مخالفان طرح گشایش اقتصادی یا بی‌اطلاعند یا در بازار رقیب منفعت دارند

اقتصاد۲۴ - شاید بتوان این را نوعی کج سلیقگی دانست که درست وقتی همه درباره ابعاد طرح ویژه اقتصادی و فروش نفت به مردم صحبت می‌کردند اطلاعیه فروش اوراق سلف نفتی منتشر شد. بورس انرژی اعلام کرد اوراق سلف نفتی در راه است و همین موضوع موجی از موافقت و مخالفت را در شرایطی ابهام آمیز به همراه داشت.

---

بیشتر بخوانید:طرح فروش نفت به مردم چقدر ضمانت اجرایی دارد؟

---

برخی می گفتند هنوز کار بررسی تمام نشده، پس اوراق به صورت غیر قانونی در حال انتشار است، برخی معتقد بودند شیوه نامه با پیشنهادات طرح شده متفاوت است و ... تا اینکه فروش اوراق سلف ارزی از دستور کار خارج شد اما هنوز شمارش معکوس برای اطلاع از جزییات تصمیمی که قرار است در نشست سران قوا تحت‌عنوان طرح گشایش اقتصادی اتخاذ شود، معلوم نیست.

 سید حمید حسینی، فعال بازار فرآورده‌های نفتی در عرصه بین المللی و دبیر انجمن صادر کنندگان فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی که نائب رییسی اتاق ایران و عراق را نیز بر عهده دارد توضیحاتی مبسوط در خصوص طرحی موسوم به گشایش قتصادی ارائه داد و تاکید کرد این اتفاق که موجب خلط مبحث شد و اوراق سلف نفت را در کنار فروش نفت به مردم قرار داد اتفاق بدی بود که سبب شد طرحی در ابعاد ۸ میلیارد دلاری زیر سئوال برود.

 

ببینید قبل از صحبت درباره جزییات من به این نکته اشاره می کنم که این روش یک روش استاندارد و مناسب برای تامین مالی است. هر کشوری، هر شرکتی و هر پروژه یا نیاز به تامین مالی دارد. برای تامین مالی یا باید از استقراض خارجی بهره برد یا شرکت‌های بزرگ برای تامین مالی باید وارد میدان شوند یا از بانک مرکزی استقراض کرد. وقتی مورد اول و دوم مهیا نیست، گزینه سوم می‌تواند مورد نظر قرار گیرد و آن استقراض از بانک مرکزی است. در این حال چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ طبیعتا مضرات این اقدام بسیار بالاست خصوصا در شرایط کنونی. این استقراض می‌تواند تورم زا باشد. ولی اتفاق دیگری هم می‌تواند رخ دهد. آن اتفاق این است که شما از محل درآمد آتی خود بتوانید تامین مالی را انجام دهید. طرح فروش نفت به مردم همین است. تامین مالی از محل درآمدهای آتی.

این طرح را  کارشناسان پیشنهاد دادند. گفتند شما از طریق اوراق یا همان پته نفتی می‌توانید اعتباری را تامین کنید که صرف پیشبرد پروژه‌های نفت و گاز و پتروشیمی شود. اصلا در بورس‌های بزرگ جهان معاملات آتی و کاغذی نفت روشی معمول و مرسوم است. همه دولت‌ها هم می‌توانند ازاین روش برای تامین مالی بهره ببرند. در حقیقت این اوراق منفعتی است که مردم را در درآمد آینده نفت شریک می‌کند. با اعتباری ۷ تا ۸ میلیاردی که از این محل به دست می‌آید می‌توان برای افزایش ظرفیت ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار بشکه نفت برنامه‌ریزی کرد. می‌دانید که ظرفیت سازی یکی از مهمترین اقدامات در جهان امروز است. فردای تحریم با ظرفیت بالاتر شما امکان سهم‌گیری بیشتر از بازار جهانی را دارید.

در ضمن می‌توان ظرفیت پالایشی کشور را نیز بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار بشکه افزایش داد و از این منظر نیز به تولید عمق بخشید.

متاسفانه در سی سال گذشته در بزنگاه‌های حساس و مهم دولت برای تامین منابع و حتی پوشش کسری بودجه از بانک مرکزی استقراض شده است که این امر هر سال بین ۲۸ تا ۳۰ درصد به نقدینگی اضافه می‌کند و تورمی جدی را ایجاد می‌نماید.

یک نکته مهم این است که در همین شرایط موضوع انتشار اوراق سلف ارزی نیز مطرح شد و بسیاری را به اشتباه انداخت که ساز و کار اعلام شده در همین اوراق خلاصه می‌شود.

