صدور مجوز پخش برای فیلم های شبکه خانگی به کجا رسید؟

اقتصاد۲۴ - ابتدای مهر امسال بود که انجمن صنفی شرکت‌ها و موسسات فیلمسازی ایران (آیفیک) با برگزاری نشستی اعلام کرد با جدی شدن اختلاف‌ها میان وزارت ارشاد و ساترا برای صدور مجوز ساخت و نمایش تولیدات نمایش خانگی، تمامی سریال‌هایی که قرار بود در این بستر ساخته شود، در مرحله پیش‌تولید متوقف شدند. اتفاقی که به گفته سیدامیر پروین‌حسینی (رئیس آیفیک) موجب اتلاف سرمایه و بیکاری عده‌ی بسیاری از اهالی سینما شده است. 

سابقه‌ی این اختلاف به اسفند سال گذشته بازمی‌گردد، زمانی که سازمان صداوسیما تصمیم گرفت برای اعطای مجوز سریال‌های نمایش خانگی ذیل سازمانی تحت عنوان "سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر «ساترا»" فعالیت‌هایش را آغاز کند. اتفاقی که اگرچه از لحاظ قانونی دارای خلاءهایی بود اما هر دو طرف دعوا این حق را برای سازمان متبوع خود می‌دانستند.

کار زمانی به جاهای باریک کشیده شد که برخی از نمایندگان مجلس قصد داشتند با تنظیم طرحی کلیه‌ی اختیارات قانونی وزارت ارشاد در شبکه نمایش خانگی را به سازمان صداوسیما واگذار کنند، طرحی که البته هنوز به صحن علنی مجلس نیامده، از این‌رو طبق قانون هنوز هم سازمان سینمایی متولی صدور مجوزهاست. اما با وجود آنکه سازمان سینمایی هنوز متولی صدور نمایش برای ساخت آثار در شبکه‌ی خانگی است، در سال جاری کمتر اقدام به صدور مجوز ساخت و نمایش سریال‌های نمایش خانگی کرده است. به طوری که پلتفرم‌های نمایش فیلم که روزگاری مملو از سریال‌های ایرانی بود، امروز با کمترین میزان در حال فعالیت است.

بیشتر بخوانید:نقدی بر اجرای شهاب حسینی در اولین قسمت همرفیق‎

اختلاف حل شد

غلامرضا موسوی (رئیس اتحادیه تهیه‌کنندگان سینمای ایران) با اشاره به اقدامات این اتحادیه برای رفع این موضوع به ایلنا گفت: به دعوت معاون اجتماعی ساترا به اتفاق آقایان مجتبی فرآورده و سیدجمال ساداتیان نشستی داشتیم. موضوع واگذاری پروانه تولید و نمایش فیلم‌ها و سریال‌ها براساس اطلاق «ویدئو درخواستی» به وزارت ارشاد بود. بحث‌های مفصلی شد. دو نکته توسط معاون اجتماعی ساترا تاکید شد: مجوز تولید فیلم و سریال با وزارت ارشاد است و مجوز نمایش هم با ارشاد، اما سریال‌ها برای نمایش در پلتفرم‌ها نیاز به مجوز ساترا دارند. 

موسوی در ادامه با اشاره به اعتراض تهیه‌کنندگان نسبت به برخی دوگانگی‌ها گفت: اختلاف ما به عنوان اتحادیه تهیه‌کنندگان سینما با ساترا نیز همین بود. ما معتقد بودیم ساترا باید به پروانه نمایش ارشاد برای سریال‌ها همچون فیلم احترام بگذارد. پیشنهاد دادیم دو نفر به انتخاب ساترا به شورای بازبینی سریال‌های ارشاد اضافه شود و مشکل حل شود که قرار شد نشست‌ها ادامه یابد. وی در پایان گفت: باتوجه به آنچه پیش آمد همکاران تهیه‌کننده برای تولید سریال نیاز به مجوز ارشاد دارند. درنهایت امیدواریم با پذیرش پیشنهاد اتحادیه، مشکل بازبینی و تامین نظر اهالی سینما حل شود. 

جلسه‌ با نمایندگان مجلس

به نظر می‌رسد جلسات اتحادیه تهیه‌کنندگان در ادامه جلسه‌ای است که چندی پیش نمایندگان ساترا و سازمان سینمایی با برخی نمایندگان مجلس داشتند. جلسه‌ای که به نظر می‌رسد استارت حل اختلافات میان مسئولان ارشاد و سازمان صداوسیما در آن زده شد. 

