خطر در صنعت لوازم خانگی در افق ۱۴۰۴/ آژیر قرمز انحصار در صنعت لوازم خانگی به صدا درآمد

اقتصاد ۲۴- مهسا مصحفی: شراره کامرانی با بیان اینکه در روز‌های اخیر بحث تشکل‌های موازی در حوزه صنعت لوازم خانگی در رسانه‌ها داغ شده است، اما این بحث، موضوع تازه‌ای نیست و در پانزده شانزده سال گذشته مطرح بوده، به اقتصاد ۲۴ گفت: انجمن صنایع لوازم خانگی ایران (به عنوان یکی از قدیمی‌ترین تشکل‌های اقتصادی کشور) به صورت مداوم هشدار‌هایی را در خصوص تالی فاسد‌های فعالیت تشکل‌های کاغذی و نیابتی در حوزه صنعت لوازم خانگی مطرح کرده و مراجع تصمیم گیر را نسبت به نقش این نوع تشکل‌ها در انحراف مصالح صنعت و تضییع حقوق تولیدکنندگان انذار داده است.

ایجاد تشکل‌های کاغذی در صنعت لوازم خانگی

معاون سابق انجمن صنایع لوازم خانگی ایران گفت: پدیده تشکل‌های موازی از ابعاد مختلفی قابل بررسی است؛ گاهی جریان انشقاق، به دلیل ضعف تشکل اصلی در نمایندگی منافع اعضا شکل می‌گیرد و گاه تعارض منافع بین اعضا باعث می‌شود گروهی که منافعشان تامین نمی‌شود، از تشکل اصلی خروج کرده و دست به تاسیس تشکل تازه بزنند. گاهی هم دلایل نازل تری مانند روحیه ریاست طلبی یک یا چند عضو و عدم اقبال اعضا و مجمع عمومی به این افراد، موجب سرخوردگی وانفکاک آن‌ها و تاسیس تشکل موازی یا جذب این افراد در تشکل‌های موازی می‌شود. در این بین، اما جریان دیگری از توازی تشکلی براساس این ایده وجود دارد که فردی به تنهایی تشکلی را برای دستیابی به اهداف شخصی خود بنا کند!

شراره کامرانی با بیان تاکید بر اینکه از منظر فنی، تشکل تک نفره مفهومی ندارد و برای ایجاد تشکل، گروهی از اعضای یک صنف باید اقدام کنند؛ گفت: بنابراین دست اندرکاران ایجاد و فعالیت تشکل‌های تک نفره به طرق مختلف از جمله با مطرح کردن موضوع مصالح جمعی و صنفی، شروع به اقناع هم صنفی‌های خود به عضویت در تشکل خودشان می‌کنند، اما در عمل هیچ برنامه‌ای جز تامین منافع شخصی خود ندارند.

پشت پرده تشکیل انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی

این فعال صنعت لوازم خانگی با هشدار نسبت به وجود تشکل‌های تک نفره یا همان تشکل‌های کاغذی و نیابتی، به اقتصاد ۲۴ گفت: ازجمله تشکل‌های کاغذی صنعت لوازم خانگی می‌توان به این موارد اشاره کرد: اولی «کانون انجمن‌های صنفی کارفرمایی لوازم خانگی کشور» به ریاست رییس هیات مدیره گروه صنعتی انتخاب است که هرگز شماره ثبت و آدرسی از آن به دست نیامد و تنها اطلاعات در دسترس راجع به آن برخی اظهار نظر‌ها در رسانه‌ها از جمله نامه به رییس جمهور وقت در سال ۱۳۹۵ در حاشیه مسائل مربوط به کارخانه ارج بود که طی نامه درخواست داشتند سند راهبردی و چشم انداز صنعت لوازم خانگی (که در غیاب سایر تولیدکنندگان لوازم خانگی و در واقع در خلوت انجمن کاغذی مذکور تدوین شده بود) اجرا شود.

کامرانی دومین تشکل کاغذی را «انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی» دانست و ادامه داد: این انجمن کاغذی در وزارت کار ثبت شده، اما فعالیت واقعی تشکلی ندارد و با بودجه گروه صنعتی انتخاب، اهداف بنیانگذار خود یعنی رییس هیات مدیره گروه صنعتی انتخاب را نیابت می‌کند.

