کرونا و FATF؛ ۲ ریسک سیستماتیک بورس

 

اقتصاد۲۴ - روز گذشته سرانجام پس از ماه‌ها اعلام شد که ایران در لیست سیاه FATF قرار گرفته است. از سوی دیگر برای اولین بار نتیجه آزمایش چند مورد ابتلا به ویروس کرونا در ایران مثبت اعلام شد. در شرایطی که انتشار ویروس کرونا در بازار‌های مالی جهان خاطره خوبی را برای معامله‌گران باقی نگذاشته است به نظر می‌رسد بازار ایران نیز دست‌کم به صورت گذرا تحت تاثیر این ریسک قرار خواهد گرفت. با وجود اینکه قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF خبر نگران‌کننده‌ای برای رابطه ایران با بازار‌های مالی دنیاست، اما فعالان بازار سرمایه از ماه‌ها قبل انتظار این رویداد را می‌کشیدند و به نظر نمی‌رسد که این رویداد به طور بلندمدت روند صعودی بورس ایران را تحت تاثیر قرار دهد.

به تازگی رییس مرکز اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت از مثبت شدن آزمایشات اولیه دو مورد مشکوک به ابتلا به ویروس کرونا خبر داد. کیانوش جهانپور از مثبت شدن آزمایشات اولیه دو مورد مشکوک به ابتلا به ویروس کرونا در قم خبر داد و گفت: آزمایش اولیه به عمل آمده از نمونه‌های ارسالی در دو مورد مثبت گزارش شده و آزمایشات بعدی برای بررسی قطعیت موضوع در حال انجام است و نتایج به محض آماده شدن به اطلاع عموم خواهد رسید.

همچنین FATF اعلام کرد از آنجا که ایران نتوانسته خود را با معیار‌های جهانی ضدتامین مالی تروریسم منطبق کند، این کشور را در لیست سیاه خود قرار می‌دهد. رویترز اعلام کرد که FATF اعلام کرد به دنبال اینکه ایران نتوانسته خود را با معیار‌های جهانی ضدتامین مالی تروریسم منطبق کند، این کشور را در لیست سیاه خود قرار می‌دهد. هرچند به نظر می‌رسد FATF در را برای ایران نیمه‌باز گذاشته است چرا که این سازمان در بیانیه خود اعلام کرد: کشور‌ها می‌توانند اقدامات متقابل خود را به صورت مستقل از FATF انجام دهند.

پیش از این محمدعلی دهقان دهنوی درباره تبعات عدم پیوستن به FATF به ایلنا گفته بود: عدم تصویب FATF برای کشور محدودیت ایجاد می‌کند و عملیات مالی رسمی را که در خارج توسط فعالان اقتصادی انجام می‌شود، تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. اما در بخش غیررسمی که در قالب‌های پوششی انجام می‌شد به دلیل وجود سازوکاری متفاوت، نمی‌تواند اثرگذار باشد.

دهنوی اعلام کرده بود که در صورت تصویب حضور ایران در فهرست سیاه FATF، فعالیت‌های رسمی با ایران محدود خواهد شد که البته هنوز چنین مصوبه‌ای نیامده است. وضعیت امیدوارانه این است که دوباره به ایران فرصت دهند، اما احتمال تمدید بدون هیچ قید و شرطی بسیار کم است. همچنین احتمال می‌رود فرصت ایران را تمدید نکرده، اما شرایط بازگشت را تعیین کنند.

این مقام مسوول گفته بود: این روز‌ها مباحث FATF بازار را نگران کرده ضمن اینکه جریان‌های ورود و خروج ارز هم در دوره‌های مختلف نوساناتی دارد که آن موضوع نیز در بازار تاثیرگذار است. میزان عرضه و تقاضا، مسائل واقعی و مسائل روانی در بازار ارز موثر هستند و هر کدام می‌تواند عاملی برای نوسان باشند. هدف بانک مرکزی این است که ارز در بازار، نرخ با ثبات‌تری داشته باشد و حتی بتواند نرخ را در سطوح کمتر هدایت کند.

