ضمانت‌ها برای صنایع کوچک کافی نیست/ خسارت 112 میلیارد تومانی وارده از صنایع کوچک به صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری

اقتصاد 24- با توجه به مشکلات موجود در صنایع کوچک، صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک به عنوان تنها ارائه دهنده ضمانت نامه های تعهد پرداخت برای این صنایع در کشور می تواند نیاز به سرمایه در گردش و توسعه این صنایع را مرتفع و منابع مالی را نیز توسط اشخاص حقیقی و حقوقی به صورت مستقیم تامین کند.

افزایش دو برابری سرمایه در گردش صندوق‌ ضمانت صنایع کوچک و فعالیت واحدهای تولیدی در شهرک‌های صنعتی درحالی است که بخش اعظمی از صنایع کوچک کشور در شهرک‌های صنعتی مستقر هستند.

در شهرک‌های صنعتی دو طیف واحد صنعتی مستقرند؛ واحد‌هایی که در حال بهره‌برداری‌‌اند ۴۳ هزار و ۶۳۰ واحد هستند که از این تعداد ۵/ ۷۷ درصد فعال و زمینه اشتغال ۷۱۰ هزار نفر فراهم است. همچنین ۵/ ۲۲ درصد واحدهای غیرفعال، با زمینه اشتغال ۱۸۰ هزار نفر در شهرک‌ها جانمایی شده‌اند.

در حالی که تولید را می‌توان یکی از مهم‌‌ترین پیشران‌های حرکت کشور به سمت رونق اقتصادی دانست؛ بخشی که در سال ‌جاری سعی شده تا با برنامه‌‌‌‌ریزی‌های همه‌‌جانبه از یک‌ سو و تعامل با سایر بخش‌های صنعتی و تولیدی کشور و همراهی بخش خصوصی از سوی دیگر تاثیرگذاری آن در روندهای اقتصادی و اجتماعی افزایش یابد و این بخش جایگاه اصلی خود را به‌عنوان لکوموتیو توسعه صنعتی و رشد اقتصادی کشور به‌‌ ویژه در شرایط خاص کنونی ارتقا بخشد امروز درگیر مسائلی است که شاید خیلی زودتر از این زمان قابل حل بود.

به‌‌‌صورت کلان تامین سرمایه در گردش برای واحدها با مشکلات و محدودیت‌هایی روبه‌رو است. آسیب‌شناسی‌ها حاکی است پررنگ‌ترین دست‌اندازها «کمبود سرمایه در گردش» و «عدم تامین مواد اولیه» است. با توجه به اشتراک نوع مشکلات و مسائل واحدهای صنعتی کشور، متولیان و سیاست‌گذاران صنعت کشور در نظر دارند برای رفع موانع موجود چند برنامه جامع را در دستور کار قرار دهند.

«اعمال مدیریت روی تامین مواد اولیه وارداتی» و «تامین کالاها و قطعاتی که ظرفیت نسبی تولید آن در کشور موجود است» از جمله این اقدامات به شمار می‌روند.

ضرورت افزایش سرمایه صندوق برای صنایع کوچک

محمدحسین مقیسه، مدیرعامل صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد 24، با اشاره به اینکه در سال ۹۷ و در مجموع ۲۹۳ فقره ضمانت‌نامه صادره و تسهیلات صنعتی بالغ بر ۲ هزار و ۱۴۰ میلیارد ریال که مورد درخواست واحدهای کوچک و متوسط صنعتی در سطح کشور بوده است را ضمانت کرده‌ایم، گفت: هم‌اکنون و به‌تبع صدور ۶ برابری ضمانت‌نامه در قبال سرمایه اولیه صندوق، تا حدودی ظرفیت صدور ضمانت‌نامه تکمیل شده و در حال رایزنی برای افزایش سرمایه هستیم.

وی با اشاره به اینکه 80 تا 90 درصد ضمانت نامه های این صندوق بلندمدت (4 یا 5 ساله) هستند و حتی این امکان نیز وجود دارد که تمدید هم شوند، گفت: بنابراین از زمانی که ضمانت نامه صادر شده تا زمانی که ممکن است منجر به خسارت شود مدت زمان زیادی طول می کشد.

مقیسه ادامه داد: صندوق در سال 1383 تاسیس شده و فعالیت هایش را در زمینه صدور ضمانت نامه ها از سال 1386 آغاز کرده که میزان این ضمانت نامه عدد قابل توجهی نبوده است. بنابراین در سال های اول واحدی منسجم به نام واحد حقوقی یا واحد وصول مطالبات وجود نداشت زیرا ضمانت نامه های ما در صندوق هنوز سررسید نشده و منجر به پرداخت خسارت نشده بودند تا ما با تشکیل واحد حقوقی با واحدهای صنعتی مذاکره کنیم.

