در آخرین مناظره انتخاباتی چه کسی مورد توجه بود؟

عکس/حمایت نماینده سیلی زن از قالیباف

عکس/این خوش سلیقگی کار کیست؟!

عکس /مهدوی‌کیا مهمان ویژه مراسم فیفا

عکس/توئیت انتخاباتی دختر سردار سلیمانی

محدودیت تازه و خبرساز برای مسافران حج

رئیس موسسه مصباح یزدی: جلیلی گزینه ماست

عکس/کنایه مهاجرانی به اشتباه دوباره قاضی‌زاده

تحریم‌های سفت و سخت و جدید آمریکا علیه ایران

فیلم/ظریف: اجازه نخواهیم داد اقلیت بر اکثریت حکومت کند

عکس/کنایه سنگین محمد فاضلی به نامزد‌های پوششی

عکس / لباس متفاوت قالیباف برای حضور در تبریز!

اکانت منتسب به جلیلی: مصمم ایستاده‌ام / طعنه آذری جهرمی: مگر اکانت فیک هم می‌تواند محکم بایستد؟

مشاور جلیلی: «دکتر» انصراف نخواهد داد

لورکوزن قیمت سردار آزمون را مشخص کرد

عکس /حاشیه مناظره؛ قاضی‌زاده هاشمی یک برنامه اقتصادی خود را خط زد!

جدیدترین خبر درباره افزایش ۹۰ درصدی حقوق بازنشستگان

پیش بینی بورس فردا چهارشنبه ۶ تیر ۱۴۰۳

عکس/توهین وحید یامین‌پور به پزشکیان

پیش بینی قیمت دلار فردا چهارشنبه ۶ تیر۱۴۰۳

عکس/ یک حامی پزشکیان در جشن غدیر آزادی

عکس/چهره جلیلی در لحظه دریافت عیدی، سوژه شده است

عکس/ قاب معنادار و پُربازتابی که امروز از زاکانی شکار شد

فیلم/پیام سیدمحمدخاتمی درباره انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳

عباس عبدی: پزشکیان قویترین تیم سیاست خارجی از جمله ظریف را در اختیار دارد

عکس/بازیگرانی که در فصل جدید پایتخت حذف شدند

عکس/فرزندان مصباح یزدی از سعید جلیلی حمایت کردند؟

پزشکیان: تا اختلافات را حل نکنیم معضلات را نمی‌توانیم برداریم

عکس/ کاندیدای زینب سلیمانی با این توییت لو رفت

فیلم/پورمحمدی: برخی وعده‌هایی که داده شد روی زمین قابل تحقق نیست

مجموعه صحت‌سنجی «خبر فکتیار» سخنان «قاضی‌زاده‌هاشمی» را نادرست و صحبت‌های «آذری‌جهرمی» را تایید کرد

دلار از خط قرمز سیاست‌گذار عبور کرد

روحانی: دولت سیزدهم هنوز به رشد اقتصادی اواخر دولت دوازدهم نرسیده

ممنوعیت فروش طلای دست دوم شامل مردم هم خواهد شد؟

حسن روحانی: در طول ۸ سال شاخص بورس بیش از ۲۰ برابر شد

بیانیه حمایت اقتصاددانان از دکتر مسعود پزشکیان

رضا گلزار هم در شهرت به گرد پای این آقا نمی‌رسد

پزشکیان: آمده‌ام مردم را از تنگنای تحریم برهانم

فیلم / نامزد‌ها جلوی دوربین ژست گرفتند

زاکانی: پزشکیان از افراد گردن‌کلفت دفاع می‌کند

اعتراض داریوش خواننده قبل از انقلاب به یک سریال نمایش خانگی

قالیباف در مناظره آخر درباره فساد چای دبش چه گفت؟

فیلم/ پزشکیان بالاخره جواب قاضی‌زاده را داد