چرا سپرده‌های بانکی در حال افزایش است؟/ مردم ایران در سرمایه‌گذاری محتاط شده‌اند؟

 

سحر گلی‌زاده، اقتصاد24 - چندی پیش بانک مرکزی در آماری اعلام کرد وضعیت کل مانده سپرده‌ها و تسهیلات ریالی و ارزی بانک‌ها و موسسات اعتباری در پایان تیرماه سال ۱۳۹۸ حاکی از آن است که مانده کل سپرده‌ها بالغ بر ۲۲۱۶۵.۱ هزار میلیارد ریال رسیده است که نسبت به تیر ماه سال گذشته ۴۶۹۶.۴ هزار میلیارد ریال (۲۶.۹ درصد) و نسبت به پایان سال گذشته معادل ۱۴۹۱.۷ هزار میلیارد ریال (۷.۲ درصد) افزایش یافته است. اما بعد از آن بانک مرکزی گزارشی منتشر کرد که وضعیت کل مانده سپرده‌ها و تسهیلات ریالی و ارزی بانک‌ها و موسسات اعتباری در پایان مهرماه سال ۱۳۹۸،  مانده کل سپرده‌ها بالغ بر ۲۳۷۲۵.۶ هزار میلیارد ریال شده که نسبت به مقطع مشابه سال قبل ۵۳۵۶.۲ هزار میلیارد ریال (۲۹.۲ درصد) و نسبت به پایان سال قبل معادل ۳۰۵۲.۲ هزار میلیارد ریال (۱۴.۸ درصد) افزایش یافته است. همچنین بیشترین مبلغ سپرده‌ها مربوط به استان تهران با مانده ۱۲۸۴۳.۴ هزار میلیارد ریال و کمترین مبلغ مربوط به استان کهگیلویه و بویر احمد معادل ۶۳ هزار میلیارد ریال است.

اما این آمار نشان از تمایل مردم به سپرده گذاری در بانک‌ها دارد. دلیل این مسئله چیست؟

در همین رابطه حیدر مستخدمین حسینی، معاون اسبق بانک مرکزی به خبرنگار اقتصاد ۲۴ گفت: وقتی اقتصاد کشور را در سال های ۹۷ و ۹۸ نگاه می‌کنیم متوجه آن می‌شویم که نقدینگی در کشور حدود ۳۰ درصد افزایش پیدا کرده است و این افزایش نقدینگی به این میزان متناسب با افزایش سپرده‌هایی است که در بانک‌ها شکل گرفته است.

وی افزود: سپرده‌های بانکی پل موقتی است که صاحبان نقدینگی، سرمایه خود را در ایستگاهی به نام بانک قرار بدهند تا بتوانند آن را به مجرای درست و صحیح هدایت کرده و در مسیری سرمایه گذاری کنند که بازدهی بیشتری دارد.

معاون اسبق بانک مرکزی بیان کرد: در سازوکاری که بانک ها سپرده‌های بیش از یک سال را نمی‌پذیرد و در اوایل فعالیت دولت سپرده‌های چند ساله حذف شد، مفهوم و علامت آن در اقتصاد این است که دولت به سپرده گذار‌ها می گوید که بانک محلی برای سرمایه گذاری‌های بالا نیست بلکه به عنوان یک ایستگاه موقتی است که صاحبان نقدینگی، سرمایه خود را در بانک ها تحت عنوان سپرده کمتر از سال قرار می‌دهند تا موقعیت سرمایه گذاری با بازدهی بالا فراهم شود؛ بنابراین این سپرده گذاری‌ها زمانی می‌تواند مفهوم اقتصادی داشته باشد که بتواند برای بلندمدت شکل بگیرد و آن سپرده‌های بلند مدت بالای یک سال که در حال حاضر حذف شده و به حداکثر یکسال می‌رسد، نمی‌تواند تعیین کننده وضعیت اقتصادی و یا اعتماد مردم نسبت به بانک باشد.

مستخدمین حسینی بیان کرد: بانک‌ها پل‌های موقتی هستند که مردم پول‌های خود را در آن سرمایه گذاری می‌کنند و این راهی است تا مردم از بانک‌ها به سوی بازار سرمایه و سایر بازار‌ها سوق پیدا کنند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا افزایش سپرده‌های بانکی نشان دهنده این نیست که مردم کشور ما برای حضور در سایر بازار‌ها مانند بازار سرمایه، آموزش ندیده‌اند؟ اظهار کرد: با وجود گذشت چندین سال از راه اندازی بازار سرمایه، این بازار هنوز بازار نوپایی محسوب می‌شود، اما در همین مدت کم توانسته که فرهنگ استفاده و سرمایه گذاری در بازار را ایجاد کند تا مردم در کنار بازار‌های دیگر از بازار سرمایه هم استفاده کنند. برای آنکه مردم در بازار سرمایه، سرمایه گذاری کنند باید سرمایه خود را در بانک گذاشته و بعد از بانک به بازار سرمایه منتقل کنند.

