ماینر‌ها مهمان ناخوانده خانه‌ها

اقتصاد۲۴ - مرغداری‌ها، واحد‌های صنعتی و سوله‌های نیمه‌تعطیل و حالا شهرک‌های صنعتی و خانه‌ها! ماینر‌ها یا همان تجهیزات استخراج رمزارز‌ها حالا دیگر کم‌کم به یکی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری در سبد اقتصاد خانواده‌ها تبدیل شده و حجم تبلیغات و دادوستد تجهیزات استخراج رمزارز‌ها در شبکه‌های اجتماعی و اینترنت به‌قدری داغ شده که در بین اعضای یک خانواده بحث درباره سود بالای این مهمان جدید خانه‌ها گل انداخته است؛ نشانه‌ای از یک بیماری و ویروس درون اقتصاد خانواده‌ها در اقتصاد بیمار ایران که می‌تواند در آینده دردسرساز شود؛ چه اینکه پیش از این هم در گزارشی نسبت به تجارت زیرزمینی ماینر‌ها هشدار داده شد.

مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق کشور با اشاره به رشد قابل توجه خرید و فروش ماینر‌ها در بین مردم، نسبت به استفاده از این تجهیزات درون خانه‌ها برای استخراج رمزارز‌ها هشدار می‌دهد و می‌گوید: هرچند در هفته‌های اخیر با افزایش نرخ ارز‌های دیجیتال، سرمایه‌گذاری در زمینه استخراج این رمزارز‌ها توجیه زیادی پیدا کرده، اما هزینه‌ها و خسارت‌های ناشی از استفاده کردن از ماینر‌ها در خانه‌ها با استفاده از برق خانگی ممکن است بسیاری را دچار زیان شدید کند.

او درباره اینکه آیا آمار و اطلاعاتی از میزان برق مصرفی بخش خانگی در بخش استخراج رمزارز‌ها وجود دارد، می‌گوید: آنچه ما در اختیار داریم آمار مربوط به جمع‌آوری تجهیزات غیرمجاز است که حجم برق صرفه‌جویی شده از این محل تا روز گذشته بالغ بر ۳۱۷ مگاوات برآورد شده است.

رجبی‌مشهدی در پاسخ سؤال دیگر مبنی بر اینکه آیا ماینر‌ها در استان‌ها یا نقاط خاصی از کشور متمرکز شده‌اند، توضیح می‌دهد: براساس داده‌های جمع‌آوری شده، بیشترین میزان تجهیزات ماینری در استان‌های شمالی و مناطق خنک و سردسیر استفاده می‌شود؛ هرچند ما شاهد فعالیت مزارع غیرقانونی استخراج رمزارز‌ها در استان‌های جنوبی هم هستیم و نکته دیگر اینکه نقطه تمرکز این مزارع هم‌اکنون در شهرک‌ها و ناحیه‌های صنعتی است و با رشد قیمت رمزارزها، با رواج خرید و فروش ماینر‌های خانگی مواجه شده‌ایم.

سخنگوی صنعت برق در عین حال هشدار می‌دهد در روز‌هایی که بازار خرید و فروش ماینر‌های خانگی داغ شده، به‌دلیل انگیزه بالای برخی برای کسب سود بیشتر و عدم‌آگاهی آن‌ها نسبت به پیامد‌های بعدی ورود ماینر‌ها به درون خانه‌ها، برخی با سودجویی تجهیزات فرسوده، مستعمل و غیراستاندارد را به مردم می‌فروشند که در نتیجه استفاده از برق خانگی برای استخراج رمزارزها، خطر سوختن تجهیزات گران‌قیمت نظیر یخچال و فریزر، تلویزیون و... به‌شدت وجود دارد و حتی ممکن است با اختلال در تاسیسات برق ساختمان، باعث آسیب دیدن لوازم همسایه‌ها هم شود.

