تاریخ انتشار: ۰۹:۱۲ - ۳۰ اسفند ۱۳۹۹
بررسی متغیر‌های پولی در دهه اخیر

۱۱ برابر شدن نقدینگی در دهه ۹۰

افزایش ده ماهه‌ی ابتدای سال نقدینگی، شبه پول و حجم پول در سال ۹۹ در مقایسه با مدت زمانی مشابه در تمامی سال‌های دهه‌ی ۹۰ رکورد دار است.

نقدینگیاقتصاد۲۴ - رشد نقدینگی در سال جاری از حیث افزایش ده ماهه نخست سال در تمامی ۱۰ سال گذشته بی سابقه بوده است.

حجم پول در ده ماه نخست سال ۹۹ حدود ۴۶.۸ درصد افزایش را تجربه کرده که به مانند نقدینگی این نرخ رشد در دهه ۹۰ بی سابقه بوده است. دیگر جزء نقدینگی شبه پول نیز در همین بازه‌ی زمانی ۲۶.۶ درصد رشد را تجربه کرده که به استثنای سال ۹۲ این درصد رشد نیز رکورد دار سال‌های اخیر است.

همچنین با بررسی وضعیت متغیر‌های پولی در طول ده سال گذشته میتوان متوجه شدت گرفتن انتظارات تورمی از سال ۹۷ و به اوج رسیدن آن در سال ۹۹ شد.

نقدینگی ۱۱ برابر شد

میزان نقدینگی موجود در اقتصاد ایران در پایان دی ماه نسبت به شروع دهه ۹۰ حدود ۱۱ برابر شده است. از شروع دهه ۹۰ که نقدینگی در رقم ۲۹۴ هزار میلیارد تومان قرار داشت، پس از گذشت حدود ۱۰ سال به عدد ۳ هزار و ۲۱۶ هزار میلیارد تومان رسیده است. رشد ده ماهه‌ی ابتدایی سال در طول یک دهه‌ی گذشته برای نقدینگی به متوسط حدود ۲۰ درصد بوده است. به بیان دیگر رشد ده ماهه‌ی نقدینگی (از ابتدای سال تا پایان دی ماه) برای هر سال در دهه‌ی ۹۰، به طور متوسط ۲۰ درصد بوده است.

روند رشد ده ماهه‌ی نقدینگی؛ رکورد سال ۹۹

روند رشد ده ماه نخست سال نقدینگی در سال ۹۰ تنها ۱۱ درصد بوده است، اما این درصد رشد در سال ۹۱ به یکباره به ۲۳.۷ درصد میرسد. پس از سال ۹۱ رشد نقدینگی حالت نزولی به خود گرفت، اما روند صعودی رشد دوباره از سال ۹۷ آغاز شد و در سال ۹۸ رشد ده ماه‌ی این متغیر پولی به ۲۲.۸ درصد رسید.

این روند صعودی ادامه یافت تا جایی که در سال جاری نقدینگی در پایان دی ماه نسبت به ابتدای سال ۳۱.۱ درصد رشد را تجربه کرد. این درصد رشد ده ماه‌ی نخست برای سال ۹۹، در تمامی سال‌های دهه جاری با اختلاف رکورد دار است. این اتفاق را می‌توان زنگ خطری برای تحریک تورم در ماه‌های آتی دانست.

شبه پول ۱۲ برابر شد

شبه پول در طول یک دهه گذشته از ۲۱۹ هزار میلیارد تومان به ۲ هزار و ۵۸۸ هزار میلیارد تومان رسیده است، این متغیر پولی از ابتدای دهه‌ی ۹۰ تا پایان دی ماه سال جاری حدود ۱۲ برابر شده است. رشد دهه ماه‌ی نخست سال برای شبه پول در دهه جاری به متوسط سالی ۲۱.۷ درصد بوده است. به بیان دیگر در ده سال گذشته حساب‌های بلند مدت بانکی در پایان دی ماه نسبت به اسفند گذشته، به طور میانگین سالی ۲۱.۷ درصد داشته است.

رشد ده ماه‌ی نخست شبه پول؛ سال ۹۳ و ۹۹ در قله

درصد رشد ده ماه ابتدایی سال برای شبه پول از سال ۹۰ تا ۹۶ همواره بالاتر از درصد رشد در همین بازه‌ی زمانی برای نقدینگی بوده است، اما از سال ۹۷ درصد رشد نقدینگی نسبت به درصد رشد شبه پیشی گرفت. این موضوع بیانگر پر رنگ‌تر شدن نقش حجم پول در ارکان نقدینگی از سال ۹۷ تا اکنون است. درصد رشد ده ماهه‌ی شبه پول در طول سالیان گذشته به استثنای سال ۹۰ به تقریبی یا در حدود ۲۰ درصد یا بالاتر از آن بوده است.

