توپ در زمین کارگر ایرانی؟

اقتصاد۲۴ - در تمام سال‌هایی که برخی از کشور‌های منطقه به‌ویژه افغانستان و عراق درگیر جنگ داخلی یا خارجی خود بودند، بسیاری از شهروندان آن‌ها به دلیل افت شاخص‌های اقتصادی در این کشورها، رشد بیکاری و عدم اطمینان از آینده راهی ایران شدند. افرادی که به دلیل نبود امنیت شغلی یا حتی نبود اشتغال کشور ایران را به مقصدی برای کسب درآمد تغییر دادند، در دهه گذشته این روال تا به امروز ادامه داشت، ولی پس از سال‌ها رشد ورود قانونی و غیرقانونی به ایران از کشور‌هایی نظیر افغانستان، پاکستان و عراق حالا با افت شاخص‌های مهم اقتصاد ایران از جمله افزایش نرخ تورم و کاهش ارزش پول ملی که ایران را به رتبه سوم جدول بی‌ارزش‌ترین ارز‌های جهان رسانده است، بسیاری از نیرو‌های کار خارجی تصمیم گرفتند تا به کشور خودشان بازگردند. این اتفاق چند پیام مهم دارد اولین پیام این است که اقتصاد ایران به شدت آسیب‌دیده به حدی که حتی اتباع کشور‌های جنگ‌زده‌ای نظیر افغانستان هم حاضر نیستند در سایه این اقتصاد بمانند، دوم اینکه با خروج بسیاری از کارگران اتباع، فرصت‌های شغلی زیادی ایجاد خواهد شد که این فرصت می‌تواند با حضور کارگران ایرانی پر شود و سوم اینکه اقتصاد ایران مانند گذشته نمی‌تواند از اقتصاد کشور‌هایی که درگیر جنگ هستند هم عبور کند!

شاید خروج اتباع کارگر خارجی از کشور در ابتدا یک موضوع مثبت به‌نظر برسد ولی زمانی‌که این اتفاق در اوج تنش اقتصادی رخ می‌دهد نمی‌توان خیلی امیدوار بود. سال‌ها کارگران ایرانی بر این موضوع تاکید داشتند که نباید بین کارگر ایرانی و خارجی فرقی گذاشته شود حتی باید به کارگر داخلی بهای بیشتری داد. به‌تبع این موضوع خواسته عمومی، قوانین مختلفی هم در کشور تصویب شد. در این میان و بارزترین نمونه آن قوانینی است که شورای شهر برای شهرداری تهران برای ممنوعیت به‌کارگیری کارگران اتباع مصوب کرد،، اما کارفرمایان شهرداری به این دلیل که بسیاری از این نیرو‌ها مجوز کار نداشتند و می‌توانستند هر ظلمی که می‌خواهند به آن‌ها روا دارند، ترجیح می‌دادند که از آن‌ها استفاده کنند! یکی دیگر از دلایلی که کارفرمایان علاقه به استفاده از نیرو‌های کار خارجی داشتند، این بود که این افراد تحت پوشش هیچ‌گونه بیمه‌ای نبوده و حتی پایین‌تر از کارگر ایرانی هم دستمزد دریافت می‌کردند. همین موضوع باعث شده بود تا این تمایل گسترش پیدا کند. بسیاری از این کارگران در امور ساختمانی و بخشی هم در شهرداری‌ها مشغول کار شدند و هنوز هم هستند.

فرصت‌های بی‌مطالبه!

در حال حاضر با خروج بخش عمده‌ای از کارگران اتباع خارجی، فرصت‌های شغلی جدیدی برای کارگران ایرانی به‌ویژه در حوزه راه و ساختمان ایجاد شده و خواهد شد. با این وجود یکی از اشکالات اساسی و بزرگ در این حوزه این است که بخش عمده‌ای از ساخت و ساز‌ها به دلیل افزایش هزینه‌های ساخت به‌ویژه در ماه‌های اخیر و در پی گران شدن مصالح ساختمانی به خواب فرو رفته یا به تعطیلی کشیده شده‌اند یا با حداقل هزینه‌ها و حداقل نیرو، کارشان را ادامه می‌دهند. در عین حال همین وضعیت در بودجه کل کشور هم دیده می‌شود. یعنی ممکن است سال آینده شاهد وضعیت بدتری هم باشیم. بودجه عمرانی می‌تواند باعث رشد پروژه‌های عمرانی و ساخت و ساز در کشور شود، در حالی‌که این بودجه تنها ۱۱ درصد کل بودجه را به خود اختصاص داده است! از طرفی بودجه عمرانی همیشه قربانی کسری بودجه بوده یعنی در صورت بروز کسری در هر بخشی دولت به این بخش دست‌اندازی می‌کند. با این وجود بودجه عمرانی همیشه در سایه هزینه‌های جاری کشور گم می‌شود. از طرفی با بزرگ‌تر شدن دولت و فربه‌تر شدن آن، این وضعیت وخیم‌تر هم شده است. مادامی که دولت برای جبران کسری، از بودجه عمرانی برداشت و هزینه‌های خود را جبران می‌کند، نمی‌توان به راحتی نسبت به آینده ساخت و ساز‌ها امیدوار بود، مخصوصا وقتی قیمت مصالح روزبه‌روز افزایش پیدا می‌کند و هزینه ساخت را بالا می‌برد.

