عزای اشرف اولاد آدم است

اقتصاد۲۴ -خرسند، دکتر غلامرضا اعوانی، دکتر محسن اسماعیلی، توماس کارلایل، توماس ماساریک و...؛
این مجموعه تلاشی است برای گسترش اندیشه و معرفت حسینی و حرکت در جهت عقلانیت و درک عبرت های عاشورا که امیدواریم مورد توجه تان قرار بگیرد.

سفارش آیت الله بهجت درباره زیارت عاشورا

آیت الله محمد تقی بهجت در روز عاشورا درباره جایگاه زیارت عاشورا و توسل به آن گفته است: «متن زیارت عاشورا، بر عظمت آن گواه است؛ خصوصا با ملاحظه آنچه در سند زیارت رسیده است که حضرت صادق(ع) به صفوان می فرماید: این زیارت و دعا را بخوان و بر آن مواظبت کن. به درستی که من چند چیز را بر خواننده آن تضمین می کنم: 1. زیارتش قبول شود. 2. سعی و کوشش وی مشکور باشد 3. حاجات او هرچه باشد، برآورده شود و ناامید از درگاه خدا برنگردد.»

خواهش آیت الله جوادی آملی از عزادارن برای نپرداختن به فرعیات

آیت الله جوادی آملی در سخنانی سفارش می کند تا در فرعیات عاشورا متوقف نشویم و عزاداری امام را عالمانه برگزار کنیم. آیت الله جوادی آملی می گوید: «حیف است که جریان سیّدالشهداء(ع) را در برپایی برخی مجالس کم‌رنگ کنیم! عزاداری و سینه زنی ما، مأجور خداست. اما عزاداری را سنگین و عالمانه برگزار کنید.
این آهن سرد... ما از همشهریان‌مان در آمل خواهش کردیم،‌ اینها این کار را دیگر نمی‌کنند. از همه خواهش می‌کنیم؛ خواهش است دیگر، حالا خواه قبول شود، خواه نشود؛ عزاداری‌ را با شکوه هرچه بیشتر برگزار کنید اما این «آهن سرد بی خاصیت»، این را چرا بلند می‌کنید؟! این چه پیامی دارد؟ از کجا آمده است؟ از کدام آیه و روایت است؟ کاری کنیم عزاداری با شرف باشد... اگر یک روایتی بود، ما هم زیرش می‌نشستیم، بلند می‌کردیم!

...در جریان کربلا سخن در این نیست که یک مظلومی شربت شهادت نوشید، یا آزادیخواهی را کشتند، یا بی گناهی را شهید کرده‌اند... همه اینها بود، ولی حسین بن علی و جریان نهضت کربلای آن حضرت (ع) فوق اینهاست. مظلوم کشی و غریب کشی بد است، ولی در تاریخ زیاد اتفاق افتاده و در کتابهای تاریخ دفن شده است.»

توصیه شهید مطهری درباره شعارهای عاشورایی

استاد شهید مرتضی مطهری به عزادارن امام حسین(ع) توصیه کرده که "شعارهایتان در سینه زنی ها حسینی باشد" و گفته است:
«آقایان سردسته ها که برای دسته های خودتان شعار می سازید، ببینید شعارهایتان با شعارهای حسین می خواند یا نمی خواند؟! عظمت اباعبدالله چیز دیگری است. او چیزی است و ما چیز دیگری. شعارهایی که در سینه زنی ها و نوحه سرائی ها می دهید، شعارهای حسینی باشد. نوحه بسیار بسیار خوب است. ائمه اطهار دستور می دادند افرادی که شاعر بودند، نوحه خوان بودند، نوحه سرا بودند بیایند برای آن ها ذکر مصیبت کنند. آن ها شعر می خواندند و ائمه اطهار گریه می کردند. نوحه سرایی و سینه زنی و زنجیرزنی، من با همه این ها موافقم ولی به شرط این که شعارها، شعارهای حسینی باشد، نه شعارهای من درآوردی: «نوجوان اکبر من» شعار حسینی نیست.

