شهر هوشمند عمیق‌تر از چیزی است که شهرداری تهران پیاده کرده/ فاصله عمیق میان ادعا و واقعیت تکنولوژیک

اقتصاد ۲۴- یکی از شعار‌های پیروز حناچی، شهردار فعلی تهران، هوشمند کردن شهر تهران طی چند سال اخیر است. او تلاش برای در اختیار گذاشتن اطلاعات، راه‌اندازی چند سامانه، استفاده از نرم‌افزار‌ها و اپلیکیشن‌ها در خدمات شهری و سیستمی شدن بخشی از فرایند صدور پروانه ساخت را از جمله دلایل توجیهی خود برای ادعای هوشمندسازی تهران می‌داند. اما آیا تهران هوشمند شده است؟ اگر هوشمند شده، آن را مدیون شهردار فعلی تهران است؟ هوشمندسازی چه ابعادی دارد و پایتخت ایران کجای آن ایستاده است؟

مصطفی بهزادفر، استاد دانشگاه علم و صنعت در پاسخ به این پرسش که تهران چقدر هوشمند است و چه میزان از هوشمندی خود را مدیون شهرداری تهران است؟ به خبرنگار جامه ۲۴ می‌گوید: اگر بخواهیم شهر هوشمند را در جامعه‌ای مثل تهران و ایران اعمال کنیم باید مولفه‌های شهر هوشمند را بفهمیم، هضم کرده و اجرایی کنیم.

او ادامه می‌دهد: یکی از مولفه‌های شهر هوشمند فارغ از شیوع کرونا، کار، یادگیری و آموزش از راه دور است و باید آن را یاد بگیریم. مدیریت فقط بخشی از آن را می‌تواند اجرایی کند و خود جامعه باید توان آن را پیدا کند. نظام اداری ما فکر می‌کند اگر همه نهاد‌ها یا بخش‌ها جایی به نام فاوا دارند یعنی اطلاعاتشان را جمع کنند، اما به کسی ندهند. دنیای IT و هوشمند‌سازی یعنی دنیای آگاهی و دسترسی به همه اطلاعات.

بیشتر بخوانید: تهران نباید باشگاه کادرسازی حزب خاصی شود/ آسیب‌های انتخاب شهردار سیاسی برای پایتخت

بهزادفر اضافه می‌کند: علم می‌گوید وقتی وارد دنیای IT شدید یکی از الزامات اصلی، راستگویی و شفافیت داده‌ها است. وقتی مدیر یا کارمندی نمی‌خواهد اطلاعات بدهد در دراز مدت سامانه‌ها آنقدر پیشرفت می‌کنند که اطلاعات کهنه ناخودآگاه در اختیار همه قرار می‌گیرد. سامانه‌های فاوا برای اینکه در دنیای فن‍اورانه جهانی زندگی کند باید مستمرا با آخرین نرم‌افزار‌ها خود را سازگار کند.

این استاد دانشگاه تاکید می‌کند: وقتی یک نرم‌افزار می‌آید برای اینکه کار کند نیاز دارد همه سامانه‌های قبلی را دگرگون کند و در این جریان، سامانه‌های اطلاعاتی قبلی که افرادی پنهان می‌کردند به اجبار آشکار می‌شوند. ما اگر می‌خواهیم در عصر IT زندگی کنیم باید این را بفهمیم یعنی بایستی از زاویه فرهنگی هضم کنیم که در عصر اطلاعات با شفافیت داده‌ها و اطلاعات نمی‌توانیم مبارزه کنیم، در جا‌هایی مجبور می‌شویم و وقتی مجبور شویم دروغ‌هایمان رو می‌شود. اگر با این دید نگاه کنیم شهر ما یک شهر کاملا غیر هوشمند است، اما مجبوریم در هوشمندی زندگی کنیم و نمی‌توانیم از هوشمند بودن فرار کنیم.

بهزادفر می‌گوید: وقتی صد کشور که کشور‌های پر جمعیت دنیا هستند بخواهند با سامانه‌های هوشمند، عرضه و تقاضا و روابط اجتماعی، اقتصادی، تولید، توزیع و مصرفشان را جلو ببرند اگر ما تبعیت نکنیم می‌بازیم. دنیای هوشمند الگوی دیگری طلب می‌کند و ما نه تنها این الگو‌ها را نمی‌دانیم، بلکه نمی‌خواهیم هضم کنیم و به کار بگیریم.

این استاد دانشگاه با اشاره به حوزه اطلاعاتی شهرسازی و معماری می‌گوید: در شهرسازی، معماری، راه‌سازی و ساختمان این الگو‌ها را به ویژه در داده‌پردازی داریم، اگر داده‌ها زیاد شود باید آن‌ها را در اختیار همه قرار داد و اگر قرار نگیرد به اجبار روزی اطلاعات قرار داده خواهد شد و آن موقع کسی که اطلاعات نداده سیه‌رو می‌شود. اما این را نمی‌فهمیم و این وضعیت پیش از اینکه مشکل فنی باشد یک مشکل فرهنگی است؛ ساده‌ترین مثال آن، این است که روزی به مردم می‌گفتند ماهواره نداشته باشند یا ویدئو تماشا نکنند و حالا می‌گویند اینستاگرام را فیلتر می‌کنیم. در حالی که در بستر IT اگر بستری را مسدود کردید، بستر دیگری می‌آید، پس نباید خود را خراب کنند. ما خیلی کار‌ها باید انجام دهیم؛ یکی فرهنگی و دیگری تکنولوژیک و فناورانه است و از دیدگاه فرهنگی اکثر ادارات خود را مثل یک جزیره می‌بینند و دنیای IT دنیای جزیره‌ای نیست.

بهزادفر با بیان اینکه تهران برای هوشمند شدن وجه جهانی دارد که باید رعایت کند، اضافه می‌کند: راه‌اندازی سایت «تهران من» نماد وجه جهانی است، اما جزو بدیهیات و سامانه داده‌پردازی عام است که بیش از آنکه به واقعیت‌های تکنولوژیک بپردازد به شعار می‌پردازد. انتشار اطلاعات به این میزان که شهرداری تهران منتشر می‌کند، بخش بسیار کوچک هوشمندی است و شهر هوشمند بسیار عمیق‌تر از این است.

او اضافه می‌کند: در این حد می‌توانم بگویم که تهران در زمینه تعمیم‌پذیر کردن داده‌های همگانی به صورت هوشمند حرکت‌هایی کرده، اما این بخش بسیار کوچکی است و باید زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری ایجاد شود.

این استاد دانشگاه اضافه می‌کند: برای مثال در زمینه جابه‌جایی کالاها، ده سال دیگر پهپاد‌ها نقش جدی ایفا می‌کنند و ما در این زمینه هیچ آمادگی نداریم، اما دنیا در حال کار کردن بر روی آن است. ما در زمینه هوشمندسازی فاصله خیلی زیاد با معنی واقعی هوشمندسازی داریم و کاری که شروع شده، شکل و شمایل روابط عمومی دارد، انگار روابط‌عمومی‌مان هوشمند شده است.

منبع: جامعه ۲۴