بازار ۸۰ میلیون دلاری موسیقی در اینترنت ایران

اقتصاد۲۴ - ظهور فناوری‌های دیجیتال جذابیت‌های زیادی را برای صنایع گوناگون به خصوص صنایع رسانه‌ای ایجاد کرده است. در صنعت موسیقی هم فناوری محبوبیت یافته و به ایجاد کسب وکار‌های جدید در صنعت موسیقی دامن زده است. فناوری بر شیوه و شدت توزیع موسیقی اثر گذاشته و زمینه خلق مدل‌های مختلف کسب وکار در این صنعت را فراهم کرده است. می‌توان گفت اینترنت و به طور ویژه فناوری دیجیتال، صنعت موسیقی را متحول کرده است. به ویژه که نوآوری، کلید اصلی بقای صنایع رسانه‌ای و هنری، از جمله موسیقی است.

صنعت موسیقی در ایران دچار معضلات متعدد است که نظام نوآوری می‌تواند به حل آن کمک کند. توزیع دیجیتال موسیقی فرصت‌های بی نظیری را برای شکوفایی اقتصادی و خلق ثروت در جامعه ساخته و این فرصت در کشوری درحال توسعه مثل ایران، اهمیت بیشتری دارد.

براساس گزارشی که در سال ۹۸ توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارائه شده، ۴۰۷ شرکت تهیه، تولید و تکثیر آثار صوتی و ۱۱۷ استودیو‌های صدابرداری، صداگذاری و ضبط آثار صوتی در ایران فعالیت می‌کند. با ظهور اینترنت در جهان، از سال ۱۳۷۲ به بعد در ایران، شرکت‌های موسیقی کار خود را در بستر اینترنت آغاز کردند. سایت انتشارات کرشمه از اولین سایت‌های موسیقی بود که در سال ۱۹۹۹ مجموعه‌ای از محصولات خود را در این بستر عرضه کرد. در سال ۲۰۰۰ هم ایران ملودی، به عنواند دومین سایت موسیقی فعالیت خود را آغاز کرد و شیدا و سروش هم از دیگر سایت‌های فعال موسیقی بودند. از آن سال به بعد، فعالیت سایر شرکت‌های موسیقی در فضای دیجیتال ایران به طور پیوسته در حال افزایش است. در قالب فروش دیجیتال، بیپ تونز، اولین و کامل‌ترین مجموعه موسیقی در ایران است که در سال ۱۳۹۰ تاسیس شده و آرشیوی کامل از آثار فارسی را با شعار «رعایت دانلود قانونی» ایجاد کرده است.

وب سایت‌هایی مثل ریتمو هم در سال ۱۳۹۵ فروش موسیقی مجوز دار را آغاز کرده اند. این دسته سایت‌ها از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز فعالیت می‌گیرند. روند صدور مجوز‌های قانونی می‌تواند فعالیت چنین مشاغلی را در اقتصاد دیجیتال ایران محدود کند، اما موفقیت مالی بیپ تونز، به طرز چشم گیری قابل توجه بوده است. مدیران این سایت اعلام کردند بازار موسیقی ایران در بستر اینترنت ظرفیت گردش مالی سالانه ۸۰ میلیون دلار را دارد که از این میزان، درصد کمی یعنی ۲۰ تا ۳۰ میلیون دلار استفاده شده است. یک دلیل عمده این مسئله، ترس سرمایه گذاران برای ورود به صنعت موسیقی است. علاوه بر پرهزینه بودن تولید محتوا در صنعت موسیقی، سالانه تعداد کمی از آلبوم‌ها مجوز می‌گیرند. برای مثال در سال گذشته تنها ۵۰۰ آلبوم موسیقی مجوز گرفتند و در سال ۹۴، تنها ۳۸۲ آلبوم موفق شدند مجوز کار دریافت کنند. در ایران سهم توزیع و انتشار موسیقی به طور آنلاین ۷۰ درصد است و ۸۰ درصد بازار آنلاین موسیقی در ایران بدون پرداخت هزینه به مولفان و به طور غیرقانونی به کار خود ادامه می‌دهد.

پژوهشگران در یک بررسی تلاش کردند راهبرد‌های استفاده هرچه بهتر صنعت موسیقی از توزیع دیجیتال موسیقی را بررسی کنند. آن‌ها در گفتگو با ۱۴ متخصص در این زمینه به مجموعه از راهبرد‌ها رسیدند. نتیجه این گفتگو‌ها نشان می‌دهد اگر سیروس‌های توزیع دیجتال موسیقی بتواند به شایستگی هرچه تمام تر، نیاز‌ها و احساسات مخاطب را بشناسد، می‌تواند با نوآوری در مدل کسب وکار بازیگران جدید را به بازار وارد کند.

برای مطالعه بیشتر «صنعت موسیقی در عرصه فناوری‌های نوین، ارائه راهبرد‌های نوآورانه برای توزیع دیجیتال موسیقی در ایران» را بخوانید. این مقاله در نشریه مطالعات فرهنگ-ارتباطات در زمستان سال ۹۹ منتشر شده است.