بیانیه کمیته ملی سدها و انجمن برق‌آبی درباره سیل‌های اخیر

اقتصاد24- دو تشکل غیر دولتی مرتبط با حوزه انرژی‌های برق آبی، در خصوص سیلاب‌های فروردین ماه امسال بیانیه مشترکی صادر کردند.

متن کامل این بیانیه به شرح زیر است:

روزهای آغازین سال جدید، ایامی سخت نه تنها برای مردمان آسیب‌دیده در مناطق سیل‌زده، بلکه برای همه ایرانیانی بود که ناباورانه از رسانه‌های مختلف، صحنه‌های طغیان کم‌سابقه رودخانه‌ها و رنج هم‌وطنان را به نظاره نشسته بودند.

مردمی که فکر می‌کردند تنها وظیفه شأن سازگاری با کم‌آبی، آن هم در اقلیمی گرم و خشک است، حال شاهد کشته‌شدن ده‌ها انسان بی‌گناه، به زیر آب رفتن خانه و کاشانه هزاران انسان و خسارت‌های سنگین به زمین‌ها و محصولات کشاورزی هم‌وطنان بوده‌اند. حوادثی که هزینه روانی و اقتصادی عظیمی را برای کشور بر جای گذاشته است.

از این رو انجمن برق‌آبی ایران و کمیته ملی سدهای بزرگ ایران ضمن عرض تسلیت به بازماندگان قربانیان سیل و آرزوی تسکین آلام آسیب دیدگان، لازم می‌داند نکات زیر را خاطرنشان سازد.

خشک‌سالی و سیلاب دو روی سکه واقعیت اقلیمی کشور ماست. اگر کشور ما در عرض جغرافیایی ۲۵ تا ۴۰ درجه شمالی و در منطقه گرم و خشک واقع است و این امر سازگاری با خشک‌سالی را اجتناب‌ناپذیر می‌کند، سیلاب نیز روی دیگر سکه اقلیمی کشور است. سازگاری با سیلاب نیز همواره از پیش‌نیازهای زیستن در این سرزمین بوده است.

اگر سیلاب‌ها خسارت‌هایی وارد کرده‌اند، بدین معنی است که ما به‌خوبی با آن‌ها سازگار نبوده‌ایم. در تابستان سال گذشته به دلیل تشدید خشک‌سالی در کشور حدود ۳۴۰ شهر دچار تنش آبی بوده و ۴۰۰۰ مگاوات توان نیروگاه‌های برق‌آبی از مدار خارج‌شده بود. تداوم خشک‌سالی در کشور موجب شده بود که ۱۵۰ تالاب کشور ما سالیان متمادی رنگ آب به خود ندیده و ریزگردها در جای‌جای کشور، مردم را رنجاندند؛ اما با وقوع سیلاب اخیر این مشکلات تا حدودی حل‌شده؛ ولی گرفتاری‌های دیگر رخ از نقاب برافکند. پس اگر از سیلاب‌های اخیر درس‌های لازم را بگیریم و پس از فرونشست سیل و رُفت و روب گل‌ولای، حافظه‌هایمان کم‌رمق نشود، حتماً ما ساکنان این سرزمین برندگان این عرصه‌ایم ورنه در هر حال بازنده خواهیم بود.

همه جا گفتگو از سیلاب و پیامدهای آن است. همه در اندیشه فهرست کردن بایدها و نبایدها هستند؛ که افسوس اگر چنین می‌کردیم؛ چنان می‌شد. شاهباز خوش‌اقبالی این بار بر شانه‌های لایروبی نشسته است. گویی همه این رنج بی‌نهایت، تنها بدین دلیل به یکباره بر جانمان ریخته که در سالیان طولانی گذشته، دولت‌ها به لایروبی رودخانه‌ها اهتمام نورزیدند. ما بر این باوریم که لایروبی تنها یک گزینه در میان روش‌های مهندسی رودخانه است و در بسیاری از رودخانه‌ها بهترین روش نیست. مباد که کاستی اصلی که همان نظام پاره‌پاره تصمیم سازی و تصمیم‌گیری و ناباوری به آمایش سرزمین است در پشت هیاهوهای لایروبی پنهان شود.

تکنیک و روش به‌عنوان ابزار علوم تجربی، اموری مقدس و ایدئولوژیک نیستند که باور یا عدم‌باور به آن‌ها کسی را مستوجب عقوبتی سازد. روش‌های مدیریت منابع آب و روش‌های تأمین و عرضه آب و مدیریت سیلاب، همچون احداث سد، انتقال آب، آبخیزداری، ابزارهایی برای رفع نیازهای انسان‌ها با توجه به الزامات محