تورم حباب ها در اقتصاد

 

اقتصاد۲۴- بازار‌های اقتصادی مدت‌ها است که با افزایش قیمت دست و پنجه نرم می‌کنند. افزایشی که در ابتدا از آن به عنوان حباب نام می‌برند و این انتظار می‌رود که پس از ترکیدن آن، شرایط در بازار‌های مختلف به ثبات برسد. حباب اغلب به وضعیتی گفته می‌شود که در آن قیمت دارایی‌ها یا برخی از ابزار‌های مالی به دلیل حمله سفته‌بازان و تقاضای آن‌ها به سرعت و شدت افزایش می‌یابد و آن‌طور که گفته می‌شود این افزایش به دلیل تقاضای سفته‌بازان، کوتاه‌مدت بوده و قابل دوام نخواهد بود.

 

---

بیشتر بخوانید: موتور خلق حباب

 

به گفته تحلیلگران بعد از چنین افزایش شدید و سریعی، قیمت‌ها به نقطه‌ای می‌رسند که سفته‌بازان احساس خطر کرده و دیگر سود بیشتری برای خود در آن بازار نمی‌بینند، در نتیجه به سرعت با فروش دارایی خود از بازار خارج شده و بر اثر این افزایش ناگهانی در عرضه، قیمت‌ها به سرعت شروع به کاهش می‌کنند به طوری که کمابیش به قیمت‌های پیش از شکل‌گیری حباب برمی‌گردند. اما آنچه که مشخص است بازار‌های مالی روندی متفاوت را در پیش گرفته‌اند و پس از افزایش قیمت‌ها دیگر تمایلی برای نزولی شدن از خود نشان نمی‌دهند و بر روی قیمت‌هایی که به گفته کارشناسان حباب بوده توقف می‌کنند. حال باید دید که ریشه افزایش قیمت و ایجاد حباب در بازار‌های اقتصادی چیست؟

 

مرتضی عزتی، کارشناس مسائل اقتصادی در این خصوص با اشاره به مفهوم حباب در اقتصاد به «ابتکار» گفت: ما یک قاعده به نام سرایت‌پذیری در علم اقتصاد داریم، این قاعده روند افزایش قیمت در بازار‌های اقتصادی را به ما نشان خواهد داد. افراد در بازار‌های مالی به راحتی می‌توانند نقدینگی خود را جابه‌جا کنند، شکل‌گیری این روند باعث می‌شود که بازاری به دلیل افزایش تقاضا گرانی را تجربه کند. در این میان برخی از بازار‌ها سود بیشتری را برای سفته‌بازان به همراه دارد، به همین دلیل توجه بر روی آن‌ها بیشتر می‌شود. به عنوان نمونه، فردی را در نظر بگیرید که برای کسب سود بیشتر به بخش خودرو ورود پیدا می‌کند.

 

این فرد خودرویی را خریده و در زمان مناسبی با قیمت بیشتر به فروش می‌رساند یا فردی در بازار ارز بنا بر پیش‌بینی‌ها مقدار زیادی دلار تهیه می‌کند و پس از مدتی با سود هنگفتی آن را در بازار می‌فروشد، شکل‌گیری این روند باعث می‌شود که در یک بازه زمانی مشخص بازار بازدهی خوبی را تجربه کند. در این میان عده معتقدند که بازار دارای حباب شده است، اما این نظر در حالی مطرح می-شود که این افزایش قیمت در یک بازار باعث می‌شود که دیگر بازار‌های اقتصادی نیز روند صعودی شدن قیمت‌ها را تجربه کنند؛ چراکه فعالان در بازار‌های دیگر توقع افزایش قیمت در محصولات خود را داشته و به همین دلیل قیمت‌های فروش‌شان را بالا می‌برند. به عنوان مثال، فعالان در بازار خودرو با این توجیه که نرخ ارز افزایش پیدا کرده است سعی در بالا بردن قیمت‌های خود می‌کنند.

این کارشناس مسائل اقتصادی، افزایش سطح عمومی قیمت‌ها را تورم نامید و در این‌باره گفت: همان‌طور که اشاره کردم برخی از عرضه‌کنندگان و فعالان بازار به دنبال سفته‌بازی بوده و برای کسب سود بیشتر به سرعت از بازار‌های دیگر الگو می‌گیرند و نرخ محصولات خود را افزایش می‌دهند. اما مسئله مهمی در خصوص افزایش قیمت‌ها و ایجاد حباب در بازار‌های اقتصادی وجود دارد که باید به آن توجه داشته باشیم. وقتی سطح عمومی قیمت‌ها در بازار‌های مختلف افزایش پیدا کند دیگر مفهومی به نام حباب معنا ندارد؛ چراکه تمام قیمت‌ها بالا رفته و تورم در بخش‌های اقتصادی ایجاد شده است نه حباب.

