شکوفایی و توسعه؛ ارمغان منطقه آزاد سیستان

اقتصاد۲۴-مناطق خارج از محدوده تجاری و تاسیسات گمرکی، مناطق آزاد یک کشور را تشکیل می‌دهند مناطقی که عمرشان از ۱۸۸۸ میلادی در هامبورگ شروع و به صورت مویرگی چنان گسترده شدند تا در سال‌های بعد حوالی ۱۳۳۰ ه. ش ضرورت ایجاد آن در خاورمیانه و نقطه استراتژیک آن یعنی «ایران» با توجه به وجود مشکلات ناشی از فقدان تسهیلات و تأسیسات مورد نیاز برای نگهـداری کالا‌های وارده به کشور در بنادر جنوبی احساس شد.

با وقوع انقلاب اسلامی ایران جزیره کیش به عنوان نخستین منطقه تجارت آزاد ایران تعیین و در سال ۱۳۸۶ نیز براساس برنامه پنج ساله اول توسعه به دولت اجازه داده شد تا در سـه نقطـه مرزی کشور اقدام به تاسیس مناطق آزاد تجاری صنعتی کند بعد از آن این روند سریع و سریعتر شد تا اینکه هشت منطقه آزاد تجاری کیش، قشم، چابهار، انزلی، ارس، اروند، ماکو و مهران در کشورمان شکل گرفت.

بیشتر بخوانید: جزییات رشد ۱۳.۵ میلیون تنی ظرفیت پتروشیمی ایران در سال ۹۹

۱۵ اردیبهشت امسال مجمع تشخیص مصلحت نظام پس از بررسی گزارش‌های کمیسیون اقتصادی این مجمع ایجاد هفت منطقه آزاد تجاری صنعتی جدید را به تصویب رساند خبری که در جزییاتش هفت منطقه آزاد تجاری ـ صنعتی مهران در استان ایلام، سیستان در استان سیستان و بلوچستان، بانه ـ مریوان در استان کردستان، بوشهر در استان بوشهر، قصر شیرین در استان کرمانشاه، اردبیل در استان اردبیل و اینچه برون در استان گلستان را به جمع مناطق آزاد معرفی کرد.

منطقه آزاد سیستان

منطقه آزاد سیستان منطقه‌ای در شمال سیستان و بلوچستان شامل بخش‌هایی از شهرستان‌های زابل، هامون، زهک، هیرمند و نیمروز است که ایجاد آن سال‌ها تدبیر نظری و شعاری مسوولان سیستان و بلوچستان و کشور بود که در نهایت در دولت تدبیر و امید پس از فراز و نشیب‌ها و گذر از سه دوره تصویب در سال‌های ۹۷ و ۹۸ و رد شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام توانست تقلای تلخ سیستان را برای زیستن در جغرافیای درگیر با معضلات خشکسالی را به آینده امیدوار کند.

مناطق آزاد و چرایی تاسیس آن‌ها

ماده یک قانون چگونگی اداره مناطق آزاد هدف از تشکیل این منـاطق را تـسریع در انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی و رشد و توسعه اقتصادی، انجام سرمایه‌گذاری داخلـی و خارجی، افزایش درآمد‌های عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا و حضور فعال در بازار‌های جهانی و منطقه‌ای عنوان کرده، اهدافی که استاندار سیستان و بلوچستان به آن نگاه ۲ محوره دارد و در کنار منطقه آزاد چابهار به اهمیت منطقه سیستان تاکید کرده و می‌گوید: منطقه آزاد سیستان در شمال و منطقه آزاد تجاری- صنعتی چابهار در جنوب و سواحل مکران ۲ بال توسعه و آبادانی این استان هستند که نقش مهمی در توسعه و پیشرفت منطقه دارند.

احمدعلی موهبتی وجود ۶ مرز رسمی زمینی در محدوده سیستان و بلوچستان را پشتوانه‌ای خوب برای ۲ منطقه آزاد چابهار و سیستان عنوان کرد و افزود: تصویب منطقه آزاد سیستان می‌تواند نقش مهمی در تجارت و ترانزیت کالا به کشور‌های آسیای میانه بویژه افغانستان داشته باشد.

او بر تردد خودرو‌های پلاک منطقه آزاد چابهار تا محدوده سیستان تاکید کرد و گفت که این امر از طریق مسوولان رده‌های مختلف سالهاست پیگیری شده و امیدواریم با راه‌اندازی منطقه آزاد سیستان این مهم برای مردم سیستان و بلوچستان محقق و عملی شود.

استاندار سیستان و بلوچستان ادامه داد: اجرای طرح‌های بزرگ در این استان همچون طرح توسعه بندرشهیدبهشتی، راه آهن، گازرسانی و طرح‌های بزرگراهی می‌تواند این منطقه را متحول کند و نقش مهمی در توسعه و آبادانی استان دارند.