شعارهای حسینی شعارهایی است که از این تیپ باشد: فریاد می کند نمی بینید که به حق عمل نمی شود و کسی از باطل روگردان نیست؟ در چنین شرایطی مومن باید لقا پروردگارش را بر چنین زندگی ترجیح دهد. و یا: من مرگ را جز خوشبختی نمی بینم، من زندگی با ستمکاران را جز ملالت و خستگی نمی بینم. مرا عار آید از این زندگی/ که سالار باشم کنم بندگی، شعارهای حسین شعارهای محیی است.» متن کامل سخنان شهید مطهری را اینجا بخوانید.

استاد پرویز خرسند/ حسین واقعیتی که پهلو به پهلوی اساطیر می‌زند

حادثه کربلا درست مثل حج یک حرکت نمادین یا سمبلیک است که همه چیز در آن معنا دارد و معناهای چندگانه و چندلایه هم دارد و هرچه بیشتر در آنها دقیق شویم می‌توانیم لایه‌های معنایی جدیدتری را کشف کنیم. اصلاً خود همین اتفاق که امام حسین(ع) حج را نیمه‌کاره رها می‌کند و به طرف «قتلگاه» می‌رود، اهمیت و بعدی به آن بخشیده که از همان ابتدا مشخص می‌کند که در این «طرح بزرگ» خدایی همه چیز حساب شده و معنادار است... البته ما قرار نیست که در مورد امام حسین(ع) اسطوره‌سازی کنیم. اصلا تمام حرف من در طول این سال‌ها این بوده و هست که نشان بدهم حسین واقعیتی است که پهلو به پهلوی اساطیر می‌زند و حتی یک سر و گردن هم از آنها بالاتر است.

دکتر اعوانی/ پیام امام حسین برای همه روزگاران

دکتر غلامرضا اعوانی، استاد فلسفه درباره قیام امام حسین(ع) و پیام عاشورا می گوید:
«در اهمیت واقعه عاشورا همین بس که شصت سال پس از هجرت پیامبر، فرد فاسد و فاسقی به نام یزید بعنوان خلیفه مسلمین بر مسند می‌نشیند و تمام کسانی که به واقع اهل حق و حقیقت بودند در تنگنای بسیار بدی قرار می‌گیرند و حتی بهترین افراد جهان و اسلام هم حق حیات نمی‌یابند. در آن محیط خفقان و استبداد مطلق، بی‌شک اقدام سنجیده امام حسین(ع) اسلام را احیا کرد و اگر نبود اقدام شجاعانه و شهادت آن حضرت، شاید اسلام لطمه های بسیاری می دید و حتی از میان رفته بود.

پیام عاشورا باید به گوش همه مسلمانان و جهانیان برسد چرا که این پیام، پیامی جهانی است. پیام قیام امام حسین(ع)، حق‌طلبی است. فرض بر این است که مسلمانان در هر شرایطی حق‌طلب و آزادی طلب هستند. اسلام دین حق‌طلبی است و بنابراین باید گفت که پیام سیدالشهدا برای همه روزگاران، حقیقت‌طلبی، آزادگی و آزادی است و به همین دلیل است که امام حسین(ع) می‌فرمایند اگر دین ندارید لااقل آزاده باشید.»

دکتر محسن اسماعیلی/بی معرفت که عزاداری کنیم باز باید عاشورایی برای عاشورا گرفت

در منابع دینی پاداش های بسیاری برای عزاداری بر امام حسین(ع) ذکر شده اما باید چگونگی عزداری پذیرفته شده را نیز دانست. دکتر محسن اسماعیلی در یادداشتی در این باره می نویسد: «اولا عزاداری درسی برای چگونه زیستن است و نه تنها برگذشته گریستن. عزاداری نگاه به گذشته است برای پیمودن راه آینده. ثانیا عزاداری مبتنی بر معرفت و به نوبه خود مولد معرفت‌های جدید است و ثالثا احیای «امر» است؛ امر خدا، پیامبران و امامان. وقتی عزم بر ساختن آینده آرمانی پیدا شد و معرفت نیز وجود داشت، آنچه اینان خواسته‌اند محقق می‌شود و همین است راز عظمت عاشورا و بزرگداشت آن.

اما اگر یاد عاشورا بخواهد ما را در گذشته نگهدارد و با توقف در احساسات و عواطف از تعقل و تدبر باز دارد و به جای «احیای امر»، انزوا و «ایکال امر»؛ را بر ما تحمیل کند، آیا شایسته این همه توصیه و مستوجب آن همه پاداش خواهد بود؟!چنین برداشتی ظلم دیگری است که گاهی بر آن حادثه بزرگ رفته است. به تعبیر استاد حکیمی «در عاشورا دو ظلم واقع شده است: یکی بر ‌امام حسین(ع) و خاندان پیامبراکرم(ص) و دیگری بر خود عاشورا» و بنابراین باز باید عاشورایی برای عاشورا گرفت...»
متن کامل یادداشت وی را اینجا بخوانید.

دکتر علی شریعتی/ او را به نام یک خارجی محکوم کرده و به مرگش فتوا دادند

گزیده ای از دل گویه های مرحوم دکتر علی شریعتی در کتاب «حسین، وارث آدم» با امام حسین(ع) را در ادامه می خوانید.

«پیش چشمم را پرده ای از اشک پوشیده است. در برابرم، همه چیز در ابهامی ‌از خون و خاکستر می‌لرزد، اما همچنان با انتظاری از عشق و شرم، خیره می‌نگرم؛ چقدر تحمل ناپذیر است دیدن این همه درد، این همه فاجعه، در یک سیما، سیمایی که تمامی ‌رنج انسان را در سرگذشت زندگی مظلومش حکایت می‌کند. سیمایی که ... چه بگویم؟

مفتی اعظم اسلام او را به نام یک «خارجی عاصی بر دین الله و رافض سنت محمد» محکوم کرده و به مرگش فتوی داده است. و شمشیرها از همه سو برکشیده، و تیرها از همه جا رها، و خیمه ها آتش زده و رجاله در اندیشه غارت، و کینه ها زبانه کشیده و دشمن همه جا در کمین، و دوست بازیچه دشمن و هوا تفتیده و غربت سنگین و دشمن شوره زاری بی حاصل و شن ها داغ و تشنگی جان گزا و دجله سیاه، هار و حمله ور و فرات سرخ، مرز کین و مرگ در اشغال «خصومت جاری» و ...

در پیرامونش، جز اجساد گرمی‌که در خون خویش خفته اند، کسی از او دفاع نمی‌کند. همچون تندیس غربت و تنهایی و رنج، از موج خون، در صحرا، قامت کشیده و همچنان، بر رهگذر تاریخ ایستاده است. ایستاده است و تمامی ‌جهادش اینکه ... نیفتد

همچون سندانی در زیر ضربه های دشمن و دوست، در زیر چکش تمامی ‌خداوندان سه گانه زمین(خسرو و دهگان و موبد - زور و زر و تزویر - سیاست و اقتصاد و مذهب)، در طول تاریخ، از آدم تا ... خودش! به سیمای شگفتش دوباره چشم می‌دوزم، در نگاه این بنده خویش می‌نگرد، خاموش و آشنا؛ با نگاهی که جز غم نیست. همچنان ساکت می‌ماند...»

قسمت بیشتری از این نثر زیبای دکتر شریعتی را اینجا بخوانید.
حجت الاسلام محمدرضا زائری/ کار من تمام است و کار تو آغاز می شود خواهرم
گزیده ای از نثر زیبای حجت الاسلام محمدرضا زائری با موضوع گفت و گوی امام حسین(ع) با خواهرش زینب(س) را در ادامه می خوانید.

«آخرین سخن‌های مرا بشنو!