افزایش پنج برابر سرمایه ضمانت‌نامه برای صنایع کوچک

مدیرعامل صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک به سرمایه ۱۱۰ میلیارد تومانی این صندوق اشاره کرد و افزود: پیشنهاد این صندوق افزایش سرمایه آن به ۵۰۰ میلیارد تومان بود تا بتواند دستکم پنج برابر این رقم ضمانت‌نامه صادر کند.

وی اعلام کرد: در ۴ ماه منتهی به تیر امسال و در قالب صدور ۷۰ فقره ضمانت‌نامه بیش از ۷۰ میلیارد تومان تسهیلات درخواستی را مورد ضمانت قرار دادیم.

به گفته مقیسه، برپایه رویه‌های حاکم بر صندوق‌های ضمانت سرمایه‌گذاری در جهان در شرایط نرمال اقتصادی می‌توان بین ۵ تا ۶ برابر سرمایه موجود، ضمانت‌نامه صادر کرد.

معاون وزیر صنعت توضیح داد: پس از گذشت 4 تا 5 سال از تاسیس صندوق، ضمانت نامه ها سررسید شدند و بخش هایی از آن توسط بانک ها مطالبه و پیگیری شد و ما از سال 1392 مجبور به پرداخت خسارت شدیم. از سوی دیگر صندوق در زمانی تاسیس شد که تمام محدودیت های اداری مانند عدم امکان استخدام و افزایش تشکیلات و ... بر آن حاکم بوده است، بنابراین از همان نخستین روز تاسیس صندوق، تشکیل واحد حقوقی به معنای منسجم در نظر گرفته نشد اما پس از گذشت چند سال این نیاز احساس شد که لازم است این واحد تشکیل شود.

صنایع کوچک نباید تعطیل شوند

مقیسه گفت: تاریخچه تاسیس واحد حقوقی در صندوق به سال های 1393 و 1394 بازمی گردد و این واحد از این سال ها به صورت منسجم تشکیل شد و امروز به عنوان یک واحد مستقل با نیروهای انسانی خوب و تحصیلکرده، پیگیری وصول مطالبان صندوق را انجام می دهد.

وی افزود: البته لازم است به این نکته اشاره کنم که پیگیری وصول مطالبات که ما در صندوق انجام می دهیم با وصول مطالباتی که در جاهای دیگر انجام می شود بسیار متفاوت است و علت آن نیز فلسفه وجودی صندوق است؛ زیرا صندوق اصولا به این خاطر تشکیل شده که به واحدهای صنعتی در مناطق محروم کمک کند که این موضوع هم در قانون و هم در اساسنامه شرکت آورده شده است.

مدیرعامل صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک تصریح کرد: همین موضوع دارای مفهوم بسیار مهمی است و ما موسسه توسعه ای و حمایتی هستیم پس اگر ما خسارتی را پرداخت می کنیم طبیعتا مکانیسم وصول مطالباتمان نیز متفاوت است زیرا نمی خواهیم به واحدی که تحت حمایت ما بوده و برایش ضمانت نامه صادر کردیم و به هر دلیلی دچار مشکل شده، مطالبات خود را بر اساس اصول رایج دریافت کنیم و این موضوع مدنظر ما نیست.

مقیسه تصریح کرد: براین اساس ما در وصول مطالبات تمام این موارد را در نظر می گیریم، در واقع ما در صندوق وصول مطالباتمان را به گونه ای تنظیم می کنیم که به روند تولید واحد صنعتی ضرری وارد نشود و این واحد بتواند همزمان هم به کار تولید خود بپردازد و هم بتواند کم کم مطالبات صندوق را پرداخت کند. بنابراین می توان گفت که همین موضوع نیز یکی از موانع صندوق برای وصول مطالباتمان است و بر این اساس کارمان را پیش می بریم.

معاون وزیر صنعت ادامه داد: نخستین پرداخت خسارت از سوی صندوق به سال 1390 بازمی گردد که البته اعداد نیز در آن سال ها بسیار اندک بود به طورمثال در کل سال 90 میزان پرداخت خسارت از طرف صندوق، یک میلیارد تومان بود که عدد قابل توجهی نبود.

وی افزود: اما در طول سنوات گذشته با توجه به اینکه در 6 سال گذشته حجم ضمانت نامه های صادر شده از سوی صندوق افزایش داشته است (100 تا 120 درصد) طبیعتا زمانی که پرتفوی زیاد شود در زمان سررسید، حجم خسارت ها نیز افزایش پیدا می کند.

خسارت 112 میلیارد تومانی وارده از صنایع کوچک

مدیرعامل صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک افزود: در مجموع در طول مدت حیات صندوق از سال 1386 تا پایان سال 1397، رقمی در حدود 112 میلیارد تومان بابت ضمانت نامه های صادر شده خسارت پرداخت کردیم و مشتری نتوانسته تعهدات خود را به سیستم بانکی پرداخت کند و مطالبه وجه ضمانت نامه اش را داشته و ما نیز این خسارت ها را پرداخت کردیم.