پس از رکورد رشد ۳۰ درصدی شبه پول در سال ۹۲ تا حدودی می‌توان گفت روند نزولی برای رشد این متغیر در سال‌های بعدی آغاز شد. رشد بالای شبه پول در سال ۹۲ یا به بیان دیگر افزایش بالا در سپرده‌های مدت دار بانکی را می‌توان تا حد زیادی متأثر از افزایش نرخ سود بانکی و مثبت شدن نرخ بهره حقیقی در آن سال دانست.

پس از سال ۹۲ بالاترین رکورد افزایش شبه پول در ده ماهه‌ی نخست سال متعلق به سال ۹۹ است. به بیان دیگر در سال جاری حساب‌های بلند مدت بانکی در پایان دی ماه نسبت به ابتدای سال حدود ۲۶.۶ درصد رشد داشته است.

حجم پول ۸.۳ برابر شد

حجم پول موجود در اقتصاد ایران طی ده سال گذشته ۸.۳ برابر شده است. حجم پول از ابتدای دهه‌ی ۹۰ با ۵۵۲ هزار میلیارد تومان افزایش از ۷۵ به ۶۲۷ هزار میلیارد تومان در پایان دی ماه امسال رسیده است. متوسط رشد ده ماهه‌ی حجم پول در سال‌های دهه‌ی ۹۰ نسبت به دیگر متغیر‌های پولی در رقم پایین تری قرار دارد. رشد حجم پول در ده ماهه ابتدایی سال از سال ۹۰ تا ۹۹ به طور میانگین سالی ۱۳.۶ درصد بوده است.

رشد حجم پول؛ دهه‌ای پر از نوسان

فراز و فرود درصد رشد حجم پول در سال‌های دهه ۹۰ بسته به تغییرات نقدینگی و شبه پول بوده است. به بیان دیگر رشد ده ماهه‌ی حجم پول در سال‌های ۹۲، ۹۳ و ۹۴ منفی بوده است، تا حدی که در سال ۹۳ حجم پول در اقتصاد حدود ۸ درصد کاهش داشت. پس از سه سال پیاپی کاهش حجم پول در اقتصاد ایران از سال ۹۵ روند رشد حجم پول کاملا در حالت صعودی قرار دارد.

این روند صعودی تا سال ۹۹ نیز ادامه یافت و حجم پول در ده ماهه‌ی نخست سال جاری رشد ۴۶.۸ درصدی را تجربه کرد. نرخ رشد ثبت شده حجم پول در پایان دی ماه گذشته نسبت به آغاز سال، در کل دهه‌ی ۹۰ با اختلاف نسبت به سایر سال‌ها رکورد دار است. رشد بالای حجم پول در سال جاری متأثر از افزایش انتظارات تورمی و تمایل مردم برای نگه داشتن دارایی‌های خود با قدرت نقد شوندگی بالا نزد خود است، تا بتوانند با سرمایه گذاری در بازار‌های دیگر از کاهش ارزش پول خود در مقابل تورم جلوگیری کنند.

سال ۹۷؛ افزایش انتظارات تورمی

درصد افزایش شبه پول از سال ۹۰ تا ۹۶ همواره بیشتر از درصد افزایش نقدینگی بوده است. این امر بیانگر حبس بیشتر نقدینگی خلق شده در سپرده‌های بلند مدت بانکی است. از سال ۹۷ این نسبت تغییر کرد و همواره درصد رشد حجم پول بیشتر از درصد رشد نقدینگی بوده است. این تغییر نسبت در سال ۹۷ را میتوان تحت عنوان افزایش انتظارات تورمی تلقی کرد.


بیشتربخوانید:چرا تورم مهار نشد؟


با خروج امریکا از برجام در سال ۹۷ و عدم ثبات در بازار‌های دارایی باعث شده تا انتظارات تورمی جامعه بالا رود و رشد حجم پول شتاب بالایی به خود بگیرد. افزایش انتظارات در سال جاری به شدت قابل مشاهده‌تر بود. البته با توجه به رشد ماهانه حجم پول در دو سه ماه اخیر و همچنین شکست ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، انتظارات تورمی جامعه تا حدودی تعدیل گشته است.

