کارمندان شهرداری تهران چقدر سفر خارجی رفتند؟

اقتصاد24 - مدیریت شهری پایتخت با هدف ایجاد شهرداری شیشه‌ای، لایه جدید اطلاعاتی از مدیران شهری مربوط به «سفرهای خارجی کارکنان شهرداری» را منتشر کرد. بررسی جزئیات اطلاعات منتشر شده در سامانه شفافیت نشان می‌دهد: گزارش سفرهای خارجی کارکنان شهرداری طی چهار سال اخیر علاوه بر یکسری اشکالات اطلاعاتی، به واسطه انتشار عمومی پرسش‌هایی برای شهروندان پایتخت ایجاد کرده است که شهرداری باید پاسخگو باشد. به گزارش «دنیای اقتصاد» مدیریت شهری پایتخت با پیگیری کمیته شفافیت شورای شهر تهران تاکنون شش لایه اطلاعاتی مربوط به قراردادهای کلان، لایحه و بودجه مصوب شهرداری، دریافت‌کنندگان طرح ترافیک و اطلاعات مربوط به مدیران خود منتشر و اطلاع‌رسانی عمومی کرده است. لایه اطلاعاتی مرتبط با مدیران و کارکنان شهرداری از سه زیرلایه اطلاعاتی شامل حقوق مدیران، اسامی کارکنان شهرداری و همچنین اطلاعات مربوط به سفرهای خارجی مقامات مدیریت شهری می‌شود.

اطلاعات کلی گزارش سفرهای خارجی مدیران شهرداری از سال‌های ۹۴ تا ۹۷ حاکی از آن است که طی روند چهار سال گذشته حجم سفرها در سال ۹۷ نسبت به سال ۹۴ (مربوط به دوره گذشته مدیریت شهری) کاهش داشته است. نکته مهم آنکه در این بازه زمانی، اوج سفرها در سال ۹۴ رخ داده به‌طوری که تقریبا هر یک روز یک سفر خارجی از مجموعه شهرداری تهران انجام شده این در حالی است که براساس آمار هشت‌ماه نخست سال جاری که تاکنون منتشر شده، امسال به فاصله هر سه روز یک سفر خارجی انجام شده است. اما گذشته از این اطلاعات کلی، متن و حاشیه سفرهای خارجی طی چهار سال اخیر در مجموعه مدیریت شهری تهران (شهرداری و شورای شهر) ردپای شش مفقودی در پازل سفرهای مقامات شهری به شهرهای خارجی را مشخص می‌کند.

اطلاعات منتشر شده در چهار سال اخیر که نشان‌دهنده انجام ۴۳ سفر در سال ۹۴، ۴۴ سفر در سال ۹۵، ۲۱ سفر در سال ۹۶ و ۱۸ سفر در سال ۹۷ است، نشان می‌دهد: بخش زیادی از تورهای خارجی برگزار شده از سوی شهرداری تهران با موضوعات غیرضروری و نه چندان مرتبط با چالش‌های شهر و سیاست‌های کلیدی شهرداری که نیاز به الگوبرداری و استفاده از تجربه شهرهای خارجی دارد انجام شده است.

بررسی کارشناسان شهری از گزارش سفرهای خارجی کارکنان شهرداری نیز این موضوع را مشخص می‌کند این گزارش حاوی اطلاعات تمامی سفرهای انجام شده در چهار سال اخیر نیست یعنی به احتمال زیاد دایره سفرهای خارجی انجام شده از سوی کارکنان شهرداری بیش از محدوده منتشر شده است؛ ضمن آنکه بخشی از گزارش‌های ارائه شده در این سامانه با واقعیت همخوانی ندارد. به این معنی که اطلاعات سفرهای خارجی ثبت شده در سامانه مربوط به مصوبات کمیته سفرهای خارجی شهرداری تهران است اما ممکن است برخلاف مصوبات این کمیته، برخی از سفرهای مصوب شده انجام نشده باشد. یا آنکه بخشی از سفرها، بدون اطلاع مدیران و شهرداری تهران انجام شده و به این ترتیب اطلاع دقیق و ثبت شده از آنها در دسترس نیست. همچنین بخشی از سفرهای خارجی که با حضور مدیران شهرداری انجام شده اما به دعوت گروه‌های همکار و طرف قرارداد شهرداری بوده، اطلاع‌رسانی نشده است.

از این رو آمار منتشر شده در سامانه شفافیت، شش سوال عمومی را در میان پایتخت‌نشینان درباره تورهای خارجی شهرداری تهران به وجود آورده است.

سوال اول آنکه «هدف سفرهای خارجی انجام شده طی سال‌های گذشته از سوی مجموعه شهرداری تهران چه بوده است؟» فرض خوش‌بینانه در پاسخ به این سوال آن است که تمامی سفرهای خارجی با هدف مشخص و برای ارتقای کیفیت زندگی شهری در پایتخت انجام شده اما آماری از نتیجه و بازدهی این سفرها همزمان با ارائه آمار مربوط به حجم سفرها ارائه نشده است.

