خاورمیانه پذیرای بایدن است یا ترامپ؟

اقتصاد۲۴ - ترامپ طرفداران پروپا قرصی در خاورمیانه دارد. همانقدر که تعدادی از کشورهای عربی مانند عراق و لبنان و سوریه، از انتخاب بایدن خوشحال می شوند، کشورهایی چون عربستان، امارات، بحرین و رژیم صهیونیستی راه نجات را در انتخاب دوباره دونالد ترامپ می دانند. تجربه نشان داده که انتخابات در ایالات متحده می تواند بر سرنوشت کشورهای دیگر هم اثر بگذارد. به ویژه اگر این کشورها منافع خود را هم راستا با تصمیمات واشنگتن ببینند. خاورمیانه به عنوان یکی از کانون های تنش در سال های اخیر، از انتخابات 2020 اثر خواهد پذیرفت. دونالد ترامپ در چهارسال اخیر توانسته پول خوبی از رابطه با برخی کشورهای عربی به جیب بزند و از سوی دیگر با حمایت خود از اسراییل، این رژیم را با بحرین و امارات آشتی دهدو عملکرد او اما در کشورهایی چون سوریه و عراق منفی بوده است.

با قاسم محبعلی، کارشناس مسائل بین الملل به گفتگو نشستیم:

*کشورهای خاورمیانه سلایق سیاسی گوناگونی دارند. برخی از آنها در دوره ترامپ به دنبال کسب امنیت با نزدیک شدن به واشنگتن بودند و در این راه پول زیادی خرج کردند. کشورها در این منطقه چه کسی را به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده ترجیح می دهند؟

-واضح است که اسراییل و برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و به ویژه عربستان ترامپ را بر بایدن ترجیح می دهند. آنها در دوره های پیشین، به ویژه وقتی باراک اوباما در کاخ سفید بود، با دموکرات ها مشکل داشتند و نمی خواهند که در چهارسال پیش رو، این اتفاق باز هم تکرار شود. دولت دموکرات اوباما علنا مخالف سیاست های کشورهای عربی بود و تصمیماتی که می گرفت برای صهیونیست ها هم خوشایند نبود.

الان هم در برنامه ای که حزب دموکرات منتشر کرده، بدون اینکه نام واضحی از کشورهای عربی برده شود، آمده که دولت بایدن به هیچ کشوری چک سفید نخواهد داد. کشورهای حاشیه خلیج فارس بنا بر تجربه ای که داشته اند، می دانند که جو بایدن به این وعده عمل خواهد کرد. همچنین اسراییل ترس دارد که دولت دموکرات از توسعه طلبی ها در کرانه باختری استقبال و حمایت نکند و طبیعی است که خواهان ماندن ترامپ باشند. چرا که او در 4 سال گذشته از دادن هیچ نوع خدماتی به آنها کوتاهی نکرده است.

*به غیر از کشورهایی چون عربستان و امارات و... گروهی از کشورهای عربی در منطقه وجود دارند که سود چندانی از حضور ترامپ در کاخ سفید نبرده اند. آنها چطور فکر می کنند؟

-یک گروه دیگر از کشورها مانند عراق، لبنان، سوریه و ترکیه در خاورمیانه وجود دارند که حسابشان از گروه قبلی جداست و منافع شان هم با آنها متفاوت است. عراق هنوز چندان نظری نداده و ما نمی دانیم که دولت الکاظمی چه کسی را ترجیح می دهد. اما هر کسی که در کاخ سفید به قدرت برسد، بغداد ناچار است که روابط خوبی با او ترتیب دهد. چرا که در هر حال عراق .و افغانستان ناچارند که با واشنگتن روابط حسنه ای داشته باشند.

بیشتر بخوانید: مواضع بایدن و ترامپ درباره اسرائیل لو رفت

اما به نظر می رسد عراق هم با توجه به رفتاری که ترامپ از خود نشان داد و به ویژه آنکه از این کشور به عنوان زمینی برای درگیری با ایران استفاده کرد، بایدن را ترجیح دهد. طبیعتا سوریه هم خواهان دولتی دموکرات در آمریکاست تا شاید دولت اسد بتواند از میزان تحریم ها علیه سوریه بکاهد.

لبنان هم آشکارا بایدن را ترجیح می دهد. آنها در حال مذاکراتی با اسراییل هستند تا مشکلات مرزی دیرین خود را با صهیونیست ها حل کنند و در صورتی که بایدن به کاخ سفید برود، اوضاع برای بیروت تعادل بیشتری خواهد داشت.