در همین حال رییس سازمان برنامه‌و‌بودجه از اختصاص اعتبار برای مقابله با کرونا خبر داده است، اما مشخص نیست که این اعتبار تنها شامل بخش بهداشت و درمان است یا به کمک بازار‌های مالی هم خواهد آمد. محمدباقر نوبخت گفته است که به وزیر بهداشت اعلام کردم از طرف سازمان هرقدر که منابع لازم باشد برای مبارزه با کرونا اختصاص خواهیم داد.

او در ارتباط با تمهیدات دولت درباره کرونا گفت: بعد از شیوع این بیماری در چین و گسترش آن در جهان وزارت بهداشت خود را تجهیز کرده و به نوع مناسبی تلاش کرد تا از ابتدا از ورود این بیماری به داخل کشور پیشگیری کند. نوبخت ادامه داد: بالاخره با این جغرافیا که ایران دارد و این همه تعدد و تنوع مسافرانی که هر روز از ایران می‌روند و وارد ایران می‌شوند ما هم مانند سایر کشور‌ها که نهایت دقت را می‌کنند، اما باز هم علائمی در آن کشور‌ها دیده شده متاسفانه موارد این بیماری را در کشور مشاهده کردیم.

وی افزود: وزارت بهداشت و درمان با همه امکانات و دولت نیز به طور ویژه از وزارت بهداشت و درمان حمایت می‌کند. من به دکتر نمکی که خودشان در سازمان برنامه‌وبودجه بخش بهداشت و درمان را برعهده داشتند اعلام کردم که هر مقدار منابعی که لازم باشد با توجه به اینکه از جان مردم مراقبت می‌کنیم، خواستند از سوی سازمان برنامه منابع را تخصیص دهیم.

وی درباره نبود دوربین‌های حرارتی فرودگاه گفت: من در این باره اطلاع ندارم، اما می‌دانم شایعات مختلفی از سوی عواملی در فضای مجازی پخش می‌شود که قصد تضعیف روحیه ملت را دارد. تردید نکنید آنچه که وظیفه دولت است را انجام خواهیم داد. در این میان عده‌ای از تحلیلگران نسبت به حبابی شدن شاخص کل بازار سرمایه ابراز نگرانی می‌کنند. برخی کارشناس انتظار رشد بیشتر بازار را نداشته و نگران حباب قیمت سهم‌ها هستند و برخی دیگر خود را به جریان پرفشار نقدینگی سپرده و پیش می‌روند.

پشوتن مشهوری‌نژاد کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با بورس‌نیوز در خصوص وضعیت فعلی بازار سرمایه و پیش‌بینی روند آتی بیان کرد: جنس بازار در حال تغییر است؛ سال‌ها کنترل بازار سرمایه در اختیار حقوقی‌ها و بازیگران اصلی سهم‌ها بود و نقش دستوری و کنترلی سازمان بورس بیشتر بود، اما اکنون نقدینگی قابل توجهی از سوی تازه‌واردان و به اصطلاح کد اولی‌ها به سمت بورس جاری شده و قدرت این نقدینگی به قدری است که شاید بتوان گفت عمده جریان پولی بازار سرمایه در اختیار افراد حقیقی قرار گرفته است.

وی افزود: چه بپذیریم و چه نپذیریم، جنس بازی عوض شده و دیگر برخی نمی‌توانند به راحتی به بازار جهت دهند و از این حیث به بورس‌های جهانی نزدیک‌تر شده‌ایم. در حال حاضر بازار سرمایه در اختیار مردم عادی است و باید پذیرفت که نباید برای بازار و سهامدارانش تعیین‌تکلیف کرد. بخش عمده‌ای از قدرت بازار در دست حقیقی‌های تازه‌وارد است و البته نباید این توهم را داشت که تصمیم‌های این افراد همواره کاملا اشتباه است.

