بازگشت عادل فردوسی‌پور با ۹۰ جدید

اقتصاد۲۴ - ‌قریب به دو دهه محبوب‌ترین مجری صداوسیما بود؛ اما حالا قریب به دو سال است که فقط «محبوب» است و دیگر پسوند «صداوسیما» را ندارد. عادل فردوسی‌پور را بعد از ممنوع‌التصویری‌اش در تلویزیون می‌شود فقط با صدا دنبال کرد؛ آن‌هم در یک برنامه با تولید محتوای فوتبال خارجی به نام «فوتبال 120»؛ البته نه از شبکه محبوب سوم سیمایش؛ بلکه از شبکه تقریبا نوپای ورزش.

او بعد از جدایی از «90» در جاهای دیگری هم دیده شده؛ جاهایی که دوست داشته دیده شود: در دانشگاه و سر کلاس‌ها، در جشن امضای کتاب‌هایی که ترجمه کرده و در زمین فوتبال و فوتسال. این دیده‌شدن‌ها هم به دلیل شیوع ویروس کرونا کمتر از قبل شده. او این اواخر کلاس‌های درس و دانشگاهش را مثل بسیاری از استادان دیگر، به‌سختی و ناقص اداره کرده و خبری هم از ترجمه کتاب جدیدی نبوده است. اگرچه با رفع محدودیت‌های اعمال‌شده بر حوزه مکان‌های ورزشی، عادل به سالن‌ها و زمین چمن برگشته و گه‌گاهی، همراهانش در تیم رسانه، تصاویری از او با پیراهن ورزشی و ویدئو‌هایی از گلزنی‌هایش منتشر می‌کنند.

در تمام این مدت، اخبار ضدونقیضی هم مبنی بر بازگشتش به تلویزیون و اجرا و حتی گزارشگری منتشر شده؛ ولی همگی شایعه‌ای بوده‌اند که سریع‌تر از باد، تکذیب شده‌اند. عادل حتی مثل مزدک میرزایی هم نشد که پاسخ بی‌مهری سیما را با رفتن از ایران و همکاری با شبکه‌های آن طرف آبی بدهد. او ماند به این امید که راه برای بازگشتش به شبکه سه سیما و شاید اجرای برنامه محبوبش هموار شود.

اگرچه خوش‌بینی عادل روزهای نخست زیاد بود؛ ولی با گذر زمان او پی برد قرار نیست صندلی از زیر پا کشیده‌شده‌اش را دوباره در اختیارش قرار دهند. میز و دکور برنامه‌اش را فروختند و کم‌کم، شاگرد سابق را در همان تایمی که «90» را اجرا می‌کرد، سر جایش نشاندند. اسم برنامه‌اش را هم عوض کردند تا کمتر کسی دلتنگ آنالیز فوتبال ایران در دوشنبه‌شب‌ها شود.

دوستان معمولی‌اش در دنیای فوتبال هم که آن روزهای نخست ناز می‌کردند که با برنامه جایگزین 90 حرفی نمی‌زنند و کارشناسی‌ای نمی‌کنند، رفته‌رفته از حرف‌شان برگشتند و فقط گه‌گاهی با گفتن این جمله که «دل‌مان برای عادل تنگ شده و جایش خالی است» از او دلجویی کردند.

---

بیشتر بخوانید: برگزاری بی سر و صدای برنامه "نود" با حضور فردوسی پور

---

عادل که پی برده بود دیگر نباید امیدی به بازگشت به شبکه سه سیما داشته باشد، مسیر دیگری را محک زد. شاید فقط به این خاطر تا پی ببرد استقبال از او در فضای جدید چه شکلی است. او به بهانه بازی رئال‌مادرید و بارسلونا در ال‌کلاسیکو، برنامه‌ای اینترنتی به نام «کلاسیکو» ساخت تا خط‌ونشان تازه‌ای برای آنهایی که فکر می‌کردند عادل فردوسی‌پور فراموش‌شدنی است، بکشد. با استقبال از آن برنامه، جرقه کاری جدید در ذهن عادل زده شد.

