تاریخ انتشار: ۰۸:۵۹ - ۱۹ شهريور ۱۴۰۰
'گزارش جدید بازوی تحقیقاتی مجلس بررسی می‌شود

یارانه پدرانه جای پول نقد

مرکز پژوهش‌های مجلس از گزینه یارانه‌های شبه نقدی، به‌جای پرداخت مستقیم پول نقد رونمایی کرد

یارانه

اقتصاد ۲۴- یک روز پس از انتشار خبری مبنی بر تلاش تعدادی از نمایندگان برای به رفراندوم گذاشتن حذف یارانه‌های نقدی، مرکز پژوهش‌های مجلس از گزینه یارانه‌های شبه نقدی، به‌جای پرداخت مستقیم پول نقد به مردم رونمایی کرد که از آن به‌عنوان یارانه پدرانه یاد شده است. هدف از این گزارش و دفاع از یارانه‌های شبه نقدی این است که دولت در مقام پدر جامعه می‌خواهد و می‌تواند مردم را به مصرف یک کالا یا خدمت خاص ترغیب کند.

مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده یارانه‌های شبه نقدی که برای استفاده از یک یا چند قلم کالا یا خدمات در اختیار مردم قرار می‌گیرد، به‌صورت گسترده در دیگر کشور‌های جهان رایج است؛ به‌گونه‌ای که در کشور‌های پیشرفته تا ۶ درصد از مخارج سالانه کشور صرف این یارانه‌ها می‌شود.

تجربه جهانی

 این احتمال وجود دارد که دولت و مجلس با درس گرفتن از انحراف در قانون هدفمندی یارانه‌ها در طول بیش از یک دهه اخیر، به این تصمیم مهم برسند که نظام پرداخت مستقیم یارانه‌ها در قالب پول نقد به‌حساب سرپرستان خانوار را کنار گذاشته و به‌جای آن با الگو گرفتن از تجربه دیگر کشور‌ها به سمت یارانه‌های نقدی حرکت کنند.

پژوهشگران مجلس با بررسی نظام یارانه‌ای آمریکا می‌گویند متداول‌ترین یارانه‌های شبه نقدی در جهان شامل یارانه مسکن، سلامت، آموزش، تغذیه، نگهداری کودکان و بهبود فضای بازار کار می‌شود تا جایی که دولت‌ها برای حفظ اشتغال و نجات بنگاه‌های گرفتارشده سیاست ایجاد انگیزه برای کارفرمایان جهت حفظ نیروی کار یا جذب آن‌ها را در پیش گرفته‌اند.

آن‌ها تأکید می‌کنند هرچند یارانه شبه نقدی، کارکرد‌های مشخصی را دنبال می‌کند و درصورت اجرای موفق، می‌تواند بسیار مفید باشد، اما اگر به‌خوبی اجرا نشود، مضر خواهد بود و اجرای طرح یارانه‌های شبه نقدی نسبت به یارانه‌های نقدی مشکلات بیشتری دارد و زمانی باید به این سمت حرکت‌کرد‌که از یک‌سو اجرا با دقت و کیفیت مناسب انجام شود و از سوی دیگر مزایای استفاده از یارانه شبه نقدی بسیار بیشتر از یارانه نقدی باشد و درصورتی که یارانه به‌صورت سبد کالا ارائه شود، عموماً زمینه ایجاد فساد از سوی مجری می‌شود.

مزیت یارانه‌های پدرانه

پرسش اصلی اینجاست که مزیت یارانه‌های شبه نقدی چیست؟ به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، شرط استفاده از یارانه‌های شبه نقدی باید شفاف باشد؛ ازجمله زمانی که دولت بخواهد به دلایلی مصرف یک کالا یا خدمت خاص نظیر توزیع شیر مدارس را به افراد خاص تحمیل کند یا با دادن یارانه به شکل کالایی فقرا را از ثروتمندان جدا کند که فقط برای اقشار فقیر جذابیت داشته باشد؛ نظیر یارانه خانه‌های کوچک. از دیگر اشکال این یارانه‌های شبه نقدی می‌توان به یارانه آموزش برای ارتقای سطح آموزش شهروندان اشاره کرد یا اینکه هدف، ایجاد تغییر بزرگ در یک بازار نظیر یارانه مسکن باشد که در نهایت به کاهش قیمت مسکن کمک کند.


