FATF راه خروج ایران از بن بست است؟

اقتصاد۲۴-  برخی نامزد‌های ریاست جمهوری در حالی برای کسب آرای مردم پذیرش FATF را امری اجتناب ناپذیر برای بهبود شرایط اقتصادی کشور معرفی می‌کنند که قبلاً نظرات دیگری مطرح کرده بودند. این نامزد ریاست جمهوری بهمن ماه ۹۸ با اشاره به اجلاس ضد ایرانی FATF گفته بود: «برخی به خاطر اجلاس آتی FATF تلاش می‌کنند التهابی در بازار ارز و شرایط تجاری کشور ایجاد کنند، ولی همان طور که گفتم تصمیم اجلاس FATF تأثیر معناداری در بازار ارز نخواهد داشت.»  

از سویی دیگر نیز طبق تاکید کارشناسان اقتصادی، الحاق یا عدم الحاق ایران به کنوانسیون‌های FATF تغییر محسوسی در وضعیت مبادلات ایران ایجاد نخواهد کرد، چرا که نظام بانکی ایران تحت سخت‌ترین تحریم‌های بانکی از سوی آمریکا قرار دارد و با وجود این تحریم‌ها، الحاق به کنوانسیون‌های مذکور، محلی از اعراب ندارد.

آمار تجاری کشور در یک سال گذشته نیز نشان می‌دهد بر خلاف هیاهوی حامیان FATF، قرار گرفتن دوباره نام ایران در لیست سیاه نه تنها ریسک جدی برای روابط بانکی ما ایجاد نکرده، بلکه حتی هزینه‌های مبادلاتی ایران روند کاهشی نیز داشته است! مؤید دیگر بر این موضوع، تجربه سال‌های ۸۶ تا ۹۱ کشور است. در آن برهه نیز با اینکه نام ایران در لیست سیاه FATF قرار داشت، اثر چندانی در اقتصاد ایران مشاهده نمی‌شد، اما با شروع تحریم‌ها در سال ۹۱ بود که مشکلات مربوط به روابط بانکی ایران رخ نمود و این تحریم‌ها اکنون نیز وجود دارد. در چنین شرایطی متعهد شدن به الزامات FATF هیچ کمکی به اقتصاد ایران نخواهد کرد و هیچ گشایشی ایجاد نمی‌کند.

بر خلاف هیاهوی حامیان FATF، قرار گرفتن دوباره نام ایران در لیست سیاه نه تنها ریسک جدی برای روابط بانکی ما ایجاد نکرده، بلکه حتی هزینه‌های مبادلاتی ایران روند کاهشی نیز داشته است! اساساً باید دانست استاندارد‌های FATF بر خلاف تبلیغاتی که حامیان FATF و رسانه‌های همسو با آنان انجام می‌دهند، آن قدر هم در جامعه جهانی جدی گرفته نمی‌شود.

به گفته دیوید لوئیس، مدیر اجرایی FATF، بیشتر کشور‌ها به طور «مؤثر» عمل نمی‌کنند و بسیاری هنوز همکاری فنی خوبی ندارند. به عنوان مثال ۷۵ درصد کشور‌ها باید در حوزه نظارت بر روی مؤسسات مالی و دیگر کسب و کار‌های دارای مقررات، تغییرات اساسی یا اصلاحات گسترده ایجاد کنند و ۱۰۰ درصد کشور‌ها باید در اجرای اقدامات بازدارنده توسط مؤسسات مالی یا دیگر کسب و کار‌های دارای مقررات خود، تغییرات اساسی یا اصلاحات گسترده ایجاد کنند.

از سویی دیگر نیز طبق تاکید کارشناسان، تصویب کنوانسیون‌های FATF نه تنها کمکی به ایران برای ارتباط برقرار کردن با بانک‌ها و انجام تراکنش‌های بین‌المللی نمی‌کند بلکه در پی شفافیتی که برای غرب از اقتصاد ایران به وجود می‌آورد باعث می‌شود تا غربی‌ها بتوانند از طریق شناسایی راه‌های دور زدن تحریم‌ها توسط ایران، تحریم‌های اثربخش‌تری را بر ایران وضع کرده و پازل تحریمی خود را تکمیل کنند.

بیشتربخوانید:بازار‌ها در انتظار تصمیمات برجامی

نکته مهم دیگر این است که عبدالناصر همتی در حالی FATF را به ابزاری برای فاصله گذاری با سایر نامزد‌های انتخاباتی و کسب آرای مردم تبدیل کرده است که کارشناسان تاکید دارند این مساله می‌تواند شرایط ایران در مذاکرات با غرب را سخت‌تر کندهمچنین مساله دیگر به انتقاد همتی به رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در مورد عدم پذیرش دو لایحه باقی مانده از FATF در مجمع تشخیص بر می‌گردد؛ این انتقاد مبتنی بر این پیش‌فرض است که با تصویب دو لایحه باقی مانده در مجمع تشخیص مصلحت نظام، نام ایران از لیست سیاه FATF خارج می‌شود.

اما این تصور یک خیال خام است از جنس همان خوش‌خیالی‌هایی که جریان غرب‌گرا در ماجرای برجام داشتند، چراکه FATF هیچ تضمینی نداده است که با تصویب این دو لایحه، مسأله ایران در FATF به حالت عادی درآمده و ایران از لیست سیاه خارج شود. موضوع زمانی جالب‌تر می‌شود که اتفاقاً بر اساس بیانیه عمومی FATF بعد از نشست ژوئن ۲۰۱۶، حتی با پیوستن بی‌چون و چرای ایران به این دو کنوانسیون و اجرای کامل سایر خواسته‌های FATF، تازه ایران وارد «گام‌های بعدی» خواهد شد.

نکته مهم دیگر این است که عبدالناصر همتی در حالی FATF را به ابزاری برای فاصله گذاری با سایر نامزد‌های انتخاباتی و کسب آرای مردم تبدیل کرده است که کارشناسان تاکید دارند این مساله می‌تواند شرایط ایران در مذاکرات با غرب را سخت‌تر کند. یک تحلیلگر اقتصاد سیاسی در این زمینه می‌گوید: تبدیل FATF به موضوع انتخابات، طراحی یک معامله با آمریکا برای عدم مخالفت در ICRG و پلنری FATF را به مراتب سخت‌تر خواهد کرد و مانع خروج نام ایران از بیانیه FATF خواهد شد.