وی افزود: تصویب منطقه آزاد سیستان می‌تواند نقش مهمی در تجارت و ترانزیت کالا به کشور‌های آسیای میانه بویژه افغانستان داشته باشد همانگونه که رییس جمهوری افغانستان چابهار را اکسیژن افغانستان نامیده، این ۲ منطقه آزاد برای آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

استاندار سیستان و بلوچستان از دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور خواست برای تسریع در راه‌اندازی و انجام تشریفات اداری منطقه آزاد سیستان از هیچ کوششی دریغ نکند و بزودی شاهد معرفی مسوول راه اندازی و افتتاح رسمی آن باشیم.

اهمیت منطقه آزاد سیستان برای ایران و جهان

نماینده مردم حوزه انتخابیه زابل در مجلس شورای اسلامی گفت: تصویب منطقه آزاد تجاری صنعتی سیستان یک شبه رخ نداد بلکه ۶ سال انرژی صرف آن شد و می‌توان گفت مراحل تصویب این منطقه آزاد گذر از هفت خان رستم بود.

حبیب‌الله دهمرده اظهار داشت: با تصویب منطقه آزاد سیستان در مجمع تشخیص مصلحت با حضور سران سه قوه، از روز چهارشنبه منطقه آزاد سیستان دارای شناسنامه شد.

وی تصریح کرد: منطقه آزاد تجاری – صنعتی سیستان تازه متولد و دارای شناسنامه شد و از این پس ایران و جهان از مزیت ها، ظرفیت‌ها و توانمندی‌های آن می‌توانند استفاده کنند.

نماینده مردم زابل، هیرمند، زهک، هامون و نیمروز در مجلس شورای اسلامی اظهارداشت: مناطق آزاد چابهار و سیستان مکمل یکدیگر هستند و علاوه برآن کشور افغانستان نیز علاقه‌مند به راه اندازی منطقه آزاد در ولایت نیمروز آن کشور است که یک اتفاق تاریخی در شرق کشور رخ می‌دهد.

وی در رابطه با چگونگی تصویب منطقه آزاد سیستان گفت: منطقه آزاد سیستان در ورود به مجلس نهم رد و در بدو ورود به مجلس دهم این موضوع را با جدیت دنبال کردم و در آنجا کارگروهی شکل گرفت، اما به سبب ایراداتی این لایحه به مجلس و شورای نگهبان رفت و برگشت داده شد.

دهمرده ادامه داد: در اردیبهشت سال گذشته و پایان کار مجلس دهم از رئیس مجلس خواسته شد تا دوباره رای گیری شود و این لایحه در مجمع تشخیص مصلحت نظام مطرح شود که مجلس به آن رای داد و در خرداد ۹۹ جلسه مجمع تشکیل و اعضا متاسفانه آن را رد کردند که در آن جلسه از اعضا فرصت چند دقیقه‌ای درخواست شد و در آنجا از لایحه منطقه آزاد دفاع و پیشنهاد جدیدی ارائه شد.

وی تصریح کرد: در آن جلسه درخواست شد که لوایح پیشنهادی مناطق آزاد کشور به صورت جداگانه بررسی و هر کدام که شرایطش را داشت تصویب شود نه اینکه همه را قبول و یا همه را رد کنید که این پیشنهاد پذیرفته شد.

آینده سیستان با منطقه آزاد چگونه می‌شود؟

نماینده دیگر مردم شهرستان‌های زابل، هیرمند، زهک، هامون و نیمروز در مجلس شورای اسلامی نیز  اظهار داشت: افزایش سرمایه‌گذاری، تولید و تجارت پس از تصویب و راه‌اندازی منطقه آزاد سیستان باعث ماندگاری و مهاجرت معکوس مردم منطقه می‌شود.

محمد سرگزی افزود: از زمان اعلام تصویب منطقه آزاد سیستان در مجمع تشخیص مصلحت نظام امید میان مردم منطقه افزایش پیدا کرده و بسیاری از مردم تصمیم بر ماندن در سیستان بخاطر افق مناسب پیش رو را گرفتند.

وی فلسفه ایجاد مناطق آزاد را تولید عنوان کرد و گفت که کشور افغانستان به عنوان متقاضی کالای ایرانی و بازار هدف بسیار خوب در مرز با منطقه سیستان قرار دارد.

نماینده مردم زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: بدلیل نبود زیرساخت‌های مناسب در حوزه سیستان بسیاری از سرمایه‌گذاران تمایلی به سرمایه گذاری در این منطقه نداشتند، اما اکنون با ایجاد مشوق‌ها از طریق ایجاد منطقه آزاد اعتبارات خوبی برای حوزه زیرساخت‌های منطقه جذب خواهد شد.

