عامل اصلی رفت و برگشت قیمت دلار

اقتصاد۲۴-  روز شنبه، شاخص ارزی در ابتدای روز کمی میل افزایشی داشت و حتی تا نزدیکی محدوده ۱۳ هزار و ۶۰۰ تومانی رشد کرد که ۱۵۰ تومان بالاتر از روز پنج‌شنبه بود. در ادامه روز این ارز تغییر مسیر داد و در اواخر روز با قیمت ۱۳ هزار و ۳۵۰ تومان مورد معامله قرار می‌گرفت. ثبت این عدد به معنای کاهش ۱۰۰ تومانی نسبت به روز پنج‌شنبه و تجربه دومین افت متوالی برای دلار بود. برخی از بازیگران بازار اعتقاد داشتند، عامل رفت و برگشت قیمتی دلار، نوسانات نرخ حواله درهم بود که بین دو کانال ۳۶۰۰ و ۳۷۰۰ تومان در نوسان بود.

شگرد‌های جدید بازارساز دلار

هر چقدر از ابتدای روز فاصله گرفتیم، بازار راه دیگری را در پیش گرفت و روند معاملات این ذهنیت را به سایر معامله‌گران انتقال می‌داد که افزایش ابتدای روز هیجانی بوده و بازار به مسیر عادی خود بازگشته است. در این شرایط برخی از معامله‌گران عنوان می‌کردند تاکتیک‌های جدید بازارساز موجب شده شوک‌های روانی نتوانند فضای بازار ارز را به‌صورت جدی تحت تاثیر قرار دهند. از صحبت‌های انتهای هفته گذشته رئیس کل بانک مرکزی نیز می‌توان چنین برداشتی داشت که بازارساز برای مدیریت بازار تاکتیک‌های جدیدی را مورد استفاده قرار می‌دهد.

راهکار اول: اجازه تعدیل قیمت

«آثار مربوط به شوک‌های روانی ناشی تنش‌های سیاسی سرجای خود است، اما به تدریج از بین خواهد رفت.» این بخشی از صحبت‌های رئیس کل بانک مرکزی بود که در انتهای هفته گذشته مطرح شده بود؛ از این صحبت‌ها می‌توان نتیجه مهمی گرفت و آن هم تغییر استراتژی بازارساز در مواجهه با شوک‌های سیاسی و روانی است. به گفته اکثر کارشناسان، در گذشته هر زمان بازار در معرض شوک‌های سیاسی و به تبع آن شوک‌های قیمتی قرار می‌گرفت، بازارساز سعی می‌کرد با حداکثرسازی عرضه خود از پیشروی قیمت‌ها جلوگیری کند. در آن شرایط، اگر قیمت‌ها با وجود مقاومت بازارساز افزایشی می‌شدند، سیگنال مهمی به بازار می‌رسید و آن هم این بود که بازار همچنان ظرفیت رشد بیشتر قیمت را دارد.

از لابه‌لای صحبت‌های عبدالناصر همتی می‌توان به این نتیجه رسید که استراتژی جدید بازارساز تغییر کرده است. به نظر می‌رسد، در شرایط فعلی در برابر شوک‌های سیاسی، تا حدی اجازه تعدیل قیمت‌ها داده می‌شود و به جای کنترل قیمت‌ها، بیشتر سعی در مدیریت نوسان می‌شود. این موضوع موجب می‌شود که پیش‌بینی رفتار بازارساز از یکسو برای سفته‌بازان دشوار شود و از سوی دیگر، ذخایر ارزی زیادی نیز به بهای حفظ قیمت‌ها از بین نرود. در واقع سفته‌بازان نمی‌توانند حدس بزنند آیا بازارساز با عرضه زیاد موفق به کنترل قیمت‌ها نشده است یا اینکه از بازار عقب نشسته و به دنبال این است که با عرضه در قیمت‌های بالا، تاثیرگذاری آن‌ها را کاهش دهد. در کنار این، بازارساز می‌تواند با فروش در قیمت‌های بالا و خرید در قیمت‌های پایین، ذخایر ارزی خود را نیز افزایش دهد. در چنین شرایطی، مدیریت بازارساز کم هزینه‌تر می‌شود. هفته گذشته قیمت دلار به یکباره پس از افزایش تنش‌ها در خاورمیانه نزدیک به ۹۰۰ تومان رشد کرد و پس از آن در مسیر کاهش قرار گرفت. پس از این فعل و انفعالات، قیمت در روز اول هفته جاری، تقریبا به سطحی برگشت که پیش از تنش‌ها وجود داشت و به این ترتیب می‌توان گفت بخشی از تنش‌های سیاسی تخلیه شده است.

