روشی برای شاد کردن سالمندان

اقتصاد۲۴ - جمعیت سالمندان در دنیا به سرعت در حال افزایش است و به همین دلیل تامین خدمات مورد نیاز آن‌ها یکی از چالش‌های جدی نظام سلامت است.

سلامت روان، جزئی جداناپذیر از سلامت افراد است و بهبود سلامت روانی و وضعیت عاطفی سالمندان از مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد. شادکامی یکی از موضوعات بسیار مهم در حوزه سلامت روان سالمندان است که به ارزیابی فرد نسبت به خود و زندگی و به میزانی که فرد احساس می‌کند، آرزو‌ها و رویاهایش برآورده شده، اطلاق می‌شود.

شادکامی مولد شور و نشاط و پویایی است و انسان را در برابر استرس‌ها محافظت می‌کند. سالمند شادتر از توانایی بالاتری جهت حل مشکلات خود و خانواده‌اش برخوردار است.

بیشتر بخوانید: افزایش موارد نارسایی قلبی در جهان

فناوری واقعیت مجازی، یکی از فناوری‌هایی است که می‌تواند باعث احساس لذت و تعلق در زندگی سالمندان و افزایش کیفیت زندگی آن‌ها شود. این فناوری با استفاده از فیلم و تصاویر سه‌بعدی، از طریق عینک واقعیت‌مجازی، دسته و دستکش واقعیت مجازی، چنان حسی در فرد ایجاد می‌کند که خود را در فضای فیلم و تصاویر سه بعدی احساس می‌کند.

با توجه به تاثیری که این فناوری می‌تواند برای سالمندان داشته باشد، پژوهشگران روان‌شناسی با انجام یک مطالعه، تصاویر سه بعدی از موقعیت دلخواهی و رویایی سالمندان تهیه کرده و از طریق عینک واقعیت مجازی تاثیر آن‌ها را بر میزان شادکامی آن‌ها بررسی کردند.

این مطالعه از اواسط آذرماه تا اواخر بهمن ماه ۱۳۹۸ انجام شد. با استفاده از یک فراخوان، افراد داوطلبانه برای شرکت درمطالعه اعلام آمادگی کردند و در نهایت ۳۰ زن سالمند بالاتر از ۶۵ سال که اختلالات شدید قلبی و اعصاب و روان نداشتند، برای شرکت در مطالعه انتخاب شدند.

این افراد به صورت تصادفی به دو گروه ۱۵ نفره تقسیم شدند و با استفاده از پرسش‌نامه، میزان شادکامی آن‌ها مورد سنجش قرار گرفت. سپس برای افراد یک گروه، در چهار جلسه ۲۰ تا ۳۰ دقیقه‌ای، با استفاده از عینک دید سه بعدی واقعیت مجازی تصاویر و فیلم‌هایی بر اساس رویای درخواستی آن‌ها (پرواز، حیات‌وحش، اماکن مذهبی و ...) نمایش داده شد. این افراد با تحریک حواس پنج‌گانه مرتبط با آن موقعیت، شامل رایحه فضا، صدای محیط، جریان عوا و ... در تعامل فعال با فیلم‌های سه‌بعدی قرار می‌گرفتند.

یک ماه پس از پایان این جلسات مجددا افراد هر دو گروه با استفاده از پرسش‌نامه شادکامی، ارزیابی شدند.

یافته‌های این مطالعه نشان داد که فناوری واقعیت مجازی و خلق رویا باعث افزایش میزان شادکامی شرکت‌کنندگان در این پژوهش شده است و پس از گذشت یک ماه، تاثیر این روش بر میزان شادکامی افراد، پایدار مانده است.

به گفته پژوهشگران این مطالعه؛ این فناوری با برانگیختگی، انگیزه، حس توانمندی و هیجان مثبت در آزمودنی، باعث افزایش شادکامی فرد می‌شود. هنگامی که فرد می‌تواند با استفاده از این فناوری و درگیر شدن تمامی حواس پنج‌گانه بدون هیچ محدودیتی، لذت موقعیت‌هایی که همواره رویای آن را در سر داشته، تجربه کند و می‌تواند با آزادی عمل رویای درخواستی‌اش را انتخاب کند، همین موضوع زمینه‌ساز افزایش سطح لذت و شادکامی او خواهد شد.

این پژوهشگران متعقدند کاربرد روش واقعیت مجازی (خلق رویا) با هدف غلبه بر محدودیت‌های فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی زندگی سالمند، از قابلیت مناسبی برای انجام مداخلات مرتبط با ارتقا سلامت سالمندان، برخوردار است.

محققان این مطالعه می‌گویند: از نتایج به‌دست‌آمده می‌توان در سرا‌های سالمندان، مراکز نگهداری، زندان‌ها، مراکز اصلاح و تربیت و ... استفاده کرد. همچنین می‌توان از این مداخله در قالب کارگاه‌های آموزشی برای روان‌شناسان مراکز درمانی یا نگهداری سالمند بهره گرفت.

در انجام این مطالعه، سوسن دادخواه، مجتبی انصاری شهیدی و حسن رضایی جمالویی؛ پژوهشگران گروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد و امیرمحسن راه نجات؛ استادیار دانشگاه علوم پزشکی آجا، مشارکت داشتند.

یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «تاثیر واقعیت مجازی (خلق رویا) بر میزان شادکامی سالمندان زن» در فصل‌نامه علمی پژوهشی ابن‌سینا زیر نظر اداره بهداشت، امداد و درمان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، منتشر شده است.