 نکته مهمی است. اوراق سلف ارزی ماهیتی کاملا متفاوت با طرح فروش نفت به مردم دارد. این اوراق از سوی شرکت ملی نفت منتشر می‌شود و از سال ۹۳ – ۹۴ برای تامین مالی پروژه‌های شرکت ملی نفت مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوعی کج سلیقگی بود که در چنین شرایطی انتشار اوراق مذکور مطرح گردید. اصلا نباید چنین اتفاقی می‌افتاد و زمان بدی برای این اقدام انتخاب شد.

 

 

مگر نگفتید رهبری باید تایید کند؟ مگر نگفتید ساز و کار هنوز روشن نیست؟ همین چندی قبل ۲۵۰۰ میلیارد تومان اوراق برای میعانات فروخته شد اما حساسیتی ایجاد نشد چون کسی هنوز منتظر طرح گشایش اقتصادی نبود. به نظر من شفاف‌سازی در این حوزه بسیار ضرورت دارد. باز هم شفاف‌سازی کنید و تا می‌توانید ابهام افکار عمومی را برطرف کنید. هم شما و هم سایر رسانه‌ها. اوراق سلف در کل برای حدو ۵۰۰ هزار بشکه نفت توسط شرکت ملی نفت منتشر می‌شود اما فروش نفت به مردم، فروش ۲۰۰ میلیون بشکه نفت را در بر می‌گیرد و حیف شد طرحی ۲۰۰ میلیون بشکه‌ای زیر سایه طرح ۵۰۰ هزار بشکه ای قرار گرفت و بسیاری بی‌اطلاع آن را نقد کردند.

قاطعانه بگویم بسیار طرح جذابی است. خریداران از دو محل سود می‌برند اول اینکه نفت را به قیمت امروز می‌خرند و به قیمت دو سال بعد می‌فروشند. همه پیش بینی‌ها دلالت بر آن دارد که نفت در دو سال آینده قیمتی افزایشی را خواهد داشت. امروز قیمت نفت در کانال چهل دلار است، بی‌ادعا بگویم همواه پیش بینی نفت من درست از آب در می‌آید. همه برآوردها نشان می‌دهد نفت در سال ۲۰۲۲ در کانال ۵۰ تا ۶۰ دلا قرار خواهد داشت. پس می‌بینید سود بسیار خوب اینجا پیش روست.

 

از سوی دیگر قیمت دلار روندی افزایشی را دارد. تا به حال همواره روندی افزایشی داشته، این بار اما  افزایش نرخ دلار نیز خطری را متوجه سرمایه خریدار نمی‌کند. تصور کنید برای حفظ سرمایه‌تان دلار بخرید. خوب این اوراق نیز دقیقا شبیه خرید دلار است بدون اینکه ضرری را متوجه اقتصاد کشور کرده باشید. مهم اینجاست که مردم نگران باشند که ریالشان تحت تاثیر تورم ارزشش را از دست بدهد. این طرح ریال مردم را به دلار تبدیل می‌کند تا از گزند تورم مصون بماند. من فکر می‌کنم این طرح بسیار بسیار خوبی است.

قرار است دولت کف قیمت را تضمین کند. شما می توانید در بورس‌های جهانی وقتی اوراق می‌خرید خود را از منظر کف قیمت خرید بیمه کنید تا بعد متضرر نشوید. چون این سازو کار در ایران نیست، دولت کف قیمت را تضمین می‌کند که اگر نفت ارزان هم شد پایین‌تر از این رقم اوراق را نخرد. به عبارت دیگر شما امروز ۴۰ دلار مثلا نفت می‌خرید و دو سال بعد اگر نفت ۲۰ دلارا هم شد باز ۴۰ دلار می‌فروشید. حالا در این میان اگر دلار هم گران شده باشد ضرری متوجه شما نیست ک هیچ سود هم می‌برید، پس سرمایه گذاری معقولی است.

تحریم نفتی یا اصلا بدتر شدن شرایط به معنی گرانی دلار است، در این صورت خریدار نه تنها ضرر نمی‌کند بلکه سود بالایی می‌برد، از سوی دیگر فرض کنیم لغو تحریم اتفاق بیفتد و کشور در وضعیت خوب قرار گیرد که به معنی رشد قیمت نفت و راه افتادن بازارهاست که باز هم خریدار اوراق سود معقولی را خواهد برد. در ضمن شنیده‌ام که دولت در حال بررسی این است که حتی سودی مانند سود اوراق مشارکت به خریدار اوراق بدهد که به نظر من دست و دلبازی است و همان تضمین کف خرید کافی است.

دو علت می‌تواند داشته باشد یک بی‌اطلاعی و دوم نگرانی از به خطر افتادن بازارهای رقیب. بالاخره این اوراق رقیب بازارهایی مثل طلا و سکه و حتی مسکن است. خوب کسانی که در بازارهای مذکور منفعت دارند این طرح را خطرناک تشخیص می‌دهند و بدان انتقاد دارند. اصل موضوع موضوع درستی است. برخی می‌گویند نباید این ارواق هزینه جاری شود، خوب می‌شود با نظارت دقیق مانع از آن شد که برای امور جاری هزینه گردد. البته برخی به بدهکار شدن دولت آینده نیز اشاره دارند.

