خودرو‌های دپوشده به بازار وارد می‌شوند؟

اقتصاد۲۴- یکی از موضوعات مطرح‌شده طی سال‌های اخیر برای ساماندهی بازار خودرو، شیوه قیمت‌گذاری و عرضه خودرو در بورس کالا بوده است. البته که هر سال این موضوع با وجود استقبال برخی از مسوولان و کارشناسان بنا به دلایلی به کنار گذاشته می‌شده، اما در یک سال گذشته و براساس جلسات کمیسیون صنایع با متولیان و نیز جلسات سازمان بورس با خودروسازان بحث عرضه خودرو در بورس کالا به‌صورت جدی‌تری مورد توجه قرار گرفت تا همگان تصور کنند که این شیوه به عنوان یکی از راهکار‌های بهبود وضعیت بازار خودرو بالاخره به سرانجام می‌رسد.

اما این خوش‌بینی‌ها دیری نپایید تا اینکه هفته جاری جواد فلاح، مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالای ایران در مصاحبه‌ای از طراحی یک مدل جدید برای عرضه خودرو در بستر بورس خبر داد و گفت: «مزیت این طرح نسبت به مدل فعلی این است که خودرو تک‌نرخی می‌شود و یک قیمت که همان قیمت کشف‌شده در بازار است، خواهد بود. این روش قیمت‌گذاری هم، قیمتی خواهد بود که براساس مکانیزم عرضه و تقاضا در بورس کشف می‌شود.» به گفته مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالای ایران در این مدل، «خودرو در بورس عرضه می‌شود و کشف قیمت براساس مکانیسم بازار و عرضه و تقاضا اتفاق می‌افتد که برای این مدل، می‌توان از قرارداد‌های سلف استاندارد بهره برد. بدان معنا که خودروساز، خودروی خود را در قالب قرارداد سلف عرضه می‌کند. خریدار نیز خودرو را در قالب قرارداد سلف پیش‌خرید می‌کند و در زمان سررسید قرارداد، خودرو را از خودروساز تحویل می‌گیرد و شخصی که خودرویی را در قالب قرارداد‌های یادشده، روی تابلوی بورس خریده است، می‌تواند آن را همان‌طورکه خودروساز خودرو را می‌فروشد، روی تابلو به فرد دیگری عرضه کند.» اگرچه به باور مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالای ایران این روش می‌تواند کشف قیمتی بر اساس عرضه و تقاضای موجود در بازار باشد، اما به باور کارشناسان این طرح هم «طرحی دیگر است» که مسوولان برای بسامان کردن بازار استفاده می‌کنند. ولی در نهایت نباید از این موضوع غافل شد که خودروسازان در نهایت زیان می‌دهند. از این رو نمی‌توانند به تعهدات خود عمل کنند. بنابراین باید دید که با اجرای این طرح به بار تعهدات خودروسازان افزوده می‌شود یا پای خودرو‌های دپوشده را به بازار وارد می‌کند؟

راه‌های غلط گذشته قیمت‌گذاری خودرو را وارد بورس کالا کرد

محمدرضا نجفی‌منش، کارشناس صنعت خودرو در مورد عرضه خودرو در بستر بورس کالا معتقد است؛ با توجه به اینکه در سال‌های گذشته اغلب راه‌های غلط را برای قیمت‌گذاری خودرو انتخاب کرده‌ایم حال آقایان به این نتیجه رسیده‌اند که قیمت‌گذاری خودرو در بورس کالا می‌تواند بهتر از راه‌های گذشته باشد و بهتر است این روش هم امتحان شود. این فعال حوزه خودرو با بیان اینکه امیدواریم با عرضه خودرو در بورس کالا وضعیت قیمت‌گذاری خودرو بهبود پیدا کند به «اعتماد» گفت: «راه غلط تاکنون این بوده که قیمت‌گذاری خودرو از سوی دولت انجام شده و خودروسازان با ضرر و زیان مواجه شده‌اند و افرادی که موفق به خرید خودرو در قرعه‌کشی‌ها شده‌اند سود برده‌اند.» نجفی‌منش با بیان اینکه بین ۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان در خرید هر خودرو در قرعه‌کشی‌ها سود نهفته است، ادامه داد: «در مقابل این سود برای خریداران، برای صنعت خودرو بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان زیان به بار آمده و همین موضوع باعث شده که خودروساز نتواند تعهدات خود را به قطعه‌سازان بپردازد.»