این در حالی است که سفرهای خارجی می‌تواند با هدف «خرید خدمات»، « خرید تجهیزات و فناوری مرتبط با مدیریت شهری» یا «الگوبرداری و کسب تجربه‌های موفق جهان در حوزه مدیریت شهری» انجام شود. در حال حاضر بدون ارائه گزارش سفرها این ابهام وجود دارد که ماموریت تورهای خارجی از سوی شهرداری برای دستیابی به یکی از این اهداف بوده یا آنکه صرفا برای وقت‌گذرانی و گردش در شهرهای خارجی به ویژه شهرهای اروپایی انجام شده است. گزارش منتشر شده در سامانه شهرداری نشان می‌دهد که عمده سفرهای خارجی به شهرهای اروپایی(به‌عنوان مثال کشور آلمان در سال ۹۷ بیشترین تورهای شهرداری را به سمت خود جذب کرده است) بوده است.

دومین پرسش عمومی از اطلاعات منتشر شده از ماموریت‌های خارجی کارکنان شهرداری به هزینه‌ تمام شده این سفرها باز می‌گردد. اگرچه اعتبار مصوب پیش‌بینی شده در بودجه سال جاری برای سفرهای خارجی کارکنان کمتر از ۱۰ میلیارد تومان است و می‌تواند در ظاهر این تلقی را ایجاد کند که نسبت به بودجه ۱۷ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان امسال شهرداری، سهم اندکی دارد اما این سوال وجود دارد که آیا همه هزینه سفرهای کارکنان شهرداری فقط به پرداخت هزینه بلیت و اقامت هیات اعزامی محدود می‌شود یا اینکه فرصت‌سوزی و اتلاف وقت نیز به‌عنوان هزینه‌های پنهان سفرهای مدیریت شهری است که فعلا در لیست ارائه شده در نظر گرفته نشده است.

سومین سوال از سوی شهروندان تهرانی نیز در رابطه با این گزارش، درخصوص دستاورد، عایدی و بازدهی سفرهای خارجی مقامات شهرداری است. اینکه این سفرها چه نفعی برای شهروندان و بهتر اداره شدن پایتخت داشته است؟ اگرچه انتشار اطلاعات عمومی سفرهای خارجی کارکنان شهرداری در این سامانه قطعا با هدف شفاف‌سازی و بالارفتن هزینه اتلاف منابع مدیریت شهری در سفرهای خارجی انجام شده اما به نظر می‌رسد این بخش از اطلاع‌رسانی به شهروندان تهرانی می‌تواند به یک نوع اعتمادسازی میان مجموعه مدیریت شهری و شهروندان و همچنین حرکت به سمت مبارزه با فساد منجر شود. به‌عنوان مثال بخش زیادی از سفرهای خارجی طی دو سال اخیر در حوزه پیشگیری و مدیریت بحران بوده است اما اینکه عایدی این سفرها برای ارتقای مدیریت شهری چه بوده است مشخص نیست.

پرسش در مورد «شکل و نحوه حضور کارکنان شهرداری در سفرهای خارجی» نیز پنجمین ابهام از اطلاعات منتشر شده در سامانه شفافیت است. بررسی‌ها از این گزارش نشان می‌دهد: در عمده سفرهای خارجی انجام شده به جای حضور نیروهای کارگاهی و تخصصی در سفرهای تخصصی، مدیران مجموعه بدون حضور هیات تخصصی همراه(شاید تک‌نفره) به سفر رفته‌اند. در مقابل در برخی از سفرهای غیرضرور و غیرتخصصی همچون شرکت در یک نمایشگاه یا انجام یک بازدید، هیاتی از کارکنان شهرداری مدیران ارشد را همراهی کرده است. از این رو به نظر می‌رسد معیار و چارچوب مشخصی برای تعیین تعداد و تخصص افراد در سفرهای خارجی وجود نداشته است.

