آیا ایران می‌تواند به RCEP بپیوندد؟

اقتصاد ۲۴- فریال مستوفی در مورد شروع به کار موافقت‌نامه مشارکت اقتصادی جامع منطقه‌ای (RCEP) و موانع و چالش‌های حضور ایران در آن اظهار کرد: ۱۵ کشور منطقه جنوب شرقی آسیا که بیش از ۲ میلیارد نفر جمعیت و ۲.۵ تریلیون دلار تولید ناخالص داخلی دارند که می‌توان گفت یک سوم جمعیت جهان به اضافه یک سوم تولید ناخالص جهان را شامل می‌شوند برای پیمان RCEP جمع شده‌اند؛ بنابراین این پیمان در مقایسه با دیگر پیمان‌ها بزرگترین منطقه آزاد تجاری جهان را تشکیل می‌دهد و پیوستن به این پیمان اقدامی بسیاری سرنوشت‌ساز و پسندیده به خصوص در روند آینده اقتصاد در جهان و تجارت جهانی محسوب می‌شود.

وی افزود: به نظر می‌رسد روند اقتصاد جهان در حال تحول بوده و به سمت آسیا و اقیانوسیه متمایل می‌شود. موضوع این پیمان اولین بار توسط اندونزی مطرح شد. کشور‌های مختلفی از جمله هند به این پیمان پیوستند، اما هند انصراف داد که علت آن تاثیرات نامطلوب تعرفه‌های پایین برای تولیدکنندگان محلی و همچنین سود بیشتر چین از آن بوده است. وقتی تعرفه‌ها برداشته می‌شود تولیدکنندگان داخلی وارد رقابت بیشتری می‌شوند. از طرف دیگر چین از نظر قیمت و حجم تولیدات بسیار قوی‌تر است، هند احساس کرد که این پیمان می‌تواند فشار زیادی را به تولیدکنندگان داخلی وارد کند و آن‌ها نتوانند با تولیدکنندگان چینی بدون تعرفه رقابت کنند. هند به همین دلیل از این پیمان انصراف داد. کشور‌هایی مانند ژاپن دائما در حال مذاکره با هند هستند که به طریقی به پیمان بازگردد.

مستوفی گفت: RCEP بزرگترین پیمان منطقه آزاد تجاری ایجاد کرده که ترکیب متنوعی از کشور‌های آسیا و اقیانوسیه در آن حضور دارند. کشور‌های توسعه‌یافته‌ای مانند ژاپن و کره جنوبی و همچنین کشور‌های درحال توسعه مانند اندونزی، ویتنام و تایلند و کشور‌های توسعه‌نیافته مانند میانمار، لائوس و کامبوج در کنار هم هستند. مجموع تجارت این ۱۵ کشور با هم در سال ۲۰۱۹ بیش از ۲ تریلیون دلار و مجموع تجارت جهانی آن‌ها حدود ۷ تریلیون دلار بوده که حدود یک سوم از کل تجارت جهانی است. پس اهداف این پیمان تشکیل یک منطقه آزاد تجاری از طریق کاهش تعرفه‌های تجاری بین اعضا و سرمایه‌گذاری برای کمک به اقتصاد‌های درحال ظهور و همچنین بهبود و تقویت مناسبات استراتژیک با یکدیگر بوده است.

وی اضافه کرد: کاهش تعرفه‌ها برای محصولات صنعتی و کشاورزی است و دو بازه زمانی شامل یک بازه کوتاه‌مدت ۲ ساله و ۲۰ ساله می‌شود. برنامه این است که ظرف ۲۰ سال تعرفه‌ها را تا حدود ۹۰ درصد بین اعضا کاهش دهند. نکته مهم یکسان‌سازی قوانین است یعنی قوانین جدیدی به وجود می‌آید که یکی از مهم‌ترین آن‌ها این است که قوانین مبدا باید یکسان‌سازی شوند. این قانون باعث می‌شود که کانون زنجیره‌های تامین منطقی جهانی برای شرکت‌های کشور‌های عضو آسان‌تر شود؛ بنابراین علاوه برکاهش هزینه‌ها و کاهش زمان صادرات به جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی هم کمک می‌کند. منافع دیگری مانند به اشتراک گذاشتن اطلاعات، سهیل تجارت، روان‌سازی همکاری‌های تجاری، هموارسازی قوانین بین‌المللی برای تجارت الکترونیکی هم دارد.