وی افزود: هنگامی می‌توانیم بگوییم که در یک بازار اقتصادی حباب ایجاد شده است که قیمت محصولات در یک بخش از اقتصاد به صورت نسبی بالاتر از قیمت بازار‌های دیگر باشد. وقتی افزایش قیمت در یک بازار ایجاد شود و این افزایش به بازار‌های دیگر هم سرایت کند دیگر نمی‌توان آن را حباب نامید.

عزتی اظهار کرد: در بازار‌های مالی به‌ویژه بخش‌هایی که سفته‌بازان تعیین‌کننده قیمت‌ها بوده‌اند معمولا وضعیت اینگونه است و تورم به وجود آمده را حباب می‌نامند. اکنون بازار خودرو ابزار سفته‌بازانی شده است که می‌خواهند از فضای ایجاد‌شده سود ببرند، از سوی دیگر بخشی از بازار بورس هم به همین شکل است. تاکید می‌کنم تنها بخشی از بازار بورس اینگونه بوده و رشد بخش دیگر آن به دلیل هجوم تقاضا است، بازار‌های مانند ارز و سکه نیز می‌توانند چنین روندی را تجربه کنند. در کشور‌های دیگر که بازار مالی گسترده‌تری دارند بازار نفت نیز با الگوبرداری از بازار‌های دیگر افزایش قیمت را تجربه می‌کند.

این استاد دانشگاه با اشاره به عوامل موثر در ایجاد تورم در بازار‌های اقتصادی گفت: عوامل متفاوتی در ایجاد تورم که بسیاری به اشتباه آن را حباب می‌نامند موثر است. گاهی اوقات حجم پول در دست مردم که به آن نقدینگی می‌گویند زیاد می‌شود، آن‌ها نقدینگی در دست‌شان را وارد یکی از بازار‌های اقتصادی می‌کنند و در پی آن ما شاهد تغییرات نرخ در بازار‌های مختلف خواهیم بود، البته عده‌ای در ابتدای این روند معتقدند که بازار حبابی است؛ بنابراین حجم پول هم مسئله مهمی است که با کنترل آن می‌توان مانع از ایجاد حباب در بازار شد.

وی افزود: از سوی دیگر ممکن است ظرفیت اقتصاد به نسبت فعالیت فعالان کوچک‌تر باشد؛ یعنی اقتصادی که فعالیت‌های مولد آن کم بوده و سرمایه‌گذاری تولیدی در آن انجام نمی‌شود. به عبارتی دیگر عمده‌ترین و مهم‌ترین عاملی که در اقتصاد ما موثر بوده و وضعیت بازار‌های اقتصادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد کمبود سرمایه‌گذاری تولیدی است. اگر تولید در اقتصاد بالا باشد فعالیت اقتصادی مولد و سودآور شد که در پی آن بسیاری از مشکلات از بین خواهد رفت و دیگر حبابی در بازار ایجاد نمی‌شود.

این کارشناس اقتصادی، برخی از سیاست‌ها را عامل موثری در ایجاد تورم دانست و دراین‌باره ادامه داد: یکی دیگر از دلایل افزایش قیمت در بازار‌های اقتصادی که بسیاری آن را با حباب اشتباه می‌گیرند برخی از سیاست‌های اتخاذ شده است. تورم در بازار‌های اقتصادی می‌تواند ناشی از سیاست‌های ناکارآمد دولت باشد که برای کاهش تورم حتما باید این سیاست‌ها اصلاح شود. سیاست‌گذاران ممکن است سیاست‌های نادرستی را اتخاذ کرده و فضای اقتصاد را درگیر افزایش قیمت‌های سرسام‌آور کند.

عزتی گفت: در کنار این مسائل، رفتار فعالان اقتصادی نیز در روند بازار‌ها بسیار موثر است. اگر فضا درگیر جو ناامن اقتصادی باشد ممکن است عده‌ای فرصت‌طلب و سودجو فضای یک بازار را آشفته کنند تا حبابی ایجاد شود و این افراد از آب گل‌آلود ماهی بگیرند. به عبارتی دیگر، ممکن است برخی از افراد به دلیل منفعت بیشتر زمینه را برای افزایش قیمت در یک بازار را ایجاد و در پی آن دیگر بازار‌های اقتصادی را ملتهب کنند. اگر چنین شرایطی به وجود آید باید با اقدامات امنیتی مسائل را پیگیری کرد و مانع از فعالیت آن‌ها شد.

 

منبع: روزنامه ابتکار