این مقام ارشد شرکت توانیر همچنین تأکید می‌کند: رشد مصرف برق خانگی در نتیجه استخراج رمزارز‌ها درون خانه‌ها و مجتمع‌های مسکونی، علاوه بر اینکه ممکن است برخی را به استفاده از برق عمومی ساختمان یا برق دیگر همسایه‌ها ترغیب کند، در ساعت‌های اوج مصرف، تامین برق برای خانه‌ها را دچار اختلال خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: ممنوعیت معاملات «رمزارز» در ایران

چرا بازار ماینر‌ها داغ شد؟ داغ شدن بازار ماینر‌ها در هفته‌های اخیر پس از رشد خیره‌کننده شاه‌ماهی ارز‌های دیجیتال یعنی بیت‌کوین صورت گرفته و خیلی‌ها را در داخل ایران به وسوسه انداخته که با قیمت برق ارزان چند دستگاه ماینر بخرند و رمزارز تولید کنند. این در حالی است که دادوستد رمزارز‌ها در داخل کشور ممنوع است، اما استخراج به شرط گرفتن مجوز قانونی است و خطر اینجاست که ماینر‌ها به عضو جدید خانواده‌های ایرانی تبدیل شوند.

سخنگوی صنعت برق، اما به خانواده‌ها هشدار می‌دهد و می‌گوید جریمه‌های سنگین در انتظار کسانی است که با برق خانگی اقدام به استخراج رمزارز می‌کنند؛ علاوه بر اینکه تجهیزات آن‌ها جمع‌آوری و به مراجع قضایی تحویل داده می‌شود. رجبی‌مشهدی می‌افزاید: درصورت شناسایی این گروه از استخراج‌کنندگان رمزارز، برق واحد متخلف به نرخ برق صادراتی که رقم بسیار بالایی است، محاسبه می‌شود. سخنگوی صنعت برق افزود: طبق برنامه‌ریزی وزارت نیرو، متقاضیان استخراج رمزارز می‌توانند در سطح گسترده این مزارع را در شهرک‌های صنعتی مشخص شده نصب کنند و البته برق آن‌ها نیز با نرخ مشخص و بدون دریافت یارانه محاسبه خواهد شد.

رمز گران و برق ارزان

با بالارفتن قیمت رمزارز‌ها در دنیا و پایین بودن قیمت برق در ایران، سرمایه‌گذاری در زمینه استخراج رمزارز‌های دیجیتال طی سال‌های اخیر شدت گرفته و در حالی تجهیزات استخراج در شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های اینترنتی به‌راحتی خرید و فروش می‌شود که هیچ‌کس درباره مسیر واردات این تجهیزات و افراد پشت‌پرده آن خبر ندارد؛ تا جایی که برخی تحلیلگران ازاین میزان شدت برای واردات تجهیزات استخراج رمزارز‌ها به عنوان شبیخون به صنعت برق ایران یاد می‌کنند که دستبرد پنهان به برق دیگران و همسایگان نخستین عارضه این وضعیت است. مصرف روزانه بیش از ۳۱۷ مگاوات برق با تعرفه خانگی و مشابه آن برای استخراج ارز‌های مجازی یک زنگ خطر جدی به شمار می‌آید.

خطر آتش‌سوزی خانه‌ها

تجهیزات استخراج رمزارز‌ها یا همان ماینرها، پرقدرت و برق‌خوار هستند و افزایش رواج استفاده از آن‌ها در داخل خانه‌ها و مجتمع‌های مسکونی می‌تواند همانند یک جرقه عمل و خطر آتش‌سوزی را تشدید کند که در این صورت نه فقط فردی که اقدام به استفاده از ماینر‌ها کرده، زیان می‌بیند، بلکه هزینه خسارت وارده به ساختمان و مشاعات و همسایگان هم بر عهده او خواهد بود.

ماینر‌ها البته به‌دلیل تولید گرمای زیاد نیاز به تجهیزات خنک‌کننده نظیر کولر و فن دارند و هرچند ممکن است در ماه‌های نخست ادارات برق متوجه رشد مصرف نشوند، اما پس از چند‌ماه و مقایسه میزان مصرف با ماه‌های مشابه سال قبل و روند شدت آن، اقدام به رصد میزان مصرف برق خانه‌ها می‌کنند و در این صورت ممکن است با حکم قضایی وارد خانه‌ها شوند!

