وضعیت کارنامه تجارت در شهریورماه

اقتصاد۲۴- تحولات تجاری آخر تابستان از رکوردشکنی واردات ماهانه حکایت دارد. آمار جدید گمرک نشان می‌دهد شهریورماه امسال حدود ۶میلیارد و ۶۰۰میلیون دلار کالا وارد کشور شده که در مقایسه با آمار‌های ماهانه واردات که به‌طور رسمی از فروردین‌ماه سال ۹۸ اعلام شده، بی‌سابقه است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که میانگین ارزشی واردات ماهانه در سال‌های ۹۱ تا ۹۷ نیز از ۶میلیارد دلار کمتر بوده است؛ بنابراین ارزش واردات شهریورماه ۱۴۰۰ می‌تواند رکوردشکنی در این دوره هم باشد. گمرک ایران سرعت بالا در ترخیص کالا‌های ضروری، ماشین‌آلات و اقلام واسطه‌ای تولید در شهریورماه را عامل افزایش واردات می‌داند. البته به‌نظر می‌رسد اطمینان ارزی به واردکنندگان نیز در سرعت‌گیری ترخیص کالا موثر بوده است. اما برخی تحلیل‌ها نیز حاکی از این است که یک عامل مهم در رکوردشکنی واردات ماهانه، کاهش انتظارات تورمی است که منجر به افزایش تمایل واردکنندگان در ترخیص کالا‌ها شده و رسوب کالا‌ها در گمرکات را کاهش داده است.

واردات در آخرین‌ماه تابستان رکورد زد. نگاهی به‌آمار واردات در دو سال و نیم اخیر نشان می‌دهد که ارزش واردات در شهریور ۱۴۰۰ به‌بالاترین رقم خود رسیده است. از زمانی‌که آمار واردات به‌صورت رسمی به تفکیک ماه (از فروردین ۹۸ تاکنون) اعلام شده است، این حجم از ارزش واردات بی‌سابقه بوده است. حتی اگر میانگین ماهانه واردات در سال‌های ۹۱ تا ۹۷ را هم بررسی کنیم، چنین رقمی در آمار ماهانه واردات ثبت نشده است. مطابق جدیدترین گزارش گمرک، ارزش واردات در شهریورماه به ۶ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار رسیده که عملا رکوردشکنی واردات ماهانه را نشان می‌دهد.

به‌نظر می‌رسد که سه موضوع در پرواز آمار واردات اثرگذار بوده است؛ «کاهش انتظارات تورمی و شتاب واردکنندگان برای ترخیص کالاها»، «رفع محدودیت‌های ترخیص کالا‌ها از سوی گمرکات» و «اطمینان از منابع ارزی» به‌ثبت رکورد واردات منجر شده است. اخیرا گمرک ایران از سه‌گام برای کاهش ایستایی کالا‌های اساسی و ضروری خبر داد. این گام‌ها عبارت بودند از «حمل یکسره و ترخیص فوری»، «ترخیص ۹۰درصدی کالا‌هایی که کد رهگیری بانک را ندارند» و «قرار گرفتن اقلام اساسی در مسیر سبز ترخیص» که بر اساس آن پیش‌بینی می‌شد در آخرین ماه تابستان شاهد کاهش رسوب کالا‌های اساسی در گمرکات و بنادر باشیم. حال با اعلام آمار از سوی رئیس‌کل گمرک ایران، این پیش‌بینی محقق شده و واردات کالا در شهریور‌ماه به‌حدود ۶ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار رسیده است.