چرایی رکورد متغیر‌های پولی در سال ۹۹

همانگونه که مشاهده شد سال جاری از لحاظ افزایش متغیر‌های پولی رکورد دار بوده است. رشد بالای نقدینگی و ارکان آن در سال‌های گذشته از معضلات اصلی اقتصاد ایران و به عنوان موتور محرک تورم و افزایش قیمت‌ها عمل کرده است. در سال جاری نیز این موضوع بسیار وخیم در از سال‌های قبل تکرار شده است و باعث افزایش شدید سطح عمومی قیمت‌ها شده است. از دلایل اصلی رشد متغیر‌های پولی در سال جاری میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:

۱_تحریم و کسری بودجه

تحریم‌های بین المللی علیه ایران که در چند سال گذشته شدت بالایی را به خود گرفته است. همین امر موجب گشته تا درآمد‌های نفتی دولت بسیار کاهش یابد و دولت با کسری بودجه رو به رو شود، از همین رو بانک مرکزی برای پوشش کسری درآمد‌های دولت اقدام به عرضه‌ی پول و افزایش پایه پولی میکند. افزایش در پایه پولی موجب افزایش در نقدینگی و به طبع افزایش در این متغیر‌های پولی باعث افزایش نرخ تورم خواهد شد.

۲_کرونا

از دیگر علل افزایش شاخص‌های پولی، بروز اپیدمی کرونا است. با شیوع بیماری کرونا در کشور بسیاری از مشاغل دچار تعطیلی و رکود شده، و به همین سبب بانک مرکزی سیاست‌های انبساطی پولی را در پیش گرفت تا از عمیق‌تر شدن رکود در اقتصاد کشور جلوگیری کند؛ که در نتیجه اجرای این سیاست‌های انبساطی، متغییر‌های پولی دچار افزایش میشوند.

از سوی دیگر بحران کرونا باعث تعطیلی بسیاری از مشاغل شد تا این امر یکی دیگر از ارکان درآمدی کشور، مالیات را با کاهش جدی مواجه سازد و زخم کسری بودجه دولت را از قبل کاری‌تر سازد. ضربه‌ی کرونا بر پیکر زخمی اقتصاد ایران به همین جا ختم نمیشود، از آنجا که بحران کرونا یک مسئله‌ی جهانیست و اقتصاد دنیا را نیز با رکود مواجه کرده است، همین امر باعث شد تا صادرات کشور به شدت با کاهش مواجه شود و درآمد‌های ارزی حاصل ازاین صادارت بسیار کم شود. کاهش دسترسی به منابع ارزی نیز ثبات بازار‌های ارزی مانند دلار را شدیدا متزلزل کرد و این امر منجر به بالا رفتن تورم انتظاری از سمت جامعه و بالا رفتن تورم شد.

۳_بالا بودن تورم انتظاری و ضریب فزاینده

یکی از اثرات مخرب تورم انتظاری افزایش بالای ضریب فزاینده (خلق پول توسط بانک ها) بود. به بیان دیگر زمانی که تورم انتظاری در جامعه بالا میرود میزان تسهیلات دهی بانک افزایش پیدا میکند چرا که با توجه پیش بینی تورم بالا در جامعه، نرخ بهره‌ی حقیقی منفی میشود. این امر باعث تقاضای وام بیشتر از بانک‌ها میشود تا این وام‌ها وارد بازار‌های سرمایه گذاری شود. زیرا پیش بینی میشود میزان سود دهی این بازار‌ها بیشتر از میزان سود بازپرداخت تسهیلات است و با این اتفاق سرعت اعطای وام توسط بانک‌ها افزایش یافته و خلق پول بیشتری توسط بانک‌ها رخ میدهد که باعث افزایش متغییر‌های پولی میشود.

رشد پول صفر شد

درحالی که متوسط ضرب فزاینده از سال ۹۰ تا ۹۷ حدود ۶ بوده، در شهریور امسال این عدد به ۷.۷ رسید که نشانگر خلق پول بیشتر توسط بانک‌ها در ماه‌های جاری بوده است. قسمتی از این افزایش ضریب فزاینده پولی را میتوان حاصل از وام‌هایی دانست که دولت برای حمایت از خانوار و مشاغل برای جلوگیری از آسیب‌های بیشتر کرونا اعطا کرده است.