بیشتربخوانید: حذف یارانه پردرآمدها، حذف شد!


وجه دیگر این شکل یارانه، وقتی است که کشور با مدیریت شکست بازار مواجه می‌شود؛ نظیر خدمات سلامت که افزایش هزینه‌های آن ممکن است مردم را با فشار مواجه سازد.

این گزارش می‌افزاید؛ در بسیاری از کشور‌های پیشرفته دولت‌ها یارانه غذا را اجرا می‌کنند که یک یارانه غیرنقدی است.

یارانه‌هایی با نگاه پدرانه با این هدف پرداخت می‌شود که برای کل جامعه مطلوبیت به همراه دارد. درحالی‌که در وضعیت پرداخت یارانه‌های نقدی ممکن است مردم یارانه دریافتی را در بخش دیگری هزینه کنند. نظیر آنکه پدر یک خانواده یارانه نقدی را به خرید و مصرف دخانیات اختصاص دهد به‌جای آنکه صرف تغذیه فرزند خود کند.
با این حال مرکز پژوهش‌های مجلس می‌گوید: تشخیص نیازمندان واقعی در نظام یارانه‌های غیرنقدی مشکل خواهد بود، اما از سوی دیگر این شکل از یارانه دادن با تحمیل مصرف یک نوع کالا بر شهروندان می‌تواند موجب رشد او در بلندمدت شده و آن‌ها را از تله فقر نجات دهد؛ مشروط به اینکه آن‌ها از این یارانه‌ها به‌درستی استفاده کنند.

تجربه آمریکایی برای ایران

نویسندگان گزارش به‌گفته خودشان آموزه‌هایی را از تجربه آمریکا برای ایران استخراج کرده‌اند و تأکید دارند: ارائه یارانه شبه نقدی روی غذا می‌تواند گام مناسبی برای رفع فقر در ایران باشد؛ به شرط اینکه از نظام کوپنی سابق درس عبرت گرفته و به‌جای آن از ظرفیت‌های فناوری استفاده شود تا فروش دوباره کالا‌های توزیع‌شده به حداقل برسد. پیشنهاد این پژوهشگران این است که می‌توان مانند برنامه کمک غذایی مکمل، به جای مشخص کردن اجناس خاص برای استفاده مشمولان یارانه، با تعداد زیادی خرده‌فروش مواد غذایی قرارداد منعقد شود و مشمولان یارانه، محدود به خرید مواد غذایی از این فروشگاه‌ها شوند تا در این صورت، افراد در انتخاب کیفیت اجناس مصرفی آزادی داشته و جلوی فساد در توزیع کالا‌ها گرفته شود.

در بخشی از این گزارش اشاره شده که یکی از معایب یارانه نقدی این است که می‌تواند در مکان‌های دورافتاده باعث ایجاد تورم محلی شود؛ به‌عنوان مثال اگر به ۵۰ درصد از اهالی یک روستا یارانه نقدی پرداخت شود، قیمت لوازم زندگی در آن محل افزایش می‌یابد و افرادی که مشمول یارانه نیستند، متضرر می‌شوند.

نویسندگان این گزارش به تناقض در برنامه کمک موقت به خانوار‌ها اشاره می‌کنند که براساس آن با هدف تشویق افراد به بازگشت به کار، حمایت‌ها به‌صورت حداکثر پنج‌ساله تعریف می‌شود. این در حالی است که موقت بودن حمایت‌ها باعث می‌شود افرادی که اصلاً توان بازگشت به‌کار ندارند مانند معلولان، بعد از اتمام دوره، دچار مشکل شوند. بر این اساس تناقض رخ داده ممکن است در تعریف نظام حمایتی ایران نیز به‌وجود بیاید، اما مرکز پژوهش‌های مجلس اذعان می‌کند که آسان‌ترین روش برای حل این مشکل بهبود شناسایی افراد است؛ به‌نحوی که تفاوت میان افرادی که می‌توانند به‌کار بازگردند و افرادی که نمی‌توانند، آشکار شود؛ در غیراین صورت باید مقداری خطا را از سوی سیستم پذیرفت تا از محروم ماندن فقرای واقعی جلوگیری شود.