خواهرم!
فرصت برای اشک ریختن فراوان است و برای ناله کردن بسیار ببین!
تو خوب می‌دانی اگر بنا به این‌گونه نگاه کردن و آه کشیدن و اشک ریختن باشد من از تو پیشترم
اگر بخواهم بیتابی کنم، باید سرم را بگذارم روی شانه‌های تو و آن‌قدر بگریم تا اشک من این خیمه را پر کند
اگر بخواهم حرف بزنم
از مادرمان از پدرمان و از حسن
آن‌قدر حرف برای گفتن دارم که هیچ‌وقت تمام نشود
سرت را بلند کن
این گریه پنهانی تو آتشم می‌زند
اندکی مهلت بده تا حرف‌هایم را با تو بگویم
الان است که بچه‌ها بیایند و باز دیدار این گل‌های پژمرده هر دومان را بسوزاند
صدای همهمه را که از بیرون خیمه می‌شنوی...
این‌ها همه منتظر منند
فرصتی باقی نیست
دیگر تا پایان کار چیزی نمانده است...
کار من...
و کار تو تازه آغاز می‌شود استوار باش و پایدار...»

توصیف قاآنی شیرازی از واقعه کربلا

حبیب الله قاآنی شیرازی(م 1208) قطعه شعر بلندی در تشریح واقعه عاشورا دارد، که با تصویرسازی زیبایی ضمن بیان واقعه، پلیدی دشمنان ملعون اباعبدالله الحسین(ع) را نیز نشان داده است. در بخشی از این قطعه می خوانید:
«بارد چه؟ خون! که؟ دیده، چه سان؟ روز و شب! چرا؟
از غم، کدام غم؟ غم سلطان کربلا!
نامش چه بد؟ حسین! ز نسل که؟ از علی!
مامش که بود؟ فاطمه! جدش که؟ مصطفی‏
چون شد؟ شهید شد! به کجا؟ دشت ماریه
کی؟ عاشر محرم! پنهان؟ نه،بر ملا
شب کشته شد؟ نه، روز، چه هنگام؟ وقت ظهر ... »
متن کامل این قطعه را اینجا بخوانید.
توماس کارلایل/پیروزی حسین با وجود در اقلیت بودن
توماس کارلایل، خاورشناس مشهور انگلیسی درباره واقعه عاشورا می گوید: «بهترین درسی که از تراژدی کربلا می‌گیریم این است که حسین(ع) و یارانش ایمان استوار به خدا داشتند. آنها با عمل خود روشن کردند که تفوق عددی در جایی که حق با باطل روبرو می‌شود اهمیتی ندارد. پیروزی حسین (ع) با وجود اقلیتی که داشت موجب شگفتی من است.»

توماس ماساریک/ شور و هیجانی که در پیروان مسیح نیست

توماس ماساریک، جامعه شناس، فیلسوف و اولین رئیس جمهور چکسلواکی درباره مصائب ‌رخ داده در واقعه عاشورا می گوید: «اگر چه کشیشان ما هم از ذکر مصائب حضرت مسیح(ع) مردم را متأثر می‌سازند، ولی آن شور و هیجانی که در پیروان حسین(ع) یافت می‌شود در پیروان مسیح یافت نخواهد شد و گویا سبب این باشد که مصائب مسیح در برابر مصائب حسین (ع) مانند پرکاهی است در مقابل یک کوه عظیم پیکر.»

دهرمندر نات/ حروف نام حسین ستون عقیدت است

دهرمندر نات، شاعر و پژوهشگر هندو مذهب در شعری درباره امام حسین(ع) می گوید:
« این حسین نامی است که حرص و آز از او دور دور است
نام حسین برای اهل ایمان سرمایه است
برای اهل یقین این نام چرا موجب ناز نباشد؟
نام حسین ابن علی حتی در نوشتار هم زیباست.
در هر حرف این واژه هزار معنی پنهان است
وقتی که شما در ذهن تان صنعت توشیح را خواهید داشت
پس راز سربسته این واژه بر شما آشکارا می گردد
هر حرف این نام حسین ستون عقیدت است.
ابتدای این واژه با حمد است و انتها با نماز
حرف ح به معنی حمد و حرف س به معنی سجده است.
ی به معنی یقین و ن به معنی نماز است
حسین سجده اش زیر خنجر اعداست
یعنی یقینش محکم است... »