سرمایه‌گذاری را هدفمند کنید

اشتباه دستگاه‌های متولی در تعیین‌تکلیف روشن باعث شده تا افراد به‌تن‌هایی اقدام به خرید ماینر‌ها و استفاده از آن‌ها در داخل خانه‌ها کنند؛ درصورتی که با آگاهی دادن به مردم می‌توان سرمایه آن‌ها را به سمت سرمایه‌گذاری در مزارع بزرگ صنعتی و قانونی برد تا هم خطری آن‌ها را تهدید نکند و هم اینکه از سود احتمالی بهره ببرند.

دولت هرچند ۱۲ مرداد سال گذشته استخراج رمزارز‌ها را قانونی اعلام کرد، اما مشروط به اینکه با تعرفه برق کشاورزی، خانگی و تجاری این کار صورت نگیرد و شرط ماینر شدن هم گرفتن مجوز از وزارت صمت اعلام شد. به این ترتیب هر کیلو برق مصرفی برای استخراج رمزارز‌ها برابر با تعرفه برق صادراتی به میزان ۹۶۵ تومان برای هر کیلووات خواهد بود.

این روز‌ها که برخی دنبال ماینینگ خانگی هستند، کمتر می‌دانند که اگر برق مصرفی‌شان با نرخ ۹۶۵ تومان فعلی برای هر کیلووات حساب شود، چه هزینه سنگینی را باید بپردازند؛ به‌ویژه اینکه با سقوط احتمالی ارزش بیت‌کوین و دیگر رمزارز‌های جهان‌روا، احتمال عدم‌بازده اقتصادی سرمایه‌گذاری در زمینه استخراج هم جدی‌تر خواهد شد. افزون بر اینکه استفاده از تجهیزات مستعمل، دست دوم و با میزان مصرف بالای برق ممکن است بازگشت سرمایه را طولانی‌تر سازد و شاید اصل سرمایه هم برنگردد.

وقت انفعال نیست، بیدار شوید

یافته‌های یک پژوهش نشان می‌دهد که پیش‌فرض برخی از سیاستگذاران این است که فعالیت استخراج رمزارزها، یک فعالیت کاملاً سودآور و بدون ریسک است؛ درحالی‌که فعالیت استخراج نیز همانند بسیاری از فعالیت‌های دیگر اقتصادی دارای ریسک‌های متعددی است؛ لذا دولت در قیمت‌گذاری و نوع سیاستگذاری خود به ریسک‌های موجود در این فعالیت نیز باید توجه داشته باشد.

مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست‌جمهوری هم در گزارشی به نهاد‌های تصمیم‌گیرنده هشدار داده که سیاستگذاری در زمینه استخراج رمزارز‌ها نباید به‌گونه‌ای باشد که عدم‌شفافیت را افزایش داده و فعالیت استخراج را زیرزمینی کند؛ چراکه در این صورت بدون آنکه درآمد گمرکی نصیب دولت شود، ورود تجهیزات استخراج از مبادی غیررسمی افزایش‌یافته و نیز دستگاه‌های مستعمل با مصرف انرژی بالاتر وارد کشور خواهد شد.

این گزارش می‌افزاید: در چنین شرایطی امکان رهگیری دستگاه‌ها در کشور میسر نبوده و نظارت کمتری بر فعالیت استخراج توسط دولت وجود خواهد داشت. به‌علاوه هزینه‌های دیگری نیز همانند افزایش هزینه‌های نیروی انتظامی، قوه قضاییه بر کشور تحمیل خواهد شد. قابل‌ذکر است که سیاستگذاری دولت نباید به‌گونه‌ای باشد که موجب فساد و رانت شود؛ یعنی به‌طور عملی تنها یک گروه خاص در کشور بتوانند فعالیت استخراج را انجام دهند.