یعنی چی؟ خوب دولت آینده هم این اوراق را منتشر کند. مگر هر سال برای پرداخت سود پیشین اوراق مشارکت، دولت اوراق منتشر نمی‌کند. مگر در همه دنیا از این بازارها استفاده نمی‌شود؟ اصلا چرا راه دور برویم. دولت قبل ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برداشت کرد. مگر کسی گفت چرا برداشت می‌کنید؟ بعضی می‌گویند تصویب این طرح در حوزه اختیارات مجلس است، خوب بروید موضوع را به سران قوا بگویید. رییس مجلس هم در این جلسات هست، اگر واقعا در حیطه اختیار شماست وارد میدان شوید. نه اینکه در این شرایط سخت موضوع را زیر سئوال ببرید و افکار عمومی را نگران کنید.

شما خیلی به این طرح خوشبین هستید اما من فکر می‌کنم شرایط، شرایط سختی است و ممکن است استقبال گرمی از این طرح نشود

 چرا نشود؟ سازو و کار مهم است. این اوراق احتمالا سه ساله منتشر می‌شود و در پایان خریدار هم می‌تواند نفت فیزیکی راتحویل بگیرد هم اوراق را با کارمزد مشخصی به دولت بفروشد.

خریدار معمولی کم اما یک تاجر که میتواند این کار را بکند. سوی دیگر ماجرا را ببینید. در ضمن اگر سازو کار طوری پیش‌بینی شود که اوراق در بورس قابل معامله باشد هیچ مشکلی متوجه خریدار نیست. فرض کنید امروز آن را می‌خرد و فردا تصمیم به فروش می‌گیرد چون قیمت نفت بالا رفته و اوراق گران شده، خیلی راحت در بورس اوراق را معامله می‌کند. اتفاقا اطلاع رسانی کنید، از مخالفان و موافقان دعوت کنید حرف‌هایشان را بزنند. این طرح هنوز نهایی نشده، اما نباید چوب لای چرخ دولت گذاشت  بگذارید این اتفاق خوب بیفتد.  

تا جایی که من می دانم نمایندگان اصرار داشتند میعانات هم در این طرح پیش بینی شود، ایرادی هم ندارد اما پیشنهادشان درباره اینکه پالایشگاه‌ها اوراق را بخرند محلی ازاعراب ندارد. پالایشگاه ظرفیت اضافه ندارد که بخواهد اوراق نفتی بخرد. ما حتی گفتیم فراورده ها راهم پیش بینی کنید که اگر تحریم باقی ماند و مشکلی بابت فروش نفت خام داشتید با صادرات میعانات موضوع حل شود.

شما به معامله اوراق در بورس اشاره کردید. اتفاقا شایعه ای بر سر زبان‌هاست مبنی بر اینکه به شکلی دستوری بازار منفی شده تا این طرح طرفدار پیدا کند.

 ادعایی بی اساس است. کل این طرح هشت میلیارد دلار است در حالی که روزانه یک میلیارد دلار در بورس معامله صورت می‌گیرد. حالا در این شرایط شما تصور می کنید که برای یک طرحی که ابعادش به اندازه معامله هشت روز بازار سرمایه است، کل بازار را به هم بریزند. در عین حال عرضه ارواق در بورس خود به رونق بورس کمک خواهد کرد.

کسانی که این صحبت‌ها را می‌کنند نمی‌دانند بورس تحت تاثیر اتفاقات سیاسی مانند توافق امارات و اسراییل بود. حالا با شرایط موضع گیری ایران و امارات روشن شد قرار نیست اتفاقی بیفتد و این تاثیر در حال تخلیه شدن است. از سوی دیدن تلاش امریکا برای تصویب قطعنامه و فعال کردن مکاینزم ماشه را نادیده می گیرند و خودشان در داخل به دولت فشار می‌آورند. پیروزی هزار متولی دارد و شکست هیچ مسئولی ندارد.

 

تا دیروز که ما به ونزوئلا بنزین صادر کردیم و به همت همین دولت این اتفاق افتاد همه وارد میدان شدند که بله، ما بودیم که صادرات بنزین را انجام دادیم حالا که محموله بنزین را گرفتند، هیچ کسی حرف نمی زند و زنگنه توضیح می‌دهد که پول بنزین پرداخت شده و محموله متعلق به ایران نبوده است. اینجا هم همین است. به جای فشار بیایید از طرح‌های درست حمایت کنید.

من نه در بازار ارز و طلا و سکه حضور دارم نه در بازار سرمایه اما حتما یک سوم از پس‌اندازم را در این پروژه سرمایه گذاری می‌کنم چون می‌دانم آینده خوبی دارد.