 

مستخدمین حسینی در ادامه بیان کرد: زمانی می‌توانیم بگوییم که سرمایه گذار بین همه‌ بازارهای سرمایه گذاری، بانک را انتخاب کرده است که ما سپرده‌های بالای یک سال هم در بانک‌ها داشته باشیم. میزان سپرده‌هایی که مردم برای مقاطع زمانی یک تا پنج سال انتخاب می‌کنند، نشان دهنده‌ امنیت و بازدهی مطمئن است که سپرده گذار‌ها از بانک خواهند داشت و میزان آن را می‌شود تشخیص داد که چه میزان سپرده‌ وجود دارد. از طریق درصد سپرده‌هایی که در این مقاطع زمانی شکل گرفته مردم به سپرده‌های بلند مدت اعتماد خواهند کرد و میزان آن را سیاستگذار می‌تواند تشخیص دهد که این اعتماد افزایش و یا کاهش یافته است. هرچه سپرده‌ گذاری در بانک ها بلندمدت‌تر باشد نشان دهنده‌ این است که مردم به آینده و سپرده گذاری در بانک‌ها، اعتماد دارند.

این کارشناس بانکی افزود: از اوایل دولت فعلی، بانک مرکزی سپرده‌های بالای یک سال را قطع و امروزه دیگر بانک‌ها سپرده های بالای یک سال ندارند لذا این میزان سپرده‌ها در مقطعی است که مردم که دیدگاه سرمایه گذاری در هیچ بازاری را ندارند به اجبار منابع خود را به بانک می سپارند. همچنین در شرایطی که تورم حدود ۴۰ درصد است، راضی هستند سود ۱۵ درصد را دریافت کنند.

مستخدمین حسینی در پاسخ به این سوال که کمیسیون تلفیق پیشنهاد داده بود که از سپرده‌های بالای یک میلیارد تومان، یک درصد مالیات دریافت کنند که البته این مسئله ظاهرا منتفی شده است اما آیا گرفتن سود از سپرده‌های بانکی در دنیا متداول است؟ عنوان کرد: در شرایطی که نرخ تورم بالاتر از نرخ سود بانکی قرار دارد، گرفتن مالیات یک اشتباه محض است برای آنکه مردم خود را با شرایط جدید تطبیق می‌دهند، یعنی همان یک میلیارد تومان را به نام چند نفر در بانک سرمایه گذاری می‌کنند و یا سرمایه خود را از بانک‌ها بیرون آورده و در سایر بازار‌ها مانند ارز، طلا و مسکن سرمایه گذاری می کنند که قابلیت نظارت بر آن هم وجود ندارد.

 

معاون اسبق بانک مرکزی اظهار کرد: در این شرایط مردم به جای سرمایه گذاری در بانک ها که حتی باعث پایین آمدن قدرت خرید هم می‌شود، سرمایه خود را در سایر بازار‌ها که سالم‌ترین آن می‌تواند بورس باشد، سرمایه گذاری می کنند که اگر در مجلس تصویب می‌شد، ضربه بزرگی به نظام بانکی وارد می‌آمد.

وی افزود: در حال حاضر کسانی که در بانک ها سرمایه گذاری کرده اند، قدرت خریدشان کاهش و سپرده‌های خود را از بانک‌ها بیرون می‌آورند.

این کارشناس بانکی خاطرنشان کرد: در مقطع فعلی اخذ مالیات از سپرده های بانکی اصلا عملیات اقتصادی محسوب نمی‌شود و مجلس بدون مطالعه و بحث‌های کارشناسی ابتدا این تصمیم را گرفت و انتظار نمی‌رفت در مجلس به تصویب برسد. به عبارتی این طرح کمک می‌کند اقتصاد از شفافیت دور بماند یعنی سرمایه بالای یک میلیارد تومان به سمت و سویی برود که سود‌های سفته بازی را رواج دهد. زمانی که نرخ سود بانکی متناسب با نرخ تورم باشد، می توان مالیات گرفت اما در شرایط فعلی، اقتصاد ما این قابلیت را ندارد.