یارانه‌های پنهان بنزین در جیب ثروتمندان

سازمان برنامه و بودجه در گزارشی، با تاکید بر لزوم اصلاح نظام توزیع یارانه ها در کشور، حجم یارانه پنهان توزیع شده در اقتصاد ایران را 649 هزار میلیارد تومان معادل با حدود هشت میلیون تومان سرانه هر ایرانی، برآورد کرد که در این میان، سهم پردرآمدترین دهک از این منابع، به هفت برابر کم درآمدترین دهک نیز می رسد.

اقتصاد24- اگر چه شاید تصور این باشد که پرداخت یارانه در اقتصاد ایران، عمدتاً مربوط به یارانه های نقدی است، اما گزارش های منتشر شده نشان می دهد که این نوع یارانه ها با حجمی بین 40 تا 45 هزار میلیارد تومان، به مثابه قله ای از کوه یخ است که قسمت عمده آن زیر آب قرار دارد و به سادگی قابل رویت نیست. بنا بر یکی از گزارش های مقدماتی سازمان برنامه و بودجه در این خصوص (با عنوان تخمین ابعاد کمی یارانه های آشکار و پنهان در نظام یارانه ای ایران)، پیش بینی می شود که در اقتصاد ایران در سال 98، حجم کل یارانه های آشکار و پنهان به 890 هزار میلیارد تومان برسد که تقریباً 2.2 برابر بودجه سالانه کشور و معادل حدود 11 میلیون تومان به صورت سرانه در طی سال است.طبق تعریف این گزارش، یارانه پنهان به عدم النفع دولت از فروش کالاهای تولیدی در داخل کشور با قیمت پایین تر از قیمت فروش در خارج از کشور (قیمت های منطقه ای یا جهانی) است و نرخ دلار نیز در این خصوص ، هشت هزار تومان (معادل نرخ سامانه نیما)، برای کالاهای اساسی به طور خاص، 4200 تومان، قیمت بنزین بر اساس فوب خلیج فارس و قیمت گاز طبیعی نسبت به قیمت صادراتی در نظر گرفته شده است.
مطلب قابل تامل در گزارش یادشده آن است که در شرایط کنونی، ضعف های سیستم توزیع یارانه ها سبب شده تا یارانه ها و به خصوص یارانه های پنهان در اقتصاد ایران به شکل بسیار ناعادلانه ای توزیع شوند. این گزارش با تاکید بر لزوم اصلاح نظام توزیع یارانه ها، در کشور حجم یارانه های پنهان در اقتصاد ایران را 649 هزار میلیارد تومان برآورد کرده و افزوده است: هم اینک سهم خانوارهای دهک اول (کم درآمد) از یارانه های پنهان اعطایی 4 درصد و سهم خانوارهای دهک دهم (پردرآمد) 23 درصد است. طبق برآوردهای این گزارش، جزئیات یارانه پنهان اعطایی دولت در چهار حوزه اصلی کالاهای اساسی، دارو، فراورده های نفتی، گاز طبیعی و برق به شرح جدول زیر است.

بهره مندی 7 برابری دهک دهم نسبت به دهک اول از یارانه های پنهان
پیش از این، درباره بهره مندی بیشتر خانوارهای پردرآمد از یارانه های پنهان بنزین مطالبی در رسانه ها منتشر شده بود اما گزارش اخیر سازمان برنامه، به تفکیک دهک های درآمدی و با جزئیات، در سطح توزیع حامل های انرژی بنزین، برق و گاز و همچنین دارو و کالاهای اساسی، این موضوع را دقیق تر مشخص می کند. بر این اساس متوسط یارانه پنهان مستقیم به ازای هر خانوار ایرانی معادل 10 میلیون تومان در سال بوده است.
با این تفاصیل و به عنوان مثال مشخص می شود که خانوارهای دهک اول به طور متوسط به میزان سه میلیون و 200 هزار تومان و خانوارهای دهک دهم (خانواده های برخوردارتر و ثروتمندتر )با توجه به مصرف بالاتر و متنوع تر، به طور متوسط به میزان 21 میلیون و 300 هزار تومان در سال، (معادل با 7 برابر رقم یادشده) از این یارانه ها بهره مند می شوند.

منبع: خراسان