تاریخ انتشار: ۱۳:۱۴ - ۰۸ تير ۱۴۰۰

معرفی کتاب فقه نظام مالیاتی اسلامی

کتاب «فقه نظام مالیاتی اسلامی» توسط جمعی از پژوهشگران موسسه فقاهت و تمدن اسلامی زیر نظر استاد محمدتقی اکبرنژاد منتشر شد. اکبرنژاد در یادداشت زیر به معرفی این کتاب پرداخته است.

فقه نظام مالیاتی اسلامی

اقتصاد۲۴ - محمدتقی اکبرنژاد: در یک نمای کلی می‌توان گفت طبق آیات و روایات حکومت اسلامی در زمان پیامبر اکرم (ص) و ائمه(ع) سه منبع درآمدی بزرگ داشته و از طریق این‌ها حکومت خود را اداره می‌کرد. بر این اساس کتاب در سه بخش اصلی نگاشته شده است.

بخش اول زکات؛ یعنی مالیاتی که به موارد خاصی از ثروت‌های شخصی تعلق می‌گیرد که تحت عنوان مالیات بر ثروت‌های شخصی عنوان شده است. بخش دوم درآمد‌های حاصل از انفال که شامل خراج و خمس و فروش انفال می‌شود که تحت عنوان مالیات بر ثروت‌های عمومی مطرح شده و در بخش عمده‌ای از آن به خمس پرداخته شده است. زیرا خمس مالیاتی است که به ثروت‌های عمومی تعلق می‌گیرد. البته خمس سودِ حاصل از کسب و کار نیز به مازاد اموال شخصی تعلق می‌گیرد، ولی در احکام شبیه دیگر متعلقات خمس است. همچنین در این فصل در مورد مدیریت انفال خصوصا زمین‌ها و خراج نیز مباحث لازم مطرح شده است. بخش سوم مالیات‌های تصحیحی؛ مثل جزیه که حالت جریمه دارد و به صورت اولیه هدف از اخذ آن‌ها کسب درآمد نیست، بلکه به دنبال تصحیح یک رفتار غلط است. مثال امروزی این نوع از مالیات‌ها، مالیات بر خانه‌های خالی یا مالیات بر عایدی سرمایه است. بخشی هم در پایان کتاب به عنوان ملحقات وجود دارد که به این مسأله می‌پردازد که آیا این امکان وجود دارد که خمس و زکات جایگزین مالیات‌های مرسوم کشور شود؟ و اشکالات و چالش‌های پیش‌روی این بحث چیست؟

تمرکز این کتاب بر این بوده که نشان دهد این سه مالیات یعنی خمس و زکات و مالیات‌های تصحیحی اموری در قد و قوارۀ حکومت اسلامی هستند و نگاه حکم فردی به این‌ها اشتباه است. ثانیا به دنبال این بوده تا واقعیت منعطف آن‌ها را نشان دهد تادر هر زمان و مکانی بتواند پاسخگوی هزینه‌ها و اهداف حکومت اسلامی باشد و اگر این واقعیت منعطف درک نشود، چون حکومت اسلامی بر مبنای این مالیات‌هاست مجبور است برای تامین مخارج خود دست به دامان عناوینی مانند مصلحت یا بسط ید، ولی فقیه شود و از جایگزین‌های دیگر حتی موارد نامشروعی مثل چاپ پول بدون پشتوانه استفاده کند.

بخش اول کتاب در چهار فصل مهم و اساسی نگاشته شده است. فصل اول در مورد منابعی است که زکات از آن‌ها گرفته می‌شود. فصل دوم در مورد شاخصه‌هایی است که با توجه به آن‌ها حاکم می‌تواند منابع اخذ زکات را توسعه دهد. از جمله این شاخص‌ها تامین نیاز فقرا و نیازمندان یا مبارزه با رکود ثروت یا زراندوزی یا داشتن صرفۀ اقتصادی است. فصل سوم در مورد مصارف زکات است و فصل چهارم و پایانی این بخش در مورد نظام راهکار‌های شارع برای افزایش مشارکت مالیاتی است.