ناز نیروی کار ایرانی را بخرید!

یکی از مشکلات عمده در حوزه ساخت و ساز‌ها استفاده از نیرو‌های کار ایرانی است! یعنی با توجه به افزایش هزینه‌ها و بالا رفتن قیمت‌ها و تورم در کشور دستمزد‌هایی که در حوزه ساختمانی به کارگران پرداخت می‌شود تناسبی با سایر بخش‌ها و هزینه‌های جاری ندارد. به همین دلیل هم کارفرمایان در این حوزه‌ها با هزینه بیشتری مواجه شده‌اند. همین موضوع سبب شده کارگران ترجیح بدهند کمتر در حوزه ساختمانی فعالیت کنند و با ادامه این روند می‌توان به این نتیجه رسید که در آینده برای تامین نیروی کار ساختمانی و عمرانی در کشور، هم دچار مشکل خواهیم شد. بسیاری از نیرو‌های کارگری ساختمانی با دستمزد‌های بالا هم حاضر نیستند کار کنند، برخی هم می‌خواهند وارد حوزه‌های دیگر شوند. با این روال، توسعه پایدار عمرانی کشور به شدت لطمه خواهد خورد و این موضوع، موضوعی نیست که بتوان به راحتی از کنار آن گذشت. تا زمانیکه کارگران متخصص در این حوزه وجود نداشته باشند نمی‌توانیم شاهد پیشرفت باشیم. به همین دلیل است که باید قوانین تصویب شده در حوزه حمایت از کارگران در بخش‌های مختلف هرچه زودتر به مرحله اجرا برسند تا بیش از این آسیب به حوزه عمرانی کشور وارد نشود.

حساسیت حساس!

شرایط امروز اقتصادی کشور بسیار حساس‌تر از هر زمان دیگری است، بسیاری از مردم که جزو خانواده کارگری ایران هستند منتظرند تا ببینند آیا دولت می‌تواند برای آن‌ها کاری انجام دهد یا نه. امروز بحث‌های زیادی بر سر تعیین حقوق و دستمزد کارگران در کشور و شورای عالی کار در جریان است. هرچند که هیچ سالی تصمیمات این شورا به نفع کارگران نبوده است، اما سال ۱۴۰۰ یکی از مهمترین آزمون‌های شورای عالی کار محسوب می‌شود، چراکه تورم به حدود ۴۵ درصد رسیده و قیمت کالا‌های اساسی بیش از ۱۵۰ درصد رشد کرده‌اند. این وضعیت جامعه کارگری را به شدت ناتوان کرده و اگر حقوق و دستمزد سال آینده هم مانند سال گذشته یا امسال تعیین شود حتما در بخش نیرو‌های کارگری دچار مشکل جدی خواهیم شد، با توجه به اینکه کارگران خارجی هم در حال بازگشت به کشورشان هستند باید از نیروی داخلی برای پیشبرد اهداف کشور استفاده کرد. با توجه به اینکه بخش اعظمی از جمعیت کشور را کارگران تشکیل می‌دهند، اهتمام بیشتر در حقوق و دستمزد‌ها بسیار اهمیت دارد. در حال حاضر هم بسیاری از فعالان عرصه ساخت و ساز به دلیل نبود نیروی کار کافی و همچنین افزایش حقوق و دستمزد‌های مورد مطالبه کارگران کار‌های خود را به تعطیلی کشانده‌اند تا ببینند سال آینده چه خواهد شد. اگر همین روند ادامه داشته باشد قطعا کشور با مشکل جدی مواجه خواهد شد.

منبع: روزنامه آرمان ملی