وی بازار مصرف افغانستان و امتیازات برای تولیدکنندگان را از دلایل ایجاد منطقه آزاد عنوان کرد و گفت: در این مدت تعداد قابل توجهی از سرمایه گذاران اعلام آمادگی کردند تا در منطقه آزاد سیستان سرمایه گذاری کنند.

سرگزی تاکید کرد: با ایجاد منطقه آزاد در سیستان در حوزه‌های معابر شهری، بزرگراه، آب و دیگر حوزه‌ها شاهد بهبود شاخص‌های زیرساختی در منطقه خواهیم بود.

وی اظهارداشت: خشکسالی متعدد در سالیان اخیر اقتصاد و معیشت مردم که از طریق کشاورزی، صیادی و دامداری تامین می‌شد را تحت تاثیر قرار داد و مهاجرت مردم منطقه در حال افزایش بود به طوریکه بسیاری از افراد بدنبال مهاجرت از منطقه بودند.

نماینده حوزه انتخابیه زابل در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه بسیاری از کارشناسان معتقدند که رونق گرفتن تجارت در منطقه باعث ماندگاری مردم می‌شود بیان کرد: رویکرد فعالیت‌های مردم در سیستان به سمت حوزه تجاری مورد توجه است و ایجاد منطقه آزاد در ولایت نیمروز کشور افغانستان باعث افزایش تبادلات بین دو کشور می‌شود.

وی گفت: پس از تصویب منطقه آزاد دبیرخانه مناطق آزاد کشور مدیر پروژه منطقه آزاد سیستان را معرفی و بدنبال امور اجرایی مطابق نقشه پیوست مراحل ایجاد آن را پیگیری می‌کند و همزمان اساسنامه منطقه آزاد تدوین و به تصویب مراجع قانونی می‌رسد.

سرگزی با بیان اینکه از حقوق مردم سیستان در استفاده از ظرفیت‌های منطقه آزاد سیستان دفاع می‌کنیم افزود: بدنبال اجرای دقیق قانون هستیم چرا که اگر قانون درست اجرا شود به طور قطع مفسده‌ها به شکل قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند و اجازه نمی‌دهیم که منافع این منطقه در اختیار یکسری افراد خاص و محدود قرار گیرد.

منطقه آزاد سیستان برای ایران و جهان

«در دنیای اقتصادی امروز که تغییرات و تحولات تکنولوژی به اندازه‌ای سریع و چشمگیر است که هیچ کشوری به تنهایی قادر به تولید همه چیز برای همه نیست و توسعه بدون همیاری و بهره‌گیری و داد و ستد با دیگران ممکن نخواهد بود از آنجا کـه یکـی از را‌های بسط تجارت خارجی، بکارگیری ابزار منطقه آزاد بوده بسیاری از اقتصاددانان استفاده از این ابزار را مفید تلقی می‌کنند بویژه آنکه بکارگیری این ابزار می‌تواند عاملی برای جلوگیری از شوک‌های ناشی از مراحل انتقالی اقتصاد باشد و سیاست‌های داخلی را تا حد زیادی با تحولات اقتصاد جهانی هماهنگ ساخته و کارآیی اقتصادی را افزایش دهد»

همت دولت

مهمترین اهداف دولت‌ها رساندن هر منطقه‌ای به رشد اقتصادی و افزایش رفاه جامعه است هدفی که بخاطرش برنامه‌های مدون و دقیقی می‌ریزد تا جمعیت جوان و اقتصاد تک بعدی را سرو سامانی دهد منطقه آزاد سیستان که در محدوده‌هایی از شهرستان‌های زابل، هیرمند، هامون، زهک و نیمروز ایجاد می‌شود نیز با همین واقعیت شکل گرفت تا استعداد‌های خفته سیستان و بلوچستان را با شرایط نوین اقتصاد هماهنگ کند و در یک تئوری جدید توسعه با هدف گسترش صادرات صنعتی، ایجاد اشتغال و انتقال فناوری از طریق جذب سرمایه‌گذاری‌های مستقیم و غیرمستقیم داخلی و خارجی به ثبات جنوب شرق کمک و در پیوند با منطقه آزاد قبلا ایجاد شده چابهار سراسر این خطه را به توسعه نزدیک و کشور را در جنگ اقتصادی یاری می‌کند.

سیستان با پنج شهرستان زابل، هیرمند، زهک، نیمروز و هامون در شمال استان سیستان و بلوچستان و همسایگی کشور افغانستان (ولایت‌های نیمروز و فراه) قرار دارد و هم اینک بازارچه‌های مرزی میلک و گمشاد در زمینه داد و ستد با تجار کشور افغانستان فعال هستند.