در سال ۱۳۹۹ بر بازار جهانی نفت چه گذشت؟

اقتصاد۲۴ –تولیدکنندگان نفت پس از شیوع پاندمی و فروپاشی تقاضا، با اشباع عرضه نفت خام روبه‌رو شدند که آنها را واداشت به جستجوی فضایی برای انبار کردن مازاد عرضه بپردازند. قیمت نفت برنت هم سقوط کرد و دوم اردیبهشت (۲۱ آوریل) در ۹ دلار و ۱۲ سنت در هر بشکه رسید که فاصله زیادی با قیمت ۷۰ دلار سه ماه پیش از آن داشت.

اگرچه منفی شدن بهای معاملات نفت آمریکا موقتی بود اما این حقیقت را آشکار کرد که سقوط تقاضا بسیار سریع اتفاق افتاده است و این نوسان باعث شد این پرسش مطرح شود که آیا نفت می تواند در سال ۲۰۲۱ به طور کامل احیا شود.

از مهمترین اتفاقاتی که سال گذشته در بازار جهانی نفت روی داد، به موارد زیر می توان اشاره کرد:

تقاضای جهانی برای نفت سال گذشته که دولتهای سراسر جهان برای مقابله با گسترش بیماری کووید ۱۹ به تعطیلی کسب و کارها و محدودیت سفر اقدام کردند، به سرعت کاهش پیدا کرد.

جنگ قیمت نفت میان عربستان سعودی و روسیه ابتدای سال ۱۳۹۹ پس از اینکه دو کشور نتوانستند در خصوص سطح تولید نفت به توافق برسند، درگرفت. عربستان سعودی پس از شکست مذاکرات اوپک پلاس در اوایل مارس (اسفند ۱۳۹۸)، وعده داد نفت زیادی به بازار عرضه کند و با صادرات ۱۰.۲۳۷ میلیون بشکه در روز در آوریل (۱۳ فروردین تا ۱۱ اردیبهشت) که در مقایسه با ۷.۳۹۱ میلیون بشکه در روز در ماه پیش از آن رشد چشمگیری داشت، به وعده خود عمل کرد.

در آوریل مازاد عرضه نفت باعث ریزش کم سابقه قیمت‌های نفت شد و بهای معاملات وست تگزاس اینترمدیت از ۱۸ دلار در هر بشکه به حدود منفی ۳۷ دلار در هر بشکه سقوط کرد.

بیشتربخوانید:آیا مشتریان نفت ایران باز می‌گردند؟

در تابستان قیمت نفت با خروج تدریجی کشورها از قرنطینه و توافق اوپک برای کاهش قابل توجه تولید نفت بهبود پیدا کرد. در اواخر پاییز خوش‌بینی نسبت به ساخت واکسنهای متعدد کووید ۱۹، به بازار نفت رونق بخشید و در نوامبر (۱۱ آبان تا ۱۰ آذر) میانگین قیمت نفت برنت به ۴۳ دلار در هر بشکه رسید.

عوامل منجر به سقوط قیمت نفت در سال گذشته

پاندمی کووید ۱۹ باعث شوک تقاضای کم سابقه در صنعت جهانی نفت شد و به فروپاشی تاریخی قیمت‌های نفت منتهی شد. تقاضا برای نفت پس از اینکه دولت‌های سراسر جهان کسب و کارها را تعطیل کرده و فرمان ماندن اجباری در خانه و محدودیت سفر را اعلام کردند، به شدت کاهش پیدا کرد.

اگرچه قیمت‌های نفت در ژانویه سال ۲۰۲۰ (دی ۱۳۹۸) شروع قوی داشتند اما تا آوریل تاثیر فعالیت اقتصادی کمتر، مازاد عرضه را به وجود آورد و باعث کاهش چشمگیر قیمت‌ها شد.

عامل دیگری که به سقوط آزاد قیمت‌های نفت کمک کرد، جنگ قیمت میان عربستان سعودی و روسیه بود که در هشتم مارس پس از اینکه دو کشور در باره سطح تولید نفت نتوانستند به توافق برسند، آغاز شد.

این جنگ قیمت یک ماهه در آوریل و تنها زمانی پایان پیدا کرد که اوپک و متحدانش شامل روسیه در قالب گروه اوپک پلاس توافق کردند تولید نفت را مجموعا به میزان ۹.۷ میلیون بشکه در روز به مدت دو ماه از از اول ماه مه محدود دهند.