همان‌طور که عنوان شد، عادل حالا می‌داند دست‌کم «به‌زودی» تصویر یا صدای گزارشگری فوتبالش در صداوسیما جایی ندارد. علاوه بر لغو برنامه پرمخاطب «نود»، سایت 90 هم که زیرمجموعه همان برنامه بود و با هدایت و حمایت عادل فردوسی‌پور پیش می‌رفت، از ابتدای همین سال از او و تیمش گرفته شد؛ «بستن شمشیر از رو» برای مردی که سال‌های زیادی برنامه‌اش به‌عنوان پرمخاطب‌ترین برنامه تلویزیون معرفی می‌شد. علاوه بر اینها و با وجود سردادن شعارهایی از سوی مسئولان سیما که عادل خودش گزارش نمی‌کند؛ وگرنه محدودیتی برایش ایجاد نشده، نه‌تنها اجازه گزارش بازی به عادل فردوسی‌پور داده نشده؛ بلکه پخش تصویرش هم قدغن است. او حتی در برنامه فوتبال خارجی‌ای که برای شبکه ورزش ساخته، نمی‌تواند جلوی دوربین بیاید. شاید اگر فرصتی دست دهد، همان «نریشن»‌گویی هم از عادل در سیما گرفته می‌شود تا به‌خوبی تکلیف مدیران جدید که اجراکننده تفکری بالاتر هستند(!) با این مجری قدیمی مشخص شود.

در چنین فضایی، کسی که خودش را تا همین چند وقت پیش «فرزند صداوسیما» خطاب کرده بود، به نقطه ناامیدی رسیده و حالا قرار است با برنامه‌ای جدید بر بستر VOD از پخش خانگی بازگشتی خبرسازتر از قبل داشته باشد.

کارهایی که عادل فردوسی‌پور بعد از جدایی‌اش از شبکه سه سیما انجام داده، بیشتر در حوزه فوتبال خارجی بوده. او در شبکه ورزش کاری به اتفاقات فوتبال ایران ندارد و تنها برنامه اینترنتی‌ای هم که روی خروجی اینترنت گذاشت، به بررسی یک دیدار سنتی خارجی بین رئال‌‌مادرید و بارسلونا اختصاص داده شده بود. حالا او قصد دارد برنامه جدیدی را که می‌سازد، به فوتبال ایران اختصاص دهد؛ چیزی شبیه به همان کاری که در برنامه محبوبش در شبکه سه سیما می‌کرد. به عبارت ساده‌تر، عادل فردوسی‌پور قصد دارد شبیه‌ترین برنامه به 90 را بر بستر اینترنت به دست مخاطبان برساند. البته پرواضح است که نمی‌تواند اسم برنامه جدیدش را «90» بگذارد؛ چون این اسم متعلق به شبکه سوم سیما است و کسی نمی‌تواند خارج از صداوسیما از آن استفاده کند؛ هرچند با کاری که عادل فردوسی‌پور در این دو دهه با برنامه یادشده کرده، بعید است کسی در داخل صداوسیما هم بتواند دیگر با اسم این برنامه کاری کند!

ایده عادل فردوسی‌پور شکل گرفته. او تصمیمش را گرفته تا در حوزه فوتبال داخلی برنامه‌سازی کند؛ ولی درست مثل بقیه مواردی که کرونا یک علامت سؤال بزرگ جلوی‌شان قرار داده، برنامه جدید عادل فردوسی‌پور هم از این قاعده مستثنا نیست. قرار اولیه او اتمام لیگ جاری و شروع فصل جدید فوتبال است. در واقع او قرار است از ابتدای فصل جدید فوتبال ایران برنامه‌اش را استارت بزند و به‌ صورت هفتگی، به همان سیاق برنامه قدیمی‌اش در سیما پیش برده و پخش کند. مشکل اما اینجا است که با شیوع ویروس کرونا کسی نمی‌داند دقیقا لیگ جاری چه زمانی تمام و لیگ جدید چه زمانی از سر گرفته می‌شود.