بخش دوم کتاب پیرامون درآمد‌های حکومت از انفال یعنی ثروت‌های عمومی است که متشکل از سه فصل است. فصل اول به چیستی و جایگاه انفال در متون دینی می‌پردازد و در ذیل آن به این موضوع پرداخته شده که مهمترین تصرفات حکومت اسلامی در انفال چه صورت‌هایی دارد. مهم‌ترین حالت تملیک به شرط پرداخت خمس یعنی بدین صورت است که حاکم اسلامی اجازۀ تملک ثروت‌های عمومی همچون معادن را به متقاضیان می‌دهد، ولی آن‌ها باید خمس درآمد خالص خود را به حکومت پرداخت کنند.

فصل دوم این بخش به این موضوع اختصاص یافته که در ادلّۀ نقلی، رابطۀ خمس و انفال چگونه تحلیل می‌شود؟ همچنین در این فصل به سوالاتی از این دست پاسخ می‌دهد: آیا می‌توان طبق نصوص نقلی به مقدار خمس یعنی مالیات ۲۰ درصد ملتزم شد یا ممکن است این التزام به اختلال یا محذورات دیگری منجر شود؟ آیا می‌توان در قرون معاصر با پیشرفت‌هایی که در ابزار‌های تصرّف و استحصال از انفال صورت گرفته مثل زمان معاصر ائمه (ع) حکم به اباحه همۀ اقسام انفال به شرط پرداخت خمس داد؟ فصل پایانی بخش خمس به این موضوع می‌پردازد که مالک و مصرف خمس طبق نصوص شرعی کدام است؟ و به این سوال اساسی پاسخ می‌دهد که آیا صحیح است که اگر خمس به صورت حکومتی و از تمام معادن و مازاد درآمد‌های مردم اخذ شود نصف آن تنها به سادات فقیر اختصاص یابد؟

بخش سوم کتاب به مالیات‌های تصحیحی اسلام می‌پردازد که هدف از آن‌ها اصلاح رفتار است. این بخش در دو فصل به عنوان سیاست‌های اصلاحی در حوزه اخذ مالیات و سیاست‌های اصلاحی در حوزۀ مصرف مالیات نگاشته شده است. در فصل اول به مسائلی همچون ادله عقلی و نقلی مشروعیت اخذ این مالیات‌ها، توسعه در مالیات‌های تصحیحی و ملاک‌های آن و مالیات‌های تصحیحی نوین همچون مالیات بر عائدی سرمایه یا مالیات بر خانه خالی پرداخته شده است. در فصل دوم به سیاست‌های اصلاحی در حوزه مصرف و توزیع مالیات اختصاص یافته که مصادیق آن همچون محرومیت، تشویق و تالیف قلوب مورد بررسی قرار گرفته است.

ملحقات نیز در دو عنوان کلی به تفاوت‌ها و شباهت‌های خمس و زکات با مالیات‌های مرسوم می‌پردازد و در ذیل آن به برخی اشکالاتی که در مورد جایگزینی خمس و زکات با مالیات‌های مرسوم کشور شده پاسخ می‌دهد.

ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

قیمت انواع دستگاه ماینر امروز + جدول

قیمت گوشت گوسفند، گوساله و مرغ + جدول

قیمت سکه و طلا امروز جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ + جدول

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت انواع لپ تاپ ایسوس امروز + جدول

قیمت All-in-One اپل امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز شنبه ۳ آذر ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ + جدول

قیمت انواع لپ تاپ ام اس آی MSI امروز + جدول

قیمت دلار و یورو امروز جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز شنبه ۳ آذر ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ استوری مسعود ریگی برای هواداران پرسپولیس

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز شنبه ۳ آذر ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ حرکت زیبای رسول خادم به مناسبت روز مرد

عکسی متفاوت از مسعود پزشکیان در سیستان و بلوچستان

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

خشونت علیه کادر درمان؛ ۲ قتل و ۱۳ مجروح از ابتدای پاییز

فیلم/ طلوع تماشایی خورشید و شفق قطبی را ببینید

ادعای یک نماینده مجلس درباره زیان دهی شرکت‌های خودروسازی

دریافت مالیات از مدفوع دام‌ها!