این بزرگ‌ترین کاهش تولید داوطلبانه در تاریخ بود که تولیدکنندگان نفت با آن موافقت کردند. محدودیت تولید نفت این گروه از اول ژوییه (۱۱تیر) به ۷.۷ میلیون بشکه در روز تسهیل شد و این سطح تولید تا ۳۱ دسامبر سال ۲۰۲۰ (۱۱ دی) ادامه یافت.

ناکامی اوپک برای واکنش سریع در برابر ضرورت کاهش تولید نفت و خنثی کردن تاثیر تقاضای کمتر، به شدت نوسانات بازار و افت قیمت‌ها که صنعت نفت سال گذشته تجربه کرد، افزود. با وجود توافق اوپک برای کاهش سطح تولید، قیمت نفت تا ماه مه سال ۲۰۲۰ (۱۲ اردیبهشت تا ۱۱ خرداد) به پایینترین حد خود در بیش از ۲۰ سال گذشته نزول کرده بود.

تابستان در حالی از راه رسید که ابهامات بازار برای همه منابع انرژی از جمله سوختهای مایع، برق، زغال سنگ، گاز طبیعی و تجدیدپذیرها ادامه داشت.

سطوح بالای ذخایر باعث شد قیمت نفت برنت در معاملات اسپات از میانگین ماهانه ۶۴ دلار در ژانویه به ۱۸ دلار در آوریل سقوط کند. با رسیدن تابستان در شرایطی که کشورها خروج از قرنطینه را آغاز کردند، وضعیت بازارهای نفت نیز تا حدودی تغییر کرد.

در ماه ژوئن، میانگین قیمت اسپات نفت برنت ۴۰ دلار در هر بشکه بود که ۱۱ دلار در مقایسه با میانگین ماه مه افزایش داشت. کاهش تولید از سوی اوپک و متحدانش به کاهش عرضه جهانی نفت و تثبیت قیمت‌ها کمک کرد. در ژوئن اوپک اعلام کرد به محدودیت چشمگیر تولید خود تا پایان ماه ژوییه ادامه خواهد داد.

در طول تابستان روند بهبود قیمت‌ها از رکورد پایین آوریل ادامه داشت. در ادامه سال انتظارات بازار از ادامه محدودیت عرضه اوپک یا به تاخیر افتادن افزایش تولید این گروه در ابتدای سال ۲۰۲۱ رشد کرد.

همان طور که انتظار می رفت، در سوم دسامبر (۱۳ آذر) اوپک و متحدانش اعلام کردند برخلاف توافق اولیه برای افزایش تولید به میزان ۱.۹ میلیون بشکه در روز در ژانویه سال ۲۰۲۱، تولیدشان را تنها به میزان ۵۰۰ هزار بشکه در روز افزایش خواهد داد.

خوش‌بینی نسبت به عرضه واکسنهای متعدد کووید ۱۹ نیز از فضای مثبت بازار حمایت کرد. در نوامبر میانگین قیمت اسپات نفت برنت به ۴۳ دلار در هر بشکه افزایش یافت که سه دلار بالاتر از میانگین قیمت در اکتبر بود.

با تلاش اقتصاد جهانی برای بهبود از تبعات سنگین پاندمی ویروس کرونا، بسیاری از صنایع امسال احتمالا با موانعی روبرو خواهند بود. به خصوص بخشهای مهمانپذیری، فروشگاههای خرده فروشی سنتی و املاک تجاری ممکن است شاهد تغییر و وفق پذیری مدل‌های کسب و کارشان با واقعیت‌های جهانی جدید باشد.

صنعت نفت هم امسال با موانعی روبرو است. احتمال وضع قرنطینه های جدید و ادامه ابهامات پیرامون بهبود فعالیت اقتصادی جهانی، همچنان قیمت‌های نفت را تحت فشار نزولی قرار خواهد داد.

با این حال موسسات پیش بینی کننده متعبر جهان از جمله اوپک، آژانس بین المللی انرژی و اداره اطلاعات انرژی آمریکا و همچنین بانکهای سرمایه گذاری متعدد با اشاره به عرضه واکسنهای کووید ۱۹ و بهبود فعالیت اقتصادی و همچنین تداوم محدودیت عرضه اوپک پلاس، قیمت بالاتر نفت در ماههای آینده را پیش بینی کرده اند.