 

باید پذیرفت که بازار سرمایه همیشه مسیر درست را در نهایت انتخاب می‌کند و در این بین، کسی برنده است که تغییرات را زودتر تشخیص دهد، انعطاف‌پذیر باشد و خود را با تغییرات همراه کند.

این فعال بازار سرمایه در ادامه گفت: در وضعیتی به سر می‌بریم که ریسک نگهداری پول نقد به مراتب بیشتر از ریسک خرید و نگهداری سهام است. در این شرایط، فروش سهام توجیه ندارد؛ مگر پول حاصل از فروش سهام را در کدام بازار موازی می‌توان سرمایه‌گذاری کرد که بازدهی مشابه بازار سرمایه داشته باشد؟! سرمایه‌گذاری در بازار ارز و طلا، محدودیت‌ها و مشکلات و ریسک‌های خاص خود را دارد و برای سرمایه‌گذاری توسط حقیقی‌ها مناسب نیست. با توجه به نقدشوندگی و شفافیت بالای بازار سرمایه، به نظر می‌رسد کماکان این بازار مطمئن‌ترین گزینه برای سرمایه‌گذاری و ورود نقدینگی خواهد بود. مشهوری‌نژاد در توصیه به سرمایه‌گذاران اظهار کرد: برای کسانی که قصد ورود به سایر بازار‌ها را دارند توصیه می‌کنم پول خود را بین بازار‌های مختلف تقسیم کنند و سبدی از سرمایه‌گذاری‌های مختلف تشکیل دهند. ضمن اینکه اگر قصد خروج از بازار سرمایه و خرید طلا را دارند، بهتر است سهام صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا مثل لوتوس پارسیان و معیار را خریداری کنند.

وی تصریح کرد: بازار سرمایه قطعا دچار حباب نشده و صنایع مادر مثل فلزی‌ها، فولادی‌ها و پتروپالایشی‌ها هنوز پتانسیل رشد دارند و اثر دلار ۱۲ تا ۱۳ هزار تومانی در آن‌ها لحاظ نشده است. اگر سرمایه‌گذاران چشم‌انداز بازار ارز را صعودی تصور می‌کنند، قطعا قیمت‌های کنونی هنوز هم جای رشد داشته و جذاب هستند.

یکی از علل منفی شدن شاخص در این روزها، نزدیکی به ایام تعطیلات نوروز است؛ چرا که برخی شرکت‌های سرمایه‌گذاری روز‌های پایانی سال مالی خود را سپری می‌کنند و نیاز به فروش سهام دارند. از سوی دیگر، برخی حقیقی‌ها نیز که با قرض و وام وارد بازار سرمایه شده‌اند، برای مخارج عید، نیاز به نقدینگی دارند. به طور معمول در این ایام فشار فروش وجود دارد و کاملا طبیعی است، اما با نزدیک شدن به فصل مجامع، فشار خرید مجددا بالا می‌رود، چرا که اغلب شرکت‌ها در سال جاری سود مناسبی شناسایی کرده‌اند و بسیاری از سهامداران چشم به سود‌های نقدی دارند. افت قیمت‌ها در این روز‌ها اصلا جای نگرانی ندارد و بعید است نزول شدیدی در پیش داشته باشیم و بیشتر به استراحت زمانی شبیه است.

پیش‌بینی می‌شود در بهار ۹۹ مرحله بعدی رشد بورس آغاز شود و ان‌شاءالله در سال آینده شاخص کل یک میلیون واحدی را هم تجربه خواهیم کرد!

مشهوری‌نژاد در رابطه با پیش‌بینی سودآوری شرکت‌ها در سال ۹۹ گفت: صرفا افزایش نرخ ارز نمی‌تواند به تنهایی عاملی برای پیش‌بینی رشد درآمد‌های شرکت‌ها باشد، زیرا باید در کنار آن، میزان فروش را نیز لحاظ کنیم. در واقع، رشد یکی از این دو عامل به تنهایی نمی‌تواند تضمین‌کننده رشد سودآوری باشد و باید دید با توجه به شرایط رکودی بازار داخل و فشار تحریم‌ها، میزان فروش شرکت‌ها چگونه تغییر خواهد کرد.