بیشتر بخوانید: گره‌ای که با قرعه کشی باز نشد/ خودرو‌هایی که در انبار خاک می‌خورند

معوقات خودروسازان هر روز بیشتر می‌شود

او در بخش دیگری از سخنان خود ضمن اشاره به اینکه تعهدات خودروسازن به قطعه‌سازان رفع نشده، ادامه داد: «خودروساز در این مدت و با این شرایط فروش خودرو نتوانسته تعهدات خود را به قطع ساز بپردازد و بدهی‌های معوقه زیادی دارد و با ضرر و زیان مواجه شده و قطعه‌ساز هم از این وضعیت پیش‌آمده ناراضی است، از سوی دیگر خودروسازان نتوانسته‌اند طرح‌های توسعه‌ای خود را نیز اجرا کنند لذا به اعتقاد من بهترین الگو که در دنیا هم تجربه شده این است که خودروساز خودش قیمت خودرو را تعیین کند و اگر مورد قبول واقع نمی‌شود راهی که در دهه ۷۰ امتحان شد و قیمت‌گذاری در حاشیه بازار تعیین می‌شد را مجددا اجرایی کنند چرا که با اجرای آن تا ۱۳ سال قیمت‌ها را ثابت نگه داشته بودند و به نظر ما هم بسیار موثر است.» این فعال حوزه خودرو با بیان اینکه عرضه خودرو در بورس هم می‌تواند موثر باشد ادامه داد: «در صورتی که نرخ‌گذاری خودرو در بورس کالا صورت گیرد، طبق قانون دیگر هیچ فرد یا ارگانی اجازه قیمت‌گذاری ندارد و اگر بتوانند با این اقدام جلوی ضرر و زیان خودروسازان را بگیرند برای این صنعت یک قدم رو به جلو محسوب می‌شود.» نجفی‌منش با بیان اینکه این طرح طی یک سال گذشته در مجلس مطرح بوده، اما هنوز اجرا نشده است تصریح کرد: «آنچه تاکنون گفته شده این است که خودرو‌های پر تیراژ «نو» در بورس کالا عرضه و کشف قیمت شود، اما متاسفانه تاکنون این طرح اجرا نشده و مخالفانی نیز دارد و حال در مورد خودرو‌های دست دوم طرحی جدید ارایه داده‌اند. با وجود آنکه با اجرای این طرح جلوی زیان خودروسازان گرفته می‌شود، اما برخی می‌خواهند همچنان خودروسازان با زیان خودرو بفروشند و تولید خودروی داخلی با مشکل مواجه باشد و این صنعت را به زمین بزنند.» ۸۰ درصد مردم خودروهای‌شان را از بازار آزاد تهیه می‌کنند این فعال حوزه خودرو در پاسخ به این پرسش که چه تضمینی وجود دارد که دلالان و واسطه‌ها برای خرید خودرو وارد بورس کالا نشوند و این بازار را هم در دست نگیرند، ادامه داد: «در حال حاضر بیش از ۸۰ درصد مردم خودروهای‌شان را از بازار آزاد تهیه می‌کنند و اگر نرخ‌گذاری در بورس کالا براساس عرضه و تقاضا و قیمت در بازار آزاد تعیین شود مشتری خودرو را از بورس کالا خرید می‌کند و بساط قرعه‌کشی‌ها در خودروسازی‌ها برچیده می‌شود.» نجفی‌منش با بیان اینکه برای ۵۰۰ هزار خودرو چندین میلیون نفر ثبت می‌کنند، تصریح کرد: «بیش از ۹۰ درصد افرادی هم که موفق به ثبت‌نام در خودروسازی‌ها برای خرید خودرو می‌شوند این خودرو‌ها را وارد بازار آزاد کرده و آن را می‌فروشند و اغلب این افراد پس از سه ماه در پیگیری‌های خدمات پس از فروش اعلام می‌کنند که خودروی‌شان را فروخته‌اند.» او ادامه داد: «اگر نرخ‌گذاری‌ها در بورس کالا انجام شود خودرو نیز مانند سایر کالا‌ها کالایی معمولی شناخته می‌شود و دیگر فاصله قیمت خودروسازی تا بازار آزاد از بین می‌رود و از این پس در بورس کالا شخص خریدار اعلام می‌کند فلان خودرو را با چه مبلغی خریداری می‌کند.» نجفی‌منش گفت: «مطمئنا این طرح هم مخالفانی دارد، اما هر طرحی در ابتدای امر با یکسری افراد موافق و مخالف روبرو است. ناگفته نماند در حال حاضر به اندازه‌ای وضعیت بازار خودرو به هم ریخته است که به هر طریقی شده می‌خواهند این وضعیت بد را از بین ببرند.»

۵۰۰ هزار خودرو در پارکینگ‌ها دپو شده است

بخش دیگری از سخنان او به بررسی وضعیت خودرو‌های دپوشده در بازار اختصاص داشت. او در این خصوص ادامه داد: «در صورتی که قیمت‌ها در بورس کالا واقعی شود و بساط قرعه‌کشی‌ها برچیده شود خودرو نیز مانند هر کالای دیگری در بازار عرضه می‌شود و اختلاف قیمت خودرو نیز از بین می‌رود و این نیاز‌های کاذبی که در ثبت‌نام‌ها می‌بینیم هم دیگر نخواهد بود. همچنین این طرح باعث خواهد شد ۵۰۰ هزار خودرویی هم که در پارکینگ‌ها خوابیده است وارد بازار شده و بازار متعادل شود.»