آخرین اخبار از حداقل دستمزد کارگران ۱۴۰۴

فیلم/ بازدید سرزده و عجیب پزشکیان از وزارت ورزش

فیلم/ اتفاق عجیب لغو کنسرت شماعی‌زاده در لندن

فیلم/ لحظه فروریختن ساختمانی در بیروت بر اثر بمباران اسراییل

فیلم/ وضعیت وحشتناک نیروگاه زباله سوز نوشهر

ابوالفتح خان زند که بود؟/ پسر ارشد کریمخان زند را بشناسید

درآمد میلیاردی متکدی‌ها در این شهر

عکس/ دیدار دبیرکل ناتو با ترامپ

عکس/ خانه قوام الدوله بازمانده از دوره قاجار در تهران

افزایش میزان شیوع ویروس اچ پی وی در سایه سکوت و انکار؛ واردات واکسن چه شد؟

برنامه آسیایی پرسپولیس تغییر کرد

توهین فرماندار رامسر بعد از فرماندار انزلی به خبرنگاران

فیلم/ مرغ و گوشت گران شد، مردم تخم مرغ می‌خورند

وزیر ارتباطات: ر‌فع فیلترینگ در دست اقدام است

اینفوگرافی/ برتری ایران در تورم از کشور‌های حوزه خلیج فارس

عکس/ نفیسه روشن در کنسرت ناصر زینلی

سرنوشت عجیب مالک در فصل چهارم زخم کاری

شایعه سرقت مبالغ کمک به لبنان توسط یک طلبه

فیلم/ پارسا پیروزفر و لعیا زنگنه در ۳۰ سال پیش

تصاویر هوش مصنوعی از واکنش نتانیاهو به حکم دستگیری

خط و نشان سخنگوی سپاه برای اسرائیل

هشدار هواشناسی نسبت به افزایش آلودگی هوای تهران

آتش‌سوزی عمدی در گنبدخانه صفوی امامزاده جزن صالح دامغان

عکس/قیمت عجیب خانه‌های ویلایی در ونک ۶۰ سال قبل

حادثه رانندگی برای استاندار مرکزی

ترفند جدید کلاهبرداری به اسم مامور پست

اینفوگرافی/ نرخ تورم آبان‌ماه به تفکیک دهک‌ها

غروب زیبای خورشید در ساحل خلیج فارس

هزینه حج تمتع سال آینده ۲۱۰ تا ۲۵۰ میلیون

گزارش بورس امروز شنبه ۳ آذرماه ۱۴۰۳

عکس/ خواننده ماکان بند مهمان نمایش بهاره رهنما

فیلم/ صدور مجوز واردات خودرو برای جانبازان بالای ۵۰ درصد

فرونشست زمین به قم رسید

اینفوگرافی/ کدام رئیس جمهور در آمریکا بیشتر ایران را تحریم کرد؟

بیوگرافی جذاب حامد بهداد؛ از بازیگری تا خوانندگی + عکس

بازگشت ترامپ و دیپلماسی پنهان تروییکای اروپا؛ ۳ کشور عضو برجام به دنبال بازگشت کمپین فشار حداکثری علیه ایران

دریافت هرگونه مبلغ مازاد بر اصل و کارمزد در معاملات فروش ارز در نیما، غیرمجاز است

۵۸ درصد تصادفات شبانه به علت خاموشی معابر است

۱۲ درصد مرگ و میر در ایران ناشی از آلودگی هوا

جزئیات تازه از نحوه قرارداد بیمه تکمیلی بازنشستگان

عکس/ ژست خاص فردین، نصرت و ملک مطیعی کنار هم حدود ۵۰ سال پیش

عکس/ بهروز وثوقی و کهنمویی در نمایی از یک فیلم حدود ۵۰ سال پیش

پرداخت پول برای ثبت مهریه اجباری شد

عکس/ خیابان فردوسی در دوران قاجار چگونه بود؟

خبر بد برای استقلال پیش از بازی با پاختاکور

عکس/ ژست عاشقانه زن و شوهر ایرانی عهد قاجار