مقیسه گفت: صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک 11.5 میلیارد تومان در سال 1394، 15 میلیارد تومان در سال 1395، 16 میلیارد تومان در سال 1396 و در 36 میلیارد تومان در سلل 1397 خسارت پرداخت کرده است و همانطور که عرض کردم با جمع خسارت های پرداخت شده در سال های قبل چیزی در حدود 112 میلیارد تومان، مجموع خسارت های پرداختی از سوی صندوق بوده است که در واقع به ذینفعان پرداخت شده است.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت تصریح کرد: پس از پرداخت نخستین خسارت ضمانتنامه، در صندوق روند وصول مطالبات را آغاز کردیم اما همانطور که پیشتر نیز اشاره کردم مبالغ نسبت به سال های اخیر بسیار اندک بود. به طور مثال در سال 1390 رقم مطالبات وصول شده، 190 میلیون تومان بود و خب روند وصول مطالبات نیز مانند روند صدور، روندی افزایشی بود.

وی ادامه داد: در مجموع ما تا پایان سال 97 رقمی نزدیک به 32 میلیارد تومان از میزان خسارتی که پرداخت کردیم وصول نقدی داشتیم. شاید یکی از دلایل این امر تعطیلی و عدم فعالیت واحدهای صنعتی بود و تمام دارایی مشتری بوده که آنها همین واحدها را تحت عنوان وصول مطالبات به صندوق واگذار کردند که در بخش وصول مطالبات غیر نقدی قرار گرفته اند.

40 میلیارد تومان وصول نقدی صنایع کوچک

مقیسه گفت: اتفاق خوبی که در 6 ماهه نخست سال 1398 افتاده است این است که ما در صندوق در طول این مدت بالغ بر 10 میلیارد تومان وصول مطالبات داشتیم که نسبت به مدت مشابه سال قبل، 156 درصد رشد نشان می دهد و اگر بخواهم یک عدد سرجمع ارائه بدهم تا امروز حدود 40 میلیارد تومان وصول نقدی و نزدیک به 30 میلیارد تومان نیز وصول مطالبات غیر نقدی در شرکت داشتیم. بر این اساس بالغ بر 60 درصد خسارت هایی که از سوی صندوق پرداخت شده است را توانستیم وصول کنیم.

معاون وزیر صنعت افزود: بخش قابل توجهی از مابقی خسارت های پرداختی نیز در مذاکره با مشتریان تعیین تکلیف شده است به طوری که قرار شده مبلغ به صورت اقساط پرداخت شود و واحد صنعتی بر اساس توانایی تولید خود این مبالغ را پرداخت می کند تا همانطور که پیشتر نیز اشاره کردم هم به تولید این واحدها ضرری وارد نشود و هم بتوانند بدهی ها خود را به صورت ساماندهی شده پرداخت کند.

تمرکز بر مناطق محروم برای توسعه صنایع کوچک

مقیسه تصریح کرد: استان کرمانشاه در سال 97 بیشترین میزان ضمانت نامه ها را از صندوق ضمانت سرمایه گذاری دریافت کرده است که دلیل آن هم زلزله ای بود که در سال های قبل در این استان رخ داده بود. استان های بعدی به ترتیب مرکزی، سیستان و بلوچستان، مازندران، خراسان جنوبی هستند. تقریبا بخش عمده دریافت کنندگان ضمانت نامه های دریافتی در مناطق محروم واقع شدند و در اساسنامه ما آمده است «... با تمرکز بر مناطق محروم» و این اعداد و ارقام در اساسنامه ذکر شده است اما چون میزان خسارت ها و وصول مطالبات با فاصله زمانی زیاد انجام می شود یعنی ما خسارت را 4 سال پیش پرداخت کردیم ممکن است در 2 سال ساماندهی شود اما اگر پرونده به مسائل حقوقی کشیده شود طبیعتا مدت زمان بیشتری طول می کشد و وصول مطالبات ما نیز تحت تاثیر قرار می گیرد. در واقع وصول مطالبات ما تابعی از پرداخت خسارت است به طوری که میزان وصول مطالبات نیز بر همین اساس انجام می شود.

مدیرعامل صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک تصریح کرد: خوش حساب ترین مشتری های این صندوق در مناطق برخوردار قرار دارند. واضح است واحدی که در تهران، کرج، قزوین، اصفهان، تبریز و مانند این شهرها فعالیت می کنند به دلیل قرار گرفتن در استان های برخوردار، مشکلات ما نیز در وصول مطالبات با آنها کمتر است.