بحران اوکراین و پیامد‌های آن برای ایران

اقتصاد۲۴- با اعلام موافقت مسکو با استقلال دو استان جدایی طلب اوکراین و اعزام نیرو‌های روسی به آن دو منطقه بحران بوجود آمده بین روسیه از یک طرف و اوکراین، آمریکا، کشور‌های اروپایی واعضای ناتو از طرف دیگر، وارد فاز جدید و خطرناکی شده است.
اصولا کشمکش‌های ارضی بین جمهوری‌های سابق اتحاد جماهیر شوروی سابقه‌ای بسیار طولانی دارد که اختلافات ارضی روسیه با اوکراین و جمهوری آذربایجان با ارمنستان از آن جمله می‌باشند که در هر دو مورد در سال‌های گذشته به جنگ و زد و خورد بین این کشور‌ها منجر شده است.
آنچه در این مقاله قصد داریم بدان بپردازیم برخی پیامد‌های بحران روسیه و اوکراین در سطح جهانی و منطقه‌ای و تاثیری است که این بحران بر بسیاری از معادلات جهانی خواهد گذاشت که در این بین کشورمان ایران هم همانند دیگر کشور‌های جهان از آن تاثیر خواهد پذیرفت.
شاید اولین نکته‌ای که می‌توان در مورد تاثیر این بحران بر ایران بدان اشاره کرد بحث مذاکرات مرتبط با لغو تحریم هاست که هم اینک در وین در حال انجام است و از قرار معلوم به ایستگاه پایانی خود نزدیک شده است.
با نگاهی کوتاه به فهرست کشور‌های ۱+۵ که طرف مذاکره مستقیم و غیر مستقیم ایران در این مذاکرات هستند ۵ کشور شامل روسیه، آلمان، فرانسه، انگلستان و آمریکا مستقیما در گیر این بحران بوده و چین نیز به طور غیر مستقیم و با توجه به نزدیکی سیاسی به روسیه و در عین حال وابستگی متقابل اقتصادی در سطح کلان با کشور‌های غربی به نوعی متاثر از این بحران قلمداد می‌شود.

بیشتر بخوانید: پرونده اوکراین کجا به مذاکرات وین گره خورد؟

با این شرایط ۲ گمانه مهم در مورد تاثیر این بحران بر گفتگو‌های وین مطرح می‌شود:
اول اینکه با توجه به بحران بزرگی که سر شاخ شدن روسیه با ناتو ایجاد کرده است و با توجه به نگرانی‌های عمیق آمریکا و غرب از این رویارویی، کشور‌های غربی و بویژه آمریکا در مورد مذاکرات هسته‌ای با ایران انعطاف بیشتری نشان می‌دهند تا این گفتگو‌ها زودتر به نتیجه رسیده و تمام توجه خود را معطوف بحران مقابله با روسیه نمایند.
اما از آن طرف گمانه دومی هم مطرح می‌شود و آن هم اینکه با توجه به درگیری اعضای اصلی ۱+۵ با این بحران بزرگ، آن‌ها مذاکرات هسته‌ای با ایران را به گونه‌ای تعلیق کرده و آن را به بعد از خاتمه بحران کنونی موکول نمایند.
مسلما مسئولین سیاست خارجی کشور و بویژه اعضای تیم مذاکره کننده بایستی برای هر سناریویی آمادگی کامل داشته باشند و به گونه‌ای سیاست‌های خود را تنظیم نمایند که در صورت وقوع هر کدام از ۲ گمانه فوق الذکر بتوانند متناسب با آن حداکثر منافع را برای کشور تامین نمایند.

پیامد دیگری که این بحران در سطح جهانی ایجاد کرده و می‌کند که بیش از همه اروپا و تامین انرژی برای آن را تهدید می‌نماید بحث مربوط به صادرات گاز روسیه به اروپاست.
در این بین و با توجه به مزیت بالای کشورمان در داشتن ذخایر گازی عظیم، ایران می‌تواند در دراز مدت خود را به عنوان یکی از منابع تامین انرژی بویژه گاز برای اروپا مطرح نماید که این موضوع خود دارای پیامد‌ها و مزایای راهبردی برای کشورمان می‌باشد.
سومین پیامد این بحران که به گونه‌ای دیگر با کشورمان در ارتباط است بحث تحریم‌های بیشتر روسیه توسط آمریکا و اروپاست که این موضوع خود منجر به دوری و فاصله بیشتر روسیه از غرب شده و در این صورت تمایل روسیه به نزدیکی وتحکیم روابط با کشور‌های مستقلی، چون ایران افزایش می‌یابد.
این شرایط بستری است برای بسط روابط راهبردی در زمینه‌های مختلف از جمله در صنایع پیشرفته نظامی و بویژه در بحث خرید و تولید مشترک جنگنده‌های پیشرفته با روسیه که در این صورت توان دفاعی کشور در بحث مهم قدرت هوایی به شدت ارتقا می‌یابد.
به هر حال ما امیدواریم که این بحران هر چه زودتر و بدون جنگ و خونریزی فروکش نموده و کشور‌های ذینفع با گفتگو مسائل خود را حل و فصل نمایند، اما به هر صورت به نظر می‌رسد که تا همین جای کار نیز پیامد‌های این بحران بسیاری از معادلات جهانی را دستخوش تغییرکرده و شرایط جهان بویژه در ارتباط با تعامل روسیه با غرب وارد فاز متفاوتی شده که شاید بتوان شاهد بازگشت جنگ سرد جدید بین غرب و روسیه در سال‌های آغازین قرن جدید میلادی باشیم.

منبع: الف