بازوی تحقیقاتی مجلس تأکید دارد؛ یارانه شبه نقدی در برخی شرایط مطلوب‌تر از یارانه نقدی است، اما باید توجه کرد که به‌طورکلی آفات اجرایی بیشتری نسبت به یارانه نقدی دارد؛ برای مثال فساد از سوی مجری در یارانه شبه نقد آسان‌تر است و برداشتن بخشی از یارانه ۴۵ هزار تومانی عملاً ممکن نیست، اما برداشتن یک مقدار روغن و مرغ یارانه‌ای آسان است. در مقابل، اگر یارانه شبه نقدی به‌صورت کارت اعتباری اجرا شود، این مشکلات از بین می‌روند؛ به همین دلیل باید به نحوه اجرای یارانه شبه نقدی توجه مضاعف شود.

یارانه‌بگیر‌ها بیکار می‌مانند؟

این گزارش می‌افزاید: یکی از نگرانی‌های اصلی سیاستگذاران در مورد یارانه، کاهش انگیزه مشمولان یارانه برای مشارکت در بازار کار است و این نگرانی در مورد یارانه شبه‌نقدی نیز وجود دارد و در کوتاه مدت، دلایلی برای اثر مثبت و منفی یارانه شبه نقدی بر اشتغال وجود دارد. از یک سو، یارانه شبه‌نقدی موجب کم شدن عرضه کار می‌شود، مثلاً کسی که به تحصیل مشغول می‌شود، کار نمی‌کند.

اما انواع دیگر یارانه شبه نقدی نیز باعث ایجاد یک پله درآمدی می‌شود و فرد اگر بیش از مقدار مشخصی درآمد کسب کند، یارانه شبه نقدی را از دست خواهد داد و این یعنی یک ضرر قابل توجه به او وارد شده است؛ به‌نحوی‌که در مجموع افراد تصمیم می‌گیرند کمتر کار کنند تا درآمدشان به آن سطح نرسد.

البته برخی برنامه‌ها مانند برنامه کمک غذایی مکمل با استفاده از کاهش تدریجی مقدار یارانه در زمان افزایش درآمد فرد، برای حل این مشکل قدم برداشته‌اند.

منبع: همشهری آنلاین
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز شنبه ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت مرغ، گوشت سفید و تخم مرغ در بازار + جدول

قیمت سکه و طلا امروز یکشنبه ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ + جدول

قیمت انواع لپ تاپ مایکروسافت امروز + جدول

قیمت دلار و یورو امروز شنبه ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ + جدول

عکس/ جمعی از کلاه سبز‌های نیروی دریایی ۵۴ سال پیش در منجیل

قیمت دلار و یورو امروز یکشنبه ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز شنبه ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ + جدول

عکس/ چهره خندان رهبری در کنار هاشمی رفسنجانی ۴۵ سال پیش در دزفول

اینفوگرافی/ مردم کدام کشور‌ها بیشتر کتاب می‌خوانند؟

عکس/ حضور مهدی بازرگان ۴۶ سال پیش بر مزار مصدق

عکس/ پاترول سواری سردار سلیمانی ۴۰ سال پیش در خط مقدم جبهه

عکس/ حضور روحانی، صیاد شیرازی و رهبری ۴۳ سال پیش در یک جلسه نظامی

عکس/ وضعیت مصدومیت مچ‌پای رامین رضاییان

عکس/ لحظه ورود اشرف پهلوی و دخترش ۷۲ سال پیش به سوئیس

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

هشدار شرکت سپرده‌گذاری به سهامداران عدالت

گزارش بورس امروز یکشنبه ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۴

فیلم دوربین مداربسته از لحظه اصابت موشک حوثی به فرودگاه بن گوریون

عکسی شگفت انگیر از پدیده ماه آبی

جلسه سران قوا برای بررسی پیامک‌های حجاب

فیلم/ حادثه عجیب در پرواز تهران - مشهد

تهران در تله سخت‌ترین خشکسالی ۵۰ سال اخیر

بیانیه اداره ارشاد بوشهر درباره فستیوال کوچه

مهلت استفاده از اعتبار کالابرگ اعلام شد

اعلام شرط دولت برای واریز یارانه جدید

قیمت مرغ منجمد تعیین شد

سخنگوی استقلال یک پرسپولیسی است !