مهرداد جمال ارونقی معاون فنی گمرک ایران در گفتگو با «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرده بود: «چون دولت در حال تغییر و تحول بود برای واردکنندگان مشخص نبود نگرش دولت جدید در مورد تامین ارز ترجیحی کالا‌های اساسی و ضروری چه خواهد بود، اما بعد از استقرار دولت سیزدهم و اطمینان به واردکنندگان درباره تامین ارز ترجیحی این اقلام، واردکنندگان از ظرفیت ترخیص‌درصدی کالا استقبال کردند.»، اما به‌نظر می‌رسد که علاوه‌بر اطمینان ارزی، مهم‌ترین عامل در ثبت رکورد واردات، کاهش انتظارات تورمی و رفع ریسک‌های غیراقتصادی است که منجر به سرعت‌گیری واردات و تمایل واردکنندگان در ترخیص کالا‌ها شده و رسوب کالا‌ها در گمرکات را کاهش داده است.

بیشتر بخوانید:  حجم تجارت خارجی کشور به ۴۵ میلیارد دلار رسید

تجارت در نیمه نخست سال

مهدی میراشرفی، رئیس‌کل گمرک ایران اعلام کرده است که در ۶ ماهه نخست امسال ۷۹ میلیون و ۱۰۰ هزار تن کالا به‌ارزش ۴۵ میلیارد دلار بین ایران و شرکای تجاری مبادله شده است. بر اساس اظهارات وی، بر اساس این آمار شاهد ۴۷‌درصد رشد ارزشی حجم تجارت خارجی نسبت به‌مدت مشابه سال قبل بوده‌ایم. از این حجم تجارت ۶۰میلیون تن کالا به‌ارزش ۲۱ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار از سوی ایران به خارج از کشور صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از لحاظ وزن ۳۰‌درصد و از نظر ارزش ۶۱‌درصد افزایش داشته است. همچنین ۱۹ میلیون و ۱۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۲۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار وارد کشور شده که از حیث وزن حدود ۱۵‌درصد و از لحاظ ارزش حدود ۳۷‌درصد رشد داشته است. با توجه به آمار صادرات و واردات تراز تجاری ایران در نیمه نخست امسال منفی یک‌میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار ارزیابی می‌شود.

میراشرفی مجموع ترانزیت کالا از قلمرو ایران در نیمه نخست امسال را ۵ میلیون و ۸۵۶ هزار تن اعلام کرده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۸۸‌درصد رشد نشان می‌دهد. مهم‌ترین کشور‌های مقصد صادرات ایران را به‌ترتیب چین با ۱۴میلیون و ۸۰۰ هزار تن کالا به‌ارزش ۶میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار، عراق با ۱۳میلیون و ۹۰۰ هزار تن به‌ارزش ۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار، ترکیه با ۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تن به ارزش ۲‌میلیارد و ۳۰۰میلیون دلار، امارات‌متحده عربی با ۵میلیون و ۸۰۰ هزار تن به ارزش ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار و افغانستان با ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن به ارزش یک میلیارد دلار عنوان شده است. به گفته میراشرفی، گاز طبیعی مایع شده، متانول، پلی‌اتیلن، محصولات نیمه‌تمام آهنی، شمش آهن، پروپان، اوره، بنزین، میله‌های آهنی و کاتد از مهم‌ترین اقلام صادراتی کشور در مدت مذکور بوده است.

معاون وزیر اقتصاد، عمده‌ترین کشور‌های طرف معامله واردات با ایران را امارات‌متحده عربی با ۵ میلیون و ۹۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۷‌میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار، چین با یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن به‌ارزش ۵میلیارد دلار، ترکیه با ۲ میلیون و یکصد هزار تن به ارزش ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار، سوئیس با یک میلیون تن به ارزش ۹۰۰ هزار دلار اعلام کرده و گفته است: ۱۰‌قلم اول کالا‌های وارداتی کشور در این مدت را تلفن‌همراه، ذرت، سویا، روغن دانه آفتابگردان، کنجاله سویا، گندم، جو، شکر، روغن پالم و روغن خام تشکیل می‌دادند.