پشت پرده خروج شرکت‌های لوازم خانگی از انجمن صنفی تولیدکنندگان

معاون سابق انجمن صنایع لوازم خانگی ایران به اقتصاد ۲۴ گفت: پرواضح است گردانندگان این تشکل‌ها برای دستیابی به اهدافشان تنها به عضویت اسمی تعدادی شرکت احتیاج دارند و هیچ نوع فعالیت در جهت تامین منافع عمومی اعضا و ارتقای صنعت در این تشکل‌ها انجام نمی‌شود. به همین دلیل اعضایی که به امید تامین منافع عمومی یا تحت تاثیر وعده‌ها یا براساس روابط دوستانه و حتی رودربایستی‌های صنفی به این تشکل‌ها رفته اند، پس از مدتی به صرافت انصراف از عضویت می‌افتند؛ موضوعی که به صورت زودهنگام در انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی مشخص شد و در بدو امر، اعضای موسس آن به محض اطمینان از فعالیت صرف انجمن یادشده در جهت منافع گروه صنعتی انتخاب، از آن خروج کرده و به انجمن صنایع لوازم خانگی ایران رجوع کردند و این اتفاق، یعنی جلب و جذب ولو چند شرکت معدود در انجمن صنفی برای حفظ نصاب هیات مدیره و موارد اساسنامه‌ای و البته خروج بلادرنگ شرکت‌های تازه عضوشده پس از اطمینان از مقاصد انحصارجویانه در این تشکل در یک چرخه متناوب در حال تکرار است.

کامرانی ادامه داد: با این حال سخنگوی انجمن صنفی یادشده که همزمان معاون ارتباطات و امور بین الملل گروه صنعتی انتخاب نیز هست، به صورت مداوم در رسانه‌ها مواضع شرکت متبوع خود را به عنوان مواضع صنعت لوازم خانگی مطرح می‌کند که این مساله مورد اعتراض شرکت‌های عضو انجمن صنایع لوازم خانگی ایران به عنوان شرکت‌های صد درصد خصوصی است که گروه صنعتی یادشده را از جنس خود و بخش خصوصی ندانسته و به دلیل شائبه‌های فراوان درخصوص ارتباطات این گروه با سطوحی از مسئولان سازمان‌های حاکمیتی، آن‌ها گروه تولیدی انتخاب را شرکتی "حخوصی" (وضعیتی بین حاکمیتی و خصوصی) می‌دانند و معتقدند دست‌هایی از پس و پشت و روی پرده در نهاد‌های تصمیم ساز و تصمیم گیر، در حال تدارک منافع گروه انتخاب هستند و این تدارکات به مرور صورت آشکارتری به خود می‌گیرند؛ به نحوی که در چند روز گذشته رسانه ملی لوگوی اسنوا (یکی از شرکت‌های این گروه) را در تصویر پشت سر یکی از مسئولان نشان داد و این در حالی است که این رسانه وسواسی قدیمی و بی انعطاف در حذف لوگوی برند‌ها در برنامه‌های غیرتبلیغی دارد.

انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی پا از گلیم خود فراتر نهاد

این فعال صنعت لوازم خانگی گفت: بروز و ظهور تشکل‌های موازی هر دلیلی که داشته باشد، در وهله نخست پیامد ضعف نهاد‌های رسمی و قوانین مربوط یا خلا‌های موجود در اجرای آنهاست که به مثابه یک ساختار، فرصت پیدایش مسائل و آثار منفی در حوزه فعالیت‌های جمعی شبیه مواردی را می‌دهد که در بالا تشریح شد. گونه شناسی انواع تشکل‌ها نشان می‌دهد مراجع متعددی از جمله وزارت کشور، وزارت کار، وزارت صمت و اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اقدام به ثبت تشکل‌های مختلف می‌کنند، اما در فقدان نظارت و کنترل بر نحوه فعالیت این تشکل ها، در محیط عملیاتی تشکل‌ها اختلاط ناهنجاری بین وظایف آن‌ها به وجود آمده و اغلب فراموش می‌شود این تشکل‌ها هر یک براساس اهداف و ماموریت‌هایی تشکیل شده اند که منطبق بر اهداف و ماموریت مراجع ثبتشان است و اکیدا ضرورت دارد هر تشکلی به ماموریت ذاتی خود و مرجع ثبتش پایبند بوده و از ورود به حوزه‌های ماموریتی انواع دیگر تشکل‌ها پرهیز کنند.

بیشتر بخوانید: پشت پرده جلسات برخی نمایندگان مجلس با یک شرکت لوازم خانگی/ در حیاط خلوت گروه صنعتی انتخاب چه می‌گذرد؟