*این تفاوت نظریه ها در خاورمیانه می تواند در انتخابات ایالات متحده تاثیرگزار باشد یا تنها مربوط به سلایق شخصی کشورهاست؟

-واضح است که این مسائل می تواند بر روی انتخابات آمریکا تاثیر بگذارد. مثلا اسراییل لابی بسیار قوی در واشنگتن دارد که در انتخابات ایالات متحده موثرند و پول و رسانه دارند. از سوی دیگر آنها با مسیحیان اوانجلیست همراهند و این گروه که تعدادشان هم زیاد است، حامی ترامپ هستند. نقش لابی های صهیونیستی در انتخابات های ایالات متحده کم نیست. البته دموکرات ها هم حاضر نیستند که حمایت یهودیان آمریکا و اسراییلی ها را از دست بدهند و به همین خاطر است که موضعی ضد رژیم صهیونیستی از خود نشان نمی دهند و به هر روی آنها هم طرفداران خود را در بین جناح های میانه رو تر دارند.

کمپانی های نفتی و تسلیحاتی در آمریکا، یک مشتری جدی به نام عربستان دارند و مدام در حال خرید سلاح و فروش نفت به آنهاست. خواسته عربستانی ها بر وضعیت اقتصادی آنها موثر است و از این شیوه می توانند در انتخابات موثر باشند. به ویژه اینکه بن سلمان هنوز بر سر پرونده کشتن خاشقچی، پایش گیر است و از بابت باز شدن این پرونده در دوره دموکرات ها وحشت دارد و بابتش حسابی خرج می کند.

*مخالفان ترامپ چطور؟ آیا آنها هم ابزاری برای حمایت از کاندیدای خود دارند یا قدرت آنها در مقابل اصرار اسرائیل و دلارهای نفتی سعودی، کمتر است؟

-در میان کشورهایی که از حضور ترامپ در کاخ سفید خوشنود نیستند، ایران می تواند بر روی انتخابات ایالات متحده موثر باشد. تاکنون هم در این زمینه خوب عمل کرده و وقتی توانسته از خشم اروپائی ها نسبت به ترامپ استفاده کند، به این معناست که قدرت آن را دارد که تاثیر بگذارد. البته تهران می گوید که برای ما فرقی ندارد که چه کسی به کاخ سفید برود. اما در این دو هفته باقی مانده اگر ایران سیاست مبتنی بر تنش زدایی و صلح در منطقه را پیش ببرد، می تواند بر انتخاب بایدن موثر باشد. وگرنه هر نوع جرقه ای همانطور که کاخ سفید می خواهد، می تواند به کمک ترامپ بیاید تا در انتخابات دست بالا را داشته باشد.

*اگر ترامپ در انتخابات پیروز شود، چه رویکردی را در خاورمیانه در پیش خواهد گرفت؟ ایا باید منتظر ادامه همین سیاست فعلی باشیم یا او تصمیمات تازه ای می گیرد؟

-مساله مهمی که باید به آن توجه کرد این است که ترامپ اگر این بار هم انتخاب شود، دور آخر او در کاخ سفید است بنابراین می تواند بی محاباتر از گذشته سیاست های خود را پیش ببرد.

آنچه مشخص است اینکه او به حمایت خود از اسراییل ادامه خواهد داد. به نظر می رسد وقتی واشنگتن ترسی وجود نداشته باشد، آنها از هر نوع عملی در تل آویو حمایت خواهند کرد به همین خاطر احتمالا رژیم صهیونیستی، برنامه های زیاده خواهانه اش در کرانه باختری را به سمت اجرایی شدن می برد و حمایت تمام و کمال ترامپ را هم با خود دارد. از سوی دیگر اسراییل سعی خواهد کرد تا خود را در خاورمیانه جا بیندازد و به دنبال روابط با بقیه کشورهای عربی هم برود.

به نظر می رسد که فشارها بر تهران با انتخاب دوباره ترامپ افزایش یابد. بعید نیست که این گونه فشارها از قالب صرفا تحریم خارج شود و جرقه هایی بین دو کشور ایجاد شود.

ریاض کماکان در این شرایط به خرید اسلحه ادامه خواهد داشت. این توقعی است که ترامپ از کشور های عربی دارد و امنیت خیالی را به آنها با قیمت گزافی می فروشد.

واقعیت این است که حضور مجدد ترامپ در کاخ سفید می تواند بر تنش های خاورمیانه بیافزاید. بایدن ادامه سیاست های اوباما را در پیش خواهد گرفت و باج کمتری را به اسراییل خواهد داد و به کشورهای عربی چندان اهمیتی نخواهد داد. اما ترامپ نه تنها برای خاورمیانه که برای صلح و امنیت و محیط زیست در جهان مضر است.