راهکار دوم: کنترل ریال

یکی دیگر از تاکتیک‌های جدید بانک مرکزی برای مدیریت نوسانات دلار، مدیریت جریان پول و کنترل ریال بوده است. در واقع بازارساز به جای آنکه سعی کند از طریق عرضه ارز و دلار نوسانات را مدیریت کند، محدودیت‌ها برای تراکنش‌های ریالی و سمت تقاضا را بیشتر کرد. رئیس شورای پول و اعتبار با اشاره به اینکه ما از سال گذشته اقدامات جدی برای کنترل ریال انجام دادیم، گفت: پیش از این جریان ریال در کشور صحیح نبود، اما با برنامه‌ریزی جریان ریال کنترل شد و اقدامات سفته‌بازان و سودجویان نیز تحت کنترل قرار گرفت. همتی روز پنج‌شنبه، در بخش دیگری از صحبت‌های خود در جمع صرافان گفته است: مردم فکر می‌کنند بانک مرکزی در حال تزریق ارز به بازار ارز است در حالی که ارز مازاد در بازار توسط بانک‌مرکزی جمع‌آوری شد و اکنون وضع ذخایر ارزی اسکناس ما خیلی بهتر و نسبت به چند سال گذشته بی‌سابقه است. در واقع بازارساز به‌طور آشکار اشاره می‌کند که تغییرات جدید برای مدیریت نوسان بازار حتی منجر به بالا رفتن ذخایر ارزی شده است.

راهکار سوم: افزایش همکاری با صادرکنندگان و صرافی‌ها

همتی با تاکید بر اینکه ما باکنترل قدرت ریال و تامین ارز اجازه نوسان و افزایش قیمت ارز در بازار را نخواهیم داد، گفت: صادرکنندگان نیز همکاری خوبی با بانک مرکزی داشته‌اند که ما از آن‌ها تشکر می‌کنیم. مردم بدانند که وضعیت خوبی داریم و حتی نسبت به قبل بهتر شده و راه‌هایی برای فروش نفت و تامین ارز نیز یافته‌ایم و آمریکا و متحدانش هیچ کاری نمی‌توانند انجام دهند و باید تاکید کنم که نرخ‌ها در بازار نرخ واقعی نیست و به سمت ارزش ذاتی آن تعدیل می‌شود؛ برخلاف انتظارات و شایعات مبنی بر نرخ ۲۰ تا ۴۰ یا ۴۵ هزار تومانی ارز، بانک مرکزی با برنامه و امکانات و وجود بانک‌ها و صرافان به‌عنوان بازوی این بانک از نوسانات پیشگیری کرده است. در واقع بانک مرکزی اذعان می‌کند که یکی از راه‌هایی که به مدیریت نوسانات ارزی کمک کرده است، همکاری مناسب صادرکنندگان ارزی و صرافی‌ها بوده است.

راهکار چهارم: تشکیل بازار متشکل ارزی

راهکار دیگری که به نظر می‌رسد بازارساز برای مدیریت نوسانات بازار و شفاف‌سازی بیشتر معاملات در پیش گرفته است، تشکیل بازار متشکل ارزی است. البته به نظر می‌رسد اثرات این اقدام به‌طور مستقیم به بازار آزاد نرسیده است. رئیس کل می‌گوید، بازار متشکل ارزی در حال انجام اقدامات آزمایشی است و درخصوص انعکاس آن باید گفت که این بازار رابطه صرافان و بانک‌ها است و در حال تست و آزمایش هستند و این روز‌ها هم بازار متشکل در شفافیت بازار ارز تاثیر داشته است. البته درصورت تکمیل و طی مراحل آزمایشی به‌صورت رسمی رونمایی و آغاز به کار خواهد کرد.