کامرانی ادامه داد: مرور اساسنامه اتاق‌های بازرگانی و صنایع کشور‌های دنیا نشان می‌دهد ماموریت این اتاق‌ها به عنوان مراجع ثبت تشکل‌های اقتصادی مشتمل بر اهدافی درجهت بهبود کسب و کار و ارتقای سهم بخش خصوصی در مدیریت اقتصاد کشور‌ها و بالتبع هدف و ماموریت ذاتی و غایی تشکل‌های زیرمجموعه این اتاق‌ها نیز در همین راستاست؛ چنانچه در ایران نیز حمایت و پشتیبانی از منافع بخش خصوصی و ارتقای نقش بخش خصوصی در اقتصاد ملی و اثرگذاری مثبت بر تصمیمات و سیاست‌ها و بهبود قوانین در این راستا، از اصلی‌ترین ماموریت‌های اتاق ایران و اتاق‌های تابعه به عنوان مرجع ثبت تشکل‌های اقتصادی است و انجمن صنایع لوازم خانگی ایران نیز به عنوان تشکل اقتصادی زیرمجموعه اتاق ایران، ماموریت نمایندگی منافع اعضا یعنی صنعتگران لوازم خانگی را در حوزه‌های یادشده و دیگر حوزه‌های مرتبط بر عهده دارد و موظف است در جهت بهبود کسب و کار اعضا و رونق صنعت با دولت وارد مذاکره شود، اما در طول سالیان گذشته به دلیل فعالیت تشکل‌های کاغذی و نیابتی در صنعت لوازم خانگی و نفوذ رسانه‌ای این جریان، همواره در روند ایفای مسئولیت‌های این انجمن اخلال و تزاحم ایجاد شده و انجمن صنفی تولید کنندگان لوازم خانگی (که در وزارت کار ثبت شده است) همواره از حدود اختیارات قانونی خود فراروی کرده و به صورت مداوم و غیرمشروع به حوزه‌های ماموریتی انجمن صنایع لوازم خانگی ایران ورود پیدا کرده است؛ در حالی که انجمن صنفی یادشده اصولا باید به حوزه ماموریت مرجع ثبت خود یعنی وزارت کار برگردد که مشتمل بر هدف تنظیم روابط کار مبتنی بر اصل سه جانبه گرایی (دولت، کارفرما‌ها و کارگرها) است نه چگونگی تنظیم محیط تولید و کسب و کار که وظیفه انجمن صنایع لوازم خانگی ایران است.

جنگ میان انجمن‌های لوازم خانگی بالا گرفت

این فعال صنعت لوازم خانگی برخی از مهم‌ترین محمل‌های قانونی فعالیت تشکل‌های اقتصادی که فعالیت انجمن صنایع لوازم خانگی ایران را به عنوان انجمن ملی متولی در حوزه صنعت لوازم خانگی مشروع می‌کنند، به شرح زیر عنوان کرد:

• ماده ۲ قانون بهبود مستمر فضای کسب وکار که دولت را مکلف کرده در مراحل بررسی موضوعات مربوط به کسب و کار نظرات کتبی تشکل‌های اقتصادی را دریافت کند.

• ماده ۳ قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار که دستگاه‌های اجرایی را مکلف کرده هنگام تدوین یا اصلاح مقررات و رویه‌های اجرایی نظر تشکل‌های اقتصادی را استعلام کنند.

• ماده ۱۱ قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار که شورای گفتگوی بخش خصوصی و دولت را به استماع نظر تشکل‌های اقتصادی و نیز تفاهم با آن‌ها به عنوان نمایندگان بخش خصوصی مکلف کرده است.

• ماده ۱۲ قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار به تشکل‌های اقتصادی اجازه ارسال و پیگیری درخواست اصلاح قوانین و مقررات را داده و ماده ۱۵ نیز کلیه دستگاه‌های اجرایی مرتبط با محیط کسب و کار را موظف به بررسی مطالبات و شکایات تشکل‌های اقتصادی کرده است.

• و ...

کامرانی ادامه داد: این روز‌ها جنگ سرد انجمن‌های لوازم خانگی ابعاد عینی تری پیدا کرده و از داخل محافل و جلسات رسمی و غیررسمی، به سنگر رسانه‌ها کشیده شده است، اما آن چه اهمیت مضاعف دارد، نتیجه این جنگ است. در این مناقشه جز با ادغام انجمن صنفی در انجمن صنایع لوازم خانگی ایران مصالحه امکان پذیر نخواهد بود. البته پیش از این و در سال ۱۳۹۷ نیز موضوع این ادغام برای جلوگیری از موازی کاری و براساس تکالیف ماده ۵ قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار از سوی اتاق ایران به صورت کتبی به انجمن صنفی اعلام شده بود.

آژیر خطر انحصار در صنعت لوازم خانگی

معاون سابق انجمن صنایع لوازم خانگی ایران در پایان به اقتصاد ۲۴ گفت: جز زمانی اندک تا سال ۱۴۰۴ باقی نمانده است. برای توسعه ایران عزیزمان پیش از رسیدن به این افق، شاهراه‌های اقتصاد کشور تعیین، ترمیم و تجهیز خواهند شد.

کامرانی ادامه داد: به طور قطع صنعت پیشران لوازم خانگی، یکی از مهم‌ترین شاهراه‌های اقتصادی کشور است که در این فرصت محدود پیش رو تا سال ۱۴۰۴، ممکن است از طریق جهت دهی‌های خاص، به بیراهه انحصار و استثمار برود. خطری در کمین همه است که انجمن صنایع لوازم خانگی ایران سال هاست که در مورد آن به عنوان هدف تشکل‌های کاغذی و نیابتی هشدار می‌دهد؛ خطری که بیخ گوش تک تک شرکت‌های خصوصی لوازم خانگی و حتی فرد فرد مصرف کنندگان لوازم خانگی ایرانی سوت می‌کشد.