لرزه‌های کاهش قیمت نفت بر اقتصاد ایران/ هنوز برنامه‌ای برای جایگزینی دلار‌های نفتی نداریم

مهرشاد نبی، اقتصاد ۲۴- پس از سقوط تاریخی قیمت نفت، نفت خام برنت در هر بشکه به نرخ نزدیک به ۳۰ دلار رسید. این ریزش در تاریخ نفت خام برنت بی سابقه است.

اقدام عربستان برای کاهش قیمت فروش انواع نفت صادراتی خود می‌تواند به آغاز جنگ قیمتی در خاورمیانه منجر شود. فعالان بازار معتقدند، تصمیم عربستان مبنی بر کاهش شدید قیمت نفت خام خود، دیگر تولیدکنندگان خاورمیانه را زیر فشار قرار می‌دهد تا از این روند پیروی کنند یا اینکه با افزایش خطر از دست دادن سهم بازار روبه‌رو شوند و این کاهش قیمت سرانجام سبب فراهم شدن زمینه‌ای برای آغاز جنگ قیمت در منطقه می‌شود.

در حالی که ممکن است روسیه هدف اصلی این اقدام عربستان باشد، اما فعالان بازار هشدار دادند این اقدام عربستان سبب برپا شدن جنگ قیمتی گسترده میان تولیدکنندگان نفت خاورمیانه می‌شود، زیرا کشور‌هایی همچون عراق، کویت، قطر و امارات متحده عربی چاره‌ای جز دنباله‌روی از این اقدام نخواهند داشت. اختلاف عربستان با روسیه سبب متضرر شدن همه تولیدکنندگان نفت، از جمله عربستان، خواهد شد.

ریسک مقابله با کاهش قیمت‌ها

اقتصاد ایران سال‌های سال است که به درآمد‌های نفتی وابسته است و تنها چشم امید به دلار حاصل از فروش نفت دارد. امروز کاهش قیمت نفت جهانی تنش بزرگی است که می‌تواند بر اقتصاد ایران تاثیر بزرگی داشته باشد، چراکه پس از مدت‌ها تکرار از ضرورت کاهش وابستگی اقتصاد به نفت هنوز برنامه‌ای برای دوری از درآمد‌های نفتی برای اقتصاد برنامه ریزی نشده است.

در همین رابطه اسدالله قره‌خانی، عضو کمیسیون انرژی مجلس با تاکید بر اینکه این تغییرات قیمتی قطعا بر بازار نفت ایران نیز تاثیر زیادی خواهد گذاشت، به خبرنگار اقتصاد ۲۴ گفت: به دلیل تحریم‌ها فروش نفت ایران به پایین‌ترین میزان رسیده است. همین کاهش عرضه نیز نیاز به استراتژی حفظ بازار دارد. زمانی که هر بشکه نفت در بازار با رقمی معادل ۶۰ دلار به فروش می‌رسید، یک درآمد برای ایران محسوب می‌شد، اما اکنون با نرخ‌های حدود ۳۰ دلار تکلیف درآمدزایی ایران از طریق بازار نفت کاملا مشخص شده است.

به گفته این عضو کمیسیون انرژی مجلس، درآمد ناچیز از طریق فروش نفت، دیگر برای کشور ارزآوری ندارد چرا که اقتصاد کشور بر پایه فروش نفت است از اینرو با این رقم‌ها دیگر نمی‌توانند بر آن تکیه داشته باشند.

قره‌خانی گفت: موضوع مهم دیگر این است که بخشی از صادرات نفتی ایران بر مبنای فرآورده‌های نفتی است و با کاهش قیمت نفت، قیمت فرآورده‌های نفتی نیز کاهش پیدا می‌کنند و این به منزله ضربه به اقتصاد است چراکه با کاهش نرخ نفت جهانی، تاثیر آن برروی فرآورده‌های نفتی هم صورت می‌گیرد و کل محصولات با ریزش قیمت مواجه خواهند شد.

بیشتر بخوانید: جنگ جهانی نفت چقدر جدی است؟

نماینده علی‌آباد کتول در مجلس در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه شیوع کرونا به غیر از کاهش قیمت نفت چه تاثیر دیگری از طریق این بازار بر اقتصاد کشور خواهد داشت؟ گفت: ترددها و نقل و انتقال‌های بین‌المللی موضوعی است که این روز‌ها به دلیل شیوع کرونا به کمترین میزان خود رسیده است. بسته شدن مرزها و کاهش تبادلات تجاری باعث شده که سوخت کمتری مصرف شود و کشور‌ها کمتر به دنبال فرآورده‌های نفتی باشند.

وی در ادامه با اشاره به اینکه کاهش فروش فرآورده‌های نفتی، اثرات منفی بر اقتصاد ایران خواهد داشت، یادآور شد: از اینرو برای حفظ بازار، ایران باید زیر قیمت جهانی نفت را به فروش برساند. از سوی دیگر رقمی بیش از ۲۰ دلار زیر قیمت فروش نفت ۵۰ تا ۵۵ دلاری در بازار، برای اقتصاد ایران مرقون به صرفه نیست.

عضو کمیسیون انرژی مجلس گفت: هرچند ایران با پیش بینی فروش یک میلیون بشکه نفت با قیمت ۵۰ دلار خود را آماده ارزآوری برای کشور کرده بود، اما اکنون این رقم با این نرخ دیگر قابل اجرا نیست و همین خریداران نفت با قیمت ۳۰ دلار نیز به دلیل ریسک حاصل از تحریم به سختی پیدا می‌شود.

قره‌خانی تاکید کرد: هرچند در برابر این مشکلات، اگر دیپلماسی قوی نفتی و اقتصادی داشته باشیم می‌توانیم نفت خام خود را به فروش برسانیم. هرچند یکی از راه‌های توسعه اقتصاد جلوگیری از خام فروشی است، اما در این برهه از زمان این کار تا بخشی می‌تواند راه نجات اقتصاد وابسته ما به نفت باشد.

نماینده علی‌آباد کتول در مجلس در پایان خاطرنشان کرد: باید برای چنین روز‌هایی تدابیری اتخاذ می‌شد چراکه زمانی که اقتصاد وابسته به نفت باشد و چشم به درآمد‌های نفتی داشته باشیم این تغییرات می‌تواند اقتصاد را به راحتی شکست دهد و هر روز باید شاهد لرزه‌های کاهش قیمت نفت در اقتصاد باشیم.