او عنوان کرده است که از مجموع ۱۹ میلیون و یکصد هزار تن کالای وارداتی به‌کشور در ۶ماهه نخست امسال، ۱۴ میلیون و ۳۰۰هزار تن آن مربوط به‌۲۵ قلم کالای اساسی به‌ارزش ۸ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار بوده است که ۷۵‌درصد کل کالا‌ها را تشکیل می‌دهد، کالا‌هایی که ارز ترجیحی به‌آن‌ها تعلق گرفته ۴/ ۱۲ میلیون تن به ارزش ۷ میلیارد دلار بود که به‌لحاظ وزنی ۶۵‌درصد کل کالا‌های ترخیص شده را شامل می‌شود. به‌گفته وی، بررسی آمار تجارت خارجی کشور در ۶ماهه نخست سال‌جاری حاکی از تداوم رشد صادرات و همچنین مدیریت واردات کالا با محوریت تامین کالا‌های اساسی مورد‌نیاز جامعه و نهاده‌های تولید است.

ثبت رکورد در واردات

ارزیابی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که واردات در ماه آخر تابستان رکورد جدیدی را ثبت کرده و به‌۶ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار رسیده است. این موضوع از سوی میراشرفی به‌عنوان ثبت رکورد جدیدی در ترخیص کالا مورد تایید قرار گرفته است. به‌گفته این مقام مسوول، در این ماه، ۵میلیون و ۳۰۰ هزار تن کالا‌های ضروری به‌ارزش ۶ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار ترخیص شده است.

معاون وزیر اقتصاد گفته است: آهنگ رشد سریع ترخیص کالا‌های وارداتی از گمرک در شهریور امسال که منجر به افزایش قابل‌توجه ترخیص کالا‌های اساسی، ماشین‌آلات خط تولید و اقلام واسطه‌ای شده، تراز تجاری کشور را به نفع واردات اقلام ضروری تغییر داده است. وی اظهار کرده است: نکته قابل‌توجه آن است که سرعت بالایی در ترخیص کالا‌های ضروری، ماشین‌آلات و اقلام واسطه‌ای تولید در شهریور‌ماه سال‌جاری از سوی گمرک صورت گرفته است، به‌نحوی‌که میانگین وزنی واردات که در پنج ماهه نخست امسال ماهانه ۲میلیون و ۷۰۰ هزار تن بود در شهریور‌ماه تقریبا ۲ برابر شده و به ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تن افزایش پیدا کرده و به‌لحاظ ارزش نیز میانگین کالا‌های ترخیص شده در پنج ماهه ابتدای سال‌جاری ۳‌میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار بود که در شهریور‌ماه به بیش از ۶ میلیارد دلار رسید و این یک رکورد تازه در ترخیص کالا از گمرک محسوب می‌شود و دلیل منفی‌شدن تراز تجاری در شهریور‌ماه نیز همین امر است.

بر اساس این گزارش، واردات در شهریور ۹۹ رقمی معادل ۳ میلیارد و ۷۶ میلیون دلار و در شهریور ۹۸ رقمی معادل ۳ میلیارد و ۵۴۶ میلیون دلار بوده است. همچنین ارزش واردات در ماه گذشته ۲‌میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار برآورد شده بود که از سکته واردات در میانه تابستان حکایت داشت. در عین حال، صادرات نیز از ۳ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار در مرداد‌ماه به ۴‌میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار در شهریور‌ماه رسیده است. مقایسه آمار نقطه‌به‌نقطه صادرات در شهریور‌ماه با مدت زمان مشابه سال‌های ۹۹ و ۹۸ نیز حاکی از آن است که در ششمین‌ماه امسال بیشترین ارزش صادراتی نسبت به‌شهریور ۹۹ و ۹۸ ثبت شده است. در شهریور ۹۹ ارزش صادرات ۲‌میلیارد و ۶۹۱ میلیون دلار و در شهریور ۹۸ نیز ۲ میلیارد و ۸۴۶ میلیون دلار بوده است. بر اساس آمار‌های آخرین ماه تابستان، تراز تجاری در شهریور‌ماه منفی ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار بوده است.