بی‌انصافی است که اسم عادل فردوسی‌پور و موفقیت‌هایش عنوان شود؛ ولی نقش تلویزیون در این میان دیده نشود. عادل اگر محبوبیت و شهرتی به دست آورده، بخش زیادی از آنها را مدیون همین تلویزیون است. البته خصوصیت‌های منحصربه‌فردش هم در این زمینه دخیل بوده‌اند؛ چراکه کم نیستند مجریانی که سال‌ها در تلویزیون برنامه داشته‌اند؛ ولی مثل عادل محبوب نشده‌اند. مجری‌ای که تلاش می‌کرد عدالت و بی‌طرفی را همواره در برنامه‌هایش اجرا کند تا حدود زیادی رسالتش را انجام داد؛ هرچند منتقدانش هم اغلب او را به بی‌عدالتی و جانب‌داری متهم کردند. حالا که قرار است برنامه عادل فردوسی‌پور از جایی غیر از شبکه سوم سیما پخش شود، آیا می‌توان با قاطعیت گفت موفق می‌شود؟ بر کسی پوشیده نیست که ساختن برنامه بر بستر VOD در ایران اتفاقی نوپا است و گستردگی و نفوذ صداوسیما را ندارد. پس اگر به همین بخش به‌تنهایی اکتفا شود، عادل به این راحتی‌ها نمی‌تواند به منزل همه ایرانی‌هایی که فوتبال را دوست دارند، نفوذ کند. با‌این‌حال برای او مزیت‌هایی هم وجود دارد که می‌تواند به موفقیتش در این عرصه کمک کند.

شاید پررنگ‌ترین آن نداشتن رقیب است. شبکه سه با جایگزینی برنامه فوتبال برتر سعی کرد جای نود را پر کند؛ ولی ناپختگی عوامل این برنامه، از اجرا گرفته تا تولید، نشان داده آنها هنوز مسیر زیادی برای رسیدن به جایگاه نود در پیش دارند. مورد بعدی را می‌شود در همان تک‌ برنامه کلاسیکوی عادل دید؛ جایی که با وجود خارجی‌بودن محتوا، تا مدت‌ها در صدر برنامه‌های پربازدید بود. این به آن معنی است که اسم عادل، هنوز هم مخاطبان زیادی را به همراه دارد.

نکته‌ای که شاید از دو مورد قبلی مهم‌تر باشد، «محبوبیت» عادل است. او با ستاره‌های بزرگ فوتبال ایران رفاقت دارد و تنها کسی است که می‌تواند علی دایی را به برنامه‌اش بکشاند و با علی کریمی ساعت‌ها فوتبال بازی کند! پس پر‌واضح است که برای ساختن برنامه‌های با‌کیفیت دست‌کم با حضور چهره‌های فوق محبوب، برتری چشمگیری در مقایسه با تلویزیون دارد. به همه این نکات باید سابقه و تجربه چند‌دهه‌ای عادل فردوسی‌پور و البته شناخت ذائقه مخاطب هم اضافه شود. شاید عادل در کوتاه‌مدت نتواند برنامه‌اش را به پربیننده‌ترین برنامه روز تبدیل کند؛ ولی قطعا سرعت خیره‌کننده‌ای در این زمینه خواهد داشت.

این موضوع مهمی است؛ صداوسیما مدت‌هاست نگران کم‌رنگ‌شدن جایگاهش نزد مخاطبان ایرانی است. بسیاری، همین حالا شبکه‌های اینترنتی داخلی را بر برنامه‌های صداوسیما ترجیح می‌دهند. البته مسئولان این نهاد هم بی‌کار ننشسته‌اند و در پی نهایی‌کردن دستوری هستند که شبکه‌های خانگی هم باید از صداوسیما مجوز بگیرند. تصور کنید برنامه جدید عادل فردوسی‌پور نیاز به گرفتن مجوز از صداوسیما داشته باشد! می‌شود حدس زد که چه سنگ‌هایی در این مسیر ریخته خواهد شد. البته شایعه‌ای قدیمی هم هنوز پابرجاست: اینکه دستور داده شده تصویر عادل حتی از شبکه‌های اینترنتی داخلی هم که قرار است تولید و اجرا داشته باشند، پخش نشود! شایعه‌ای که در همان برنامه کلاسیکو هم رنگ واقعیت به خود گرفت و خبری از عادل در جلوی دوربین نبود! تصور اینکه عادل بخواهد «90» جدیدی بسازد؛ ولی خودش حق اجرا نداشته باشد، تصور خوش‌رنگی نخواهد بود.