بیشتربخوانید:با وضعیت فعلی FATF، یک ریال از فاینانس بودجه ۱۴۰۱ محقق نمی‌شود

رییس کمیسیون پول و سرمایه اتاق بازرگانی تهران با اشاره به موانع ایران برای پیوستن به این پیمان تصریح کرد: کشور ما اگر بتواند به هر یک از این پیمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای پیوندد مسلما برای کشور منافعی دارد، اما پیوستن به این پیمان یا دیگر پیمان موانعی دارد. اولین مسئله موضوع تحریم‌ها و موضوع دیگر توجه به استاندارد‌های جهانی مثل قوانین بانکی کشور است که ما هنوز مسئله FATF را نپذیرفتیم؛ بنابراین این کشور‌ها در حال حاضر نمی‌توانند با ما کار کنند. حتی اگر ما به این پیمان بپیوندیم تا ما خود را پایبند قوانین بین‌المللی نکنیم، منافع چندانی برای کشور نخواهد داشت؛ بنابراین ما باید از این حالت جزیره‌ای خارج شویم و به دهکده جهانی بپیوندیم که بتوانیم از منافع آن استفاده کنیم.

وی افزود: کشور ما پتانسیل‌های بالایی دارد، کشور‌هایی که در همین پیمان RCEP هستند، معمولا انرژی‌های کمی دارند و کشور ما با داشتن منابع عمده انرژی می‌تواند منافع خوبی را از معامله با این کشور‌ها و این پیمان داشته باشد، ولی ما باید استاندارد‌ها را حفظ کنیم که هم بتوانیم منافع داشته باشیم. یکی دیگر از موضوعات این است که ما به تجارت جهانی نپیوسته‌ایم بنابراین باید سعی کنیم که استاندارد‌های جهانی را در همه زمینه‌های تجاری، بانکی و... حفظ کنیم.

مستوفی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است مشکل هند برای ایران هم ایجاد شود، متذکر شد: زمانی که ما به چنین پیمان‌هایی بپیوندیم، کمک به تولیدکنندگان ما کمتر می‌شود، اما از طرف دیگر رقابت ایجاد می‌شود و تولیدکننده ما هم سعی می‌کند که کیفیت استاندارد خود را افزایش داده قیمت کالای خود را مناسب‌تر کند؛ بنابراین ممکن است در ابتدا برای ما ضرر داشته باشد که به همین دلیل هند از این پیمان انصراف داده، اما در مدت طولانی به نفع کشور خواهد بود چراکه تولیدکنندگان برای رقابت مجبور به افزایش کیفیت تولیدات و قیمت‌ها را هم ماناسب کنند.

عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران بیان کرد: برای مثال خودرو‌های ما که وضعیت بی‌کیفیتی دارند، از آنجا که واردات همه چیز ممنوع بوده و یا تعرفه‌های بسیار سنگین دارد، یکه‌تاز میدان هستند، اما اگر روزی اجازه دهند که خودرو‌های دیگر بدون تعرفه وارد کشور شود چه کسی اتومبیل ایرانی می‌خرد؟ بنابراین در ابتدا ممکن است مشکلاتی ایجاد شود، اما در طولانی مدت به نفع کشور خواهد شد. به همین دلیل این پیمان‌ها از روز اول همه تعرفه‌ها را حذف نمی‌کند بلکه به تدریج برداشته می‌شوند تا کشور‌ها خود را هماهنگ کنند و کم کم سطح کیفیت را و قیمت را متناسب کند.