عاشورا چگونه گذشت؟

نوشته اند: «چون شب عاشورا به پایان رسید و سپیده روز دهم محرم دمید حضرت سیدالشهداء (ع) نماز بگذاشت. پس از آن به تعبیه صفوف لشکر خود پرداخت و به روایتی فرمود که تمام شماها در این روز کشته خواهید شد و جز علی بن الحسین(ع) کس زنده نخواهد ماند و مجموع لشکر آن حضرت سی و دو نفر سوار و چهل تن پیاده بودند و به روایت دیگر هشتاد و دو پیاده، و به روایتی که از جناب امام محمد باقر علیه السلام وارد شده چهل و پنج نفر سوار و صد تن پیاده بودند و سبط ابن الجوزی در تذکره نیز همین عدد را اختیار کرده و مجموع لشکر پسر سعد شش هزار تن و موافق بعضی مقاتل بیست هزار و بیست و دو هزار و به روایتی سی هزار نفر وارد شده است و کلمات ارباب سیر و مقاتل در عدد سپاه آن حضرت و عسکر عمر سعد اختلاف بسیار دارد پس حضرت صفوف لشکر را به این طرز آراست.»

مرحوم حاج شیخ عباش قمی در کتاب «منتهی الامال» وقایع روز عاشورا و نحوه شهادت یاران امام حسین(ع) را به تفصیل شرح داده است. برای خواندن هر یک از این وقایع روی جملات زیر کلیلک کنید.
شب عاشورا چه گذشت؟
صبح عاشورا چگونه گذشت؟
شهدایی که در حمله اول به شهادت رسیدند
چگونگی شهادت گروه دوم یاران امام حسین (ع)
چگونگی شهادت جوانان هاشمی در روز عاشورا
اخبار شهادت امام حسین(ع) در متون کهن تاریخی
زمانی که تمامی یاران و اهل بیت امام حسین‏ ـ علیه السلام ـ به شهادت رسیدند، دشمن قصد کشتن آن حضرت را کرد. تا این لحظه، کسی جرات نزدیک شدن به امام را نداشت؛ چرا که به هر روی، بسیاری از کوفیان مایل نبودند قاتل آن حضرت شناخته شوند...
دکتر رسول جعفریان در گزارشی، خبر چند منبع کهن تاریخی را درباره شهادت امام حسین(ع) که پس از همه یاران و جوانان اهل بیت‌اش به شهادت رسید، مرور کرده است.

مقتل های دروغین/ آیا امام حسین برای جنگ، زرهی پوشید که قیمتش اندازه هزینه 7 کشور بود؟

دکتر محمد مهدی جعفری، نویسنده، مترجم و استاد بازنشسته دانشگاه شیراز در گفت و گویی درباره تحریف ها و دروغ پردازی های مربوط به قیام امام حسین و روز عاشورا در منابع و مقاتل می گوید: «قدیمی ترین مقتل درباره عاشورا، مقتل ابی مخنف است. ابی مخنف، متوفای سال 155 هجری و ظاهراً شیعه بوده و مقتل وی بسیار معتبر است. البته درباره روایاتی که ایشان برای عاشورا نقل کرده، اختلاف فراوان است. آن مقتلی که به نام ابی مخنف چاپ شده و در دسترس است، بسیار تحریف شده و اغراق ها و تحریف های فراوانی درباره حادثه عاشورا دارد که مورد انتقاد بسیاری از بزرگان از جمله شهید مطهری قرار گرفته است.
مقتل تحریف شده ابی مخنف، نتیجه نقل و قول های روضه خوان ها و کسانی است که صرفا می خواستند مردم را بگریانند و ثواب ببرند. مقتل‌هایی که بعد از ابی مخنف نوشته شده نیز مثل آن است. مثلاً روضه الشهداء که مشهور است، سرشار از روایات تحریف شده است.

مقتل خاصی به نام مقتل شاه عبدالعظیمی را دیده ام که در آن مقتل هم تحریف‌هایی وجود دارد، مثلا برای نمونه آمده است که امام حسین در ظهر عاشورا هنگام رفتن به جنگ، زرهی پوشیده بودند که قیمتش به اندازه هزینه هفت کشور بود و غیره. همه این ها به گونه ای اغراق‌آمیز و به دور از واقعیت، وصف شده بود. تحریف ها در آن بسیار زیاد است.»