چرا بن سلمان از رفتار امارات در هراس است؟

اقتصاد ۲۴-شامگاه پنجشنبه، برج خلیفه، یکی از برج‌های برجسته دبی و مرکز تجاری پرجمعیت امارات متحده عربی به رنگ پرچم عربستان سعودی روشن می‌شود تا روز ملی این کشور را جشن بگیرد.
این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که جمعه گذشته محمد بن سلمان بن عبدالعزیز آل سعود، ولیعهد و حاکم بالفعل عربستان سعودی، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر و طهونون بن زاید النهیان، مشاور امنیت ملی امارات متحده عربی در دریای سرخ برادرانه گرد هم آمدند. عکس سه نفره‌ای از آنان در توییتر پخش شد، اما باید توجه داشت که در واقعیت روابط بین سه قدرت خلیج فارس برادرانه به نظر می‌رسد.

در ماه ژانویه سعودی‌ها و اماراتی‌ها همراه با مصر و بحرین محاصره قطر را که در سال ۲۰۱۷ وضع شده بود، لغو کردند. کشور‌های مورد بحث امارات غنی از گاز را به توطئه علیه خودشان متهم کردند. تلاش ناموفق این کشور‌ها برای درهم شکستن قطر در دوره‌ای اتفاق افتاد که آن‌ها به واسطه‌ حمایت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، سیاست‌های قدرتمندانه‌ای را در منطقه به اجرا می‌گذاشتند. در آن زمان هنوز متوجه نشده بودند که نمی‌توانند برای امنیت خود به آمریکا تکیه کنند. امارات متحده عربی و سعودی‌ها تلاش دارند رقابت‌های ژئوپلیتیکی را کنار بگذارند تا به بتوانند در زمینه‌ی اقتصادی به رقابت بپردازند. این نوع مسابقه هر روز به صورت تهاجمی تری دنبال می‌شود.

بیشتر بخوانید: اشتیاق برای قدرت نه مشتاق برای صلح

عربستان سعودی، اگرچه در مقایسه با امارات متحده عربی یک غول بزرگ است، اما توسط رویکرد‌های مقدس گرایانه‌ی مسلمانان وهابی محدود شده است و چابکی و زیرکی تجاری امارات متحده عربی را ندارد. تا آنجا که اطرافیان ولیعهد عربستان او را متقاعد کرده اند که امارات متحده عربی در حال سوء استفاده از این وضعیت به نفع خودش است.

در این ارتباط، ریاض در سال جاری تصویب کرد که هر شرکتی که به دنبال قرارداد‌های دولتی عربستان است باید تا سال ۲۰۲۴ مقر منطقه‌ای خود را به عربستان منتقل کند. هدف از اعمال چنین سیاستی این است که شرکت‌های چند ملیتی فعال در خلیج فارس مجبور شوند مقر خود را از امارات متحده عربی به عربستان منتقل کنند. تا اواسط سال، سعودی‌ها همچنین قوانین سختگیرانه تری در مورد مسائلی همچون نیروی کار خارجی و ارزش افزوده وضع کردند که اکثر کالا‌های امارات متحده عربی را برای تعرفه خارجی مشترک شورای همکاری خلیج فارس واجد شرایط نمی‌دانست. به این ترتیب، صادرات امارات به عربستان طی یک ماه، یک سوم کاهش یافت.

در حالی که امارات ممکن است نیاز به ایجاد توازن مجدد در روابط اقتصادی و سرمایه گذاری خود با برادر بزرگترش داشته باشد، این امر می‌تواند از جمله به این دلیل که سعودی‌ها در رقابت شدید خلیج فارس برای جلب توجه جهانی عقب افتاده اند، به یک بازی با جمع صفر تبدیل شود. ماه آینده، دبی میزبان نمایشگاه جهانی اکسپو ۲۰۲۰ خود است که به دلیل همه گیری یک سال به تعویق افتاد، جایی که قطر می‌خواهد یک اقتصاد باز و ابتکاری را به نمایش بگذارد. این کشور همچنین محل برگزاری جام جهانی فوتبال سال آینده است. این موضوع از نظر عربستان سعودی که برای میزبانی رویداد‌های ورزشی مانند مسابقات فرمول یک و بوکس تلاش می‌کند، اهمیت زیادی دارد.

بیشتر بخوانید: احتمال مصالحه نزدیک ایران و عربستان سعودی

امارات متحده عربی همچنین می‌تواند به سعودی‌ها در لیبرالیزه کردن کشورشان به لحاظ اجتماعی و قانونی کمک کند. حتی در شرایطی که حاکمان این کشور به رویه‌های خودکامه‌ی خود ادامه می‌دهند. سال گذشته امارات متحده عربی اعلام کرد که مصرف الکل جرم نیست و اجازه زندگی مشترک برای زوج‌هایی که با یکدیگر ازدواج نکرده بودند را داد. امارات ممکن است قوانین عادی را به جز در زمینه‌ی مسائل خانوادگی مسلمانان جایگزین قوانین شرعی کند. این کشور قبلاً اجازه دسترسی مهاجران به کد‌های حقوق شخصی خود در زمینه مسائلی طلاق و ارث داده است.

اگرچه عربستان می‌خواهد یک مرکز مالی رقیب برای مرکز مالی بین المللی دبی در منطقه مالی ملک عبدالله به عنوان یک شهر خیالی در ریاض ایجاد کند، تغییر سیستم‌های حقوقی به قوانین عادی شرایط را متزلزل خواهد کرد.

در همین حال، سعودی‌ها ماه گذشته به گروه‌های رسانه‌ای اصلی خود که مقر آن‌ها طی ۲۰ سال گذشته در دبی بوده است، دستور دادند تا به ریاض منتقل شوند. از جمله می‌توان به MBC، گروه پخش کننده تلویزیونی محمد بن سلمان که در سال ۲۰۱۷ توقیف شد، اشاره کرد. این رسانه این هفته به ولیعهد، پدرش ملک سلمان و ملک عبدالعزیز بن سعود، بنیانگذار دولت سعودی به عنوان غول‌های سه گانه پرداخت. سلسله‌ی سعودی همان سلسله‌ای است که محمد بن سلمان قصد دارد همه در شبه جزیره عربستان آن را به یاد داشته باشند.