یک کارشناس دیگر نیز با اعلام عامل تعیین‌کننده سمت و سوی معاملات این روز‌های بازار سهام، وضعیت شاخص تا پایان سال را پیش‌بینی کرد. علی زارعی درباره شرایط هفته‌های اخیر بازار سهام که با ادامه ورود نقدینگی و رکوردشکنی‌های شاخص به کانال ۴۷۸ هزار و ۷۵۴ واحدی همراه شده به ایبِنا گفت: با توجه به تزریق نقدینگی مناسب به بازار سرمایه یکی از موضوعات قابل توجه معاملات، حضور گسترده سهامداران حقیقی است که این روز‌ها بیشتر از عرضه و تقاضا، سمت و سوی معاملات را تعیین می‌کند.

وی افزود: البته اینکه آیا معاملات بازار سهام و قیمت‌هایی که این روز‌ها توسط معامله‌گران به ثبت می‌رسد منطقی و برپایه مسائل بنیادی صنایع و شرکت‌هاست یا خیر، موضوعی جدا و قابل بررسی است، اما در همه بازار‌ها از جمله بازار سهام این ساز و کار عرضه و تقاضاست که تعیین می‌کند سهمی از ارزندگی لازم برای خرید یا فروش توسط سهامداران برخوردار است یا خیر. از سوی دیگر جریان نقدینگی در بازار سهام این روز‌ها شرایطی را رقم زده که سهامداران حقوقی نیز که در روزگاران نه‌چندان دور تعیین‌کننده شرایط بازار بودند، این روز‌ها تحت تاثیر این شرایط قرار بگیرند.

این کارشناس بازار سرمایه درخصوص اثر اخذ مالیات از خانه‌های خالی بر بازار سرمایه توضیح داد: از دلایل اینکه طی چند ماه گذشته شاهد رونق معاملات در بورس هستیم و نقدینگی زیادی در این بازار حضور داشته و موجب شده شاخص و قیمت سهام شرکت‌های مختلف کماکان روند متعادل و مثبتی را در پی داشته باشند، رکودی است که در سایر بازار‌ها وجود دارد.

زارعی ادامه داد: اخذ مالیات از خانه‌های خالی موجب افزایش عرضه‌ها در بازار مسکن و رکود بیشتر این بازار می‌شود. از آنجا که نقدینگی همواره به سمت بازاری می‌رود که بیشترین سود را نصیب خود کند بنابراین با توجه به شرایط اقتصادی و رکود حاکم بر بازار‌هایی همچون ارز، طلا و خودرو از یک سو و نیز اشباع شدن تورم در این بازار‌ها به نظر می‌رسد بهترین بازار برای ورود این نقدینگی بورس باشد. اگر این موضوع اثر مثبتی بر بازار سرمایه نداشته باشد به طور قطع اثر منفی نخواهد داشت.

وی عنوان کرد: اینکه نقدینگی باید در تمامی بازار‌ها در گردش باشد قابل دفاع است، اما اگر متولیان اقتصادی بتوانند نقدینگی موجود در بازار سرمایه را حفظ کنند و موجب شوند به طور منطقی در این بازار جریان داشته باشد به تامین مالی مناسب صنایع و شرکت‌ها کمک کرده‌اند. همچنین موجب خواهد شد شاهد سفته‌بازی و دلالی و در پی آن تورم نامتناسب در سایر بازار‌ها نباشیم.

زارعی در خصوص وضعیت شاخص و کلیت بازار سهام تا پایان سال نیز گفت: با توجه به رکوردشکنی‌هایی که شاخص در چند روز گذشته داشته، استراحت چندروزه در ارتفاع‌های فتح شده برای چند روزی دور از انتظار نیست هر چند که حجم نقدیگی موجود در بازار بدون شک شاخص را تا پایان سال بالا نگه خواهد داشت.