در عین حال یکی دیگر از محورهای مهم مورد پرسش شهروندان درباره «علت انجام سفرهای خارجی کارکنان شهرداری» است. به‌عنوان مثال در سال ۹۶ از مجموع ۲۱ سفر انجام شده، سه سفر در حوزه مدیریت بحران، دو سفر به منظور انعقاد تفاهم‌نامه و دست‌کم ۱۳ سفر به منظر حضور در نمایشگاه‌ها و نشست‌ها و انجام بازدید بوده است. همین‌طور در سال جاری نیز از مجموع ۱۸ سفر انجام شده دو سفر در حوزه پیشگیری و مدیریت بحران، یک سفر با هدف انعقاد تفاهم‌نامه و همچنین ۱۴ سفر برای همفکری و بازدید از نمایشگاه انجام شده است. نکته مهم آنکه در اطلاعات ارائه شده، سفرهای حیاتی و ضروری کمتر اتفاق افتاده است تا از طریق آنها از تجربه سایر شهرها برای ارتقای کیفیت زندگی در پایتخت استفاده شود. به‌عنوان مثال سفر به شهری که سابقه آلودگی داشته و در حال حاضر در کاهش آلاینده‌ها موفق بوده یا کلان‌شهرهایی که در کنترل ازدحام و ترافیک موفق بوده است کمتر در میان اطلاعات سفرهای خارجی دیده می‌شود. یا آنکه معدود شهرهایی که در توسعه مویرگی خطوط مترو موفق بوده‌اند چگونه موفق به تامین منابع مالی شده‌اند و شهرهایی که مدیریت شهری آنها توانسته بخش زیادی از امور خدماتی شهر را از طریق بخش خصوصی انجام دهد و شهرهایی که شهرداران موفق و مشهوری دارند در میان لیست گزارش سفرهای‌ خارجی وجود ندارد. آخرین سوال مهم از اطلاعات منتشر شده از سفرها نیز به «سری زمانی انتخاب شده» برای انتشار عمومی اطلاعات بازمی‌گردد. در حال حاضر مدیریت شهری اقدام به انتشار اطلاعات سفرهای خارجی در چهار سال اخیر کرده است اما این سوال وجود دارد که چرا اطلاعات ۱۰ سال اخیر در این حوزه منتشر نشده است؟ به نظر می‌رسد اطلاعات سفرهای خارجی مربوط به یک بازه زمانی بیشتر می‌تواند ارزیابی دقیق‌تری از چگونگی و بازخورد آنها را در دسترس قرار دهد.

علاوه بر این پرسش‌های عمومی، گزارش منتشر شده نشان می‌دهد سفرهایی که مدیران و کارکنان شهری طی چهار سال اخیر به شهرهای خارجی داشته‌اند یکسری اشکالات نیز داشته است. یکی از اشکالات این است که بخش زیادی از سفرها برای شرکت در گردهمایی‌های مختلف با موضوعات گنگ و کلی بدون داشتن هدف مشخص بوده است. به‌عنوان مثال، «ارتقای هماهنگی در اجرای پروژه‌های مشترک و کارگاه آموزشی» عنوان یکی از گزارش سفرها است که هدف از شرکت در نشست را مشخص نمی‌کند. علاوه بر این، بررسی‌ها نشان می‌دهد تعداد زیادی از سفرها در یک دوره زمانی بلندمدت انجام شده است. به‌عنوان مثال رونمایی از یک مجسمه یا بازدید از یک نمایشگاه که می‌تواند در یک زمان کوتاه انجام شود عموما در بازه‌های زمانی بیش از یک هفته صورت گرفته است. اشکال دیگری که به برخی از سفرهای مدیریت شهری بازمی‌گردد انجام سفرهای نامرتبط با حوزه مسوولیت مدیران و کارکنان شهرداری است. به‌عنوان مثال در دو سال اخیر بازدید از یک کارخانه دارو‌سازی نمی‌تواند ارتباط مستقیم با حوزه‌های مسوولیت‌های ضروری مجموعه مدیریت شهری داشته باشد. نکته مهم دیگر آنکه سفرهای تخصصی و مهم به شکل تک‌نفره آن هم با حضور شخص مدیر عامل یک سازمان یا شرکت انجام شده، این در حالی است که به نظر می‌رسد حضور یکی از نیروهای متخصص برای شرکت در کارگاه‌های آموزشی در سایر شهرهای جهان موثرتر باشد. جالب آنکه شهرداری اقدام به اعزام نیرو و پرسنل برای شرکت در برخی نمایشگاه‌ها کرده که با مسوولیت ضروری و حیاتی کنونی شهرداری تهران تناسبی ندارد. به‌عنوان مثال طی سال اخیر سفری یک هفته‌ای برای شرکت در یک نمایشگاه در حوزه جدیدترین فناوری حمل و نقل عمومی انجام شده حال آنکه مشکل اصلی مدیریت شهری تامین نسل قدیم واگن مترو است.

از دیدگاه کارشناسان شهری آنچه می‌تواند بازدهی سفرهای خارجی کارکنان شهرداری را افزایش دهد الزام کارکنان و مدیران پس از انجام ماموریت خارجی به ارائه گزارش سفر به نهادهای نظارتی است. به تعبیر دیگر مهم‌تر از لایه بیرونی سفرهای خارجی کارکنان که شامل مقصد و مدت سفر است، ارزیابی نتایج سفرهای خارجی است تا بتوان از این طریق مرز سفرهای خارجی با هدف خدمت و سفرهای خارجی با هدف تفریح را از یکدیگر تفکیک کرد. یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که به نظر می‌رسد طی سال‌های اخیر میزان بازدهی سفرهای خارجی کارکنان شهرداری را کاهش داده است ضعف کارکنان و مدیران شهرداری در برقراری ارتباط با مسوولان خارجی به واسطه ضعف زبان انگلیسی است. مشکلی که به نظر می‌رسد می‌تواند از طریق ساماندهی نیروهای اعزامی قابل رفع باشد.
منبع: دنیای اقتصاد