محمدرضا عباسیان (مدیرعامل اسبق موسسه رسانه‌های تصویری) پیشتر درباره جزئیات این جلسه به ایلنا گفته بود: جلسه‌ای با برخی از اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس که عضو کمیته مربوط به ماجرای ساترا هستند با حضور تهیه‌کنندگان و کارشناسان و نمایندگان خانه سینما و وزارت ارشاد و سازمان صداوسیما برگزار شد که بیشتر جنبه مشورتی و کارشناسی داشت. اینکه چرا نظام به این جمع‌بندی رسیده است اختیار تولیت شبکه نمایش خانگی که صراحتا در قانون آمده در اختیار وزارت ارشاد است را از وزارت ارشاد سلب کند و به سازمان دیگری بسپارد، مشخصا به کوتاهی بسیار بزرگی که مسئولین سازمان سینمایی در سالهای گذشته مرتکب شدند، برمی‌گردد. از قضا در همان جلسه هم که برگزار شد مسئولان سازمان سینمایی هیچ حرفی برای گفتن نداشتند و ساکتین اصلی جلسه نمایندگان وزارت ارشاد بودند که به نظرم اصلا اتفاق خوبی نیست که متولیان فرهنگی نمی‌توانند از عملکردشان دفاع کنند. 

عملکرد ساترا در سال جاری

باتوجه به اقدامات ساترا در طول این مدت به نظر می‌رسد تمرکز این سازمان بر نظارت آثار بیشتر از صدور مجوز است و این می‌تواند یک نکته امیدوارکننده برای تولیدکنندگان سریال در آینده باشد. در طول این مدت ساترا با تذکرهایی نسبت به برخی تولیدات و اعمال برخی حذفیات ازجمله حذف صحنه جنجالی صحبت‌های بهاره رهنما از شام ایرانی یا مسدود کردن سایت‌های غیرمجاز دانلود سریال آقازاده و همچنین دفاع از مدیرعامل آپارات در قبال حکم محکومیت از سوی دادگاه نشان می‌دهد این سازمان تمایل بیشتری برای ادامه فعالیت در زمینه نظارت دارد. 

ساترا همچنین در ادامه وظایف نظارتی خود اقدام به تدوین سندی در حمایت از کودکان برای استفاده از محتوای پلتفرم‌ها تنظیم کرد. ساترا در سند حمایت از کودکان در رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر علاوه بر ضوابط محتوایی و حفظ محرمانگی و حریم خصوصی الزاماتی مانند ایجاد ابزار کنترل والدین، جداسازی دسترسی کودک و بزرگسال به محتوای یک رسانه، حساب مخصوص کودکان، فرایند گزارش دهی ویژه، تفکیک قابل شناخت محتوای تبلیغات تجاری و تناسب تبلیغات و ممنوعیت‌های تبلیغات را پیش‌بینی کرده است. 
البته که در همین مدت ساترا اقدام به صدور مجوز برای چند برنامه از جمله «همرفیق» و «دیرین دیرین» کرد اما برای برنامه عادل فردوسی‌پور با نام «نود و نه» مجوزی صادر نکرد تا در این مدت در زمینه صدور مجوز موازی‌کاری‌هایی انجام دهد. موازی‌کاری‌هایی که البته به مذاق تولیدکنندگان خوش نمی‌آید و کار را برای برنامه‌سازان سخت کرده است. 

دوگانگی اذیت‌کننده

در همین رابطه پیشتر محمد ابوالحسنی (تهیه‌کننده سریال «دیرین دیرین») به ایلنا گفته بود: واقعیت این است که در مرجع صدور مجوز نمایش سریال در VODها بلاتکلیفی وجود دارد و این بلاتکلیفی تا حدودی هم اذیت‌کننده است. ما اولین مجموعه انیمیشنی هستیم که در فرآیند مجوزگیری به ساترا مراجعه کردیم و جالب اینکه وقتی بی‌خبر از عمق اختلاف ساترا و ارشاد، به اداره کل ارشاد استان تهران مراجعه کردیم که طرح بیلبوردهای تبلیغاتی‌مان را تایید کند، آن‌ها گفتند ما مجوز ساترا را قبول نداریم و فقط باید مجوز سازمان سینمایی را بیاورید. برای همین با مراجعه به سازمان سینمایی از آن‌ها هم مجوز گرفتیم و در واقع ما الان دو تا مجوز برای پخش دیرین دیرین داریم. این روند به نظرم درست نیست که بخواهیم چندین مجوز برای یک کار دریافت کنیم. باید جلوی این اختلاف‌ها را گرفت. متاسفانه هرکدام از این مراجع صدور مجوز هم نگاه‌های خودشان را دارند و ممیزی‌های خودشان را تحکیم می‌کنند و فیلمساز و صاحب اثر باید نظر هر دو طرف را جلب کند و این کار راحتی نیست. 

با توجه به اینکه اتحادیه تهیه‌کنندگان سینمای ایران اقدام به پادرمیانی در زمینه اختلاف ساترا و سازمان سینمایی کرده است به نظر می‌رسد تولید برنامه‌های اینترنتی رونق بیشتری بگیرد و برخی از برنامه‌ها که به دلیل این دوگانگی امکان دریافت مجوز نداشتند تولیدات خود را از سر بگیرند.