فیلم/ کنایه اقراریان به زاکانی؛ وعده‌های رنگارنگ مشکلات را حل نکرد

عکس/ نمای شگفت انگیز و رویایی همدان از فراز آسمان

عکس/ کارگزاران حج به ملاقات رهبری رفتند

عکس/ فهرست داروهای ممنوعه در سفر حج

عکس/ پیام احساسی و تلخ بنیامین بهادری به تتلو در زندان

عکس/ تیپ کژوال الناز حبیبی با جلیقه سنتی و لاک همرنگ

رهن و اجاره مسکن در محله مرزداران چند؟ + جدول

عکس/ ملاقات قویترین مرد ایران با علی دایی

اظهارات چمران درباره آمادگی تهران دربرابر زلزله احتمالی

فیلم/ نمایی از گودال مهیب در فرودگاه بن‌گوریون بعد از حمله یمن

تابستان سخت‌ استان تهران در راه است

فیلم/ پزشکیان: سرمایه انسانی را زیربنای آینده کشور می‌دانیم

روایت مدیر عامل آتشنشانی از انفجار بندر رجایی؛ دمای انفجار اسکله ۱۴۰۰ بود آب روی کانتینر‌ها بخار می‌شد

فیلم/ تیپ اروپایی رویا جاوید در یک مراسم خصوصی

عکس/ چهره متفاوت علی شمخانی ۳۶ سال پیش در کنار سرتیپ ستاری با تیپ رسمی

عکس/ رونمایی ستاره پسیانی از همسرش در یک مراسم

سنگ تمام مربی اینتر برای مهدی طارمی

عکس متفاوت از خانم مجری در تولد مادرش با تم عروسکی و کیک خاص

دروازه بان پرسپولیس اعتماد کارتال را جلب کرد؟

عکس/ ژست استالین جوان ۱۰۶ سال پیش در کنار لنین با سبیل بناگوش در رفته

عکس/ قاب عاشقانه حدیثه تهرانی در کنار همسرش با دسته گل فانتزی

عکس/ استایل چشمگیر نانسی عجرم با لباس سنگ دوز و اکسسوری لاکچری

شرط عجیب ستاره استقلال برای پرسپولیس و سپاهان

عکس/ چهره شکسته نسرین مقانلو با مو‌های سفیدو لبخند تلخ

عکس/ رونمایی از پوستر بهترین فیلم جشنواره فجر

اعتماد سهامداران را برگردانید تا بورس جان بگیرد

رهبری: مشکلات پیش آمده برای دستگاه‌ها در بندر رجایی جبران خواهد شد

فیلم/ رهبر انقلاب: اجتماع حج برای منافع انسان‌هاست

اخراج قطعی اتباع افغان توسط مجلس

عکس/ نمایی غمبار از خانه محل تولد دکتر شریعتی ۹۲ سال پیش در روستای کاهک

عکس/ دیدار دوستانه ثریا و محمدرضا پهلوی ۷۳ سال پیش با دکتر مصدق

توقف پرواز‌ها در فرودگاه بن گوریون در پی حمله موشکی از یمن

فیلم/ رهبر انقلاب: حج یک فریضه صددرصد سیاسی است

فیلم/ حمله موشکی یمن به تل‌آویو

مکارم‌شیرازی: مردم از نظر مسکن در رنج هستند

فیلم/ تسلیت مجدد رهبری به خانواده‌های جانباختگان انفجار بندر رجایی

عکسی دیده نشده از امامزاده صالح در دوران قاجار با ساختمان‌های کاهگلی

فیلم/ گزارش صداوسیما از آتش‌سوزی شدید در کرج

فیلم/ بغض و دلتنگی امیرحسین رستمی به یاد پدرش