منبع: اقتصاد نیوز
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

قیمت انواع دستگاه ماینر امروز + جدول

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت انواع لپ تاپ ایسوس امروز + جدول

قیمت All-in-One اپل امروز + جدول

قیمت انواع لپ تاپ ام اس آی MSI امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز پنجشنبه ۹ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

قیمت سکه و طلا امروز جمعه ۱۰ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز پنجشنبه ۹ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ استقلال در دربی تهران با لباس جدید

عکس/ سفر مسعود پزشکیان به جنوب غرب تهران

اینفوگرافی/ برنده پرسپولیس است یا استقلال؟

عکس/ توپ فینال جام جهانی فوتبال ۱۹۳۰ در موزه فیفا

عکس/ شباهت باورنکردنی سیروان خسروی به مادرش

عکس/ لحظه آزادی اسرای فلسطینی

عکس/ استایل خاص فردین و ناصر ملک مطیعی ۴۳ سال پیش با لباس‌های برند

عکس/ جولان اتوبوس‌های دو طبقه ۵۱ سال پیش در میدان فردوسی تهران

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

درخواست تاجگردون از شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت برای کم شدن بی‌ثباتی اقتصادی

سامانه جدید بارشی در کشور؛ هلال احمر اعلام آماده باش کرد

استیضاح همتی در دستور کار روز یکشنبه مجلس قرار گرفت + جزئیات

مفقود شدن ۶ نفر در بهمن؛ اعزام تیم‌های نجات به محل حادثه

واکنش ایران به فراخوان خلع سلاح پ‌ک‌ک

هشدار مدیریت بحران به تهرانی‌ها؛ شنبه یکشنبه مراقب باشید

برنامه حضور النصر در ایران مشخص شد

برای درمان یبوست چه بخوریم؟

بهترین غذا برای سحری ماه رمضان چیست؟

آیا سرطان دهان کشنده است؟

عکس/ لاله مرزبان و شهاب حسینی در حاشیه یک سریال

رقابت جذاب والیبال برفی دختران در دیزین

آیا وام ودیعه مسکن در سال آینده افزایش می‌یابد؟

پیش‌بینی بازار خودرو در هفته دوم اسفند ۱۴۰۳

بازار فرش ایران در اختیار قاچاقچیان افغانستانی

عکس/ پرتاب ساعت مچی به سوی رامین رضاییان در دربی ۱۰۵

قیمت جدید کالا‌های اساسی اعلام شد+ جدول

عکس/ خشکبار شاهرضا ۶۰ سال پیش در خیابان شاهرضا سابق و انقلاب فعلی

ماجرای سرقت گردبند ۱۰۰میلیونی در پیروزی چه بود؟

اظهارات جدید عارف درباره قطعی برق

تصویری قدیمی از فریدون جیرانی

رکورد فوق العاده گلزن پرسپولیس در دربی

عکس/ آیین نوروز خوانی در گرگان

فیلم/ انفجار بمب حین اقامه نماز جمعه در پاکستان

عکس/ الناز شاکردوست در کنار جانی دپ ۱۰ سال پیش

عکس/ استایل جنجالی هنگامه قاضیانی

اظهارات تازه وزیر خارجه ترکیه علیه ایران

فیلم/ خبر خوش وزیر رفاه برای مددجویان و معلولان

فیلم/ فحاشی رکیک سعید قاسمی در هیئت اهل بیت

طائب: پول فروش نفت به حساب خودمان واریز می‌شود

پیش‌بینی همتی از وضعیت اقتصاد ایران در ماه‌های آینده

حمله قایق‌های جنگی اسرائیل به سواحل غزه

اینفوگرافی/ شلوغ‌ترین مسیر‌های مهاجرتی دنیا کجاست؟

خبر خوش وزیر کار درباره افزایش حقوق کارگران

آیا تاسیان واقعا سریال خوبی است؟

آبله میمونی همچنان در وضعیت اضطرار

اظهارات تازه پزشکیان درباره افزایش اختیارات استانداران

رکورد استقلال در دربی‌ها شکسته شد

عکس/ نمایی دیدنی از حرم امام رضا ۱۳۰ سال پیش و دوره قاجار

افزایش یارانه نان و دارو برای سال ۱۴۰۴

اعلام قیمت جدید زولبیا و بامیه در ماه رمضان

فیلم/ اژه‌ای: کسی که خطا کرده را با کسی که مرتکب فساد شده باید فرق گذاشت

عکس/ ساعت میلیاردی محمدرضا گلزار خبر ساز شد

عکس/ ایران رتبه پنجم جدیدترین رنکینگ لیگ‌ فوتبال آسیا

عکس/ سرویس و نگهداری لامبورگینی چقدر هزینه دارد؟

سقوط قیمت بیت کوین به کمتر از ۸۰ هزار دلار

زلنسکی وارد واشنگتن شد

قیمت رهن و اجاره آپارتمان در جنوب تهران + جدول

قیمت طلای جهانی کاهش یافت

روزگار سخت سیستان؛ بلای ویرانگری که گرد و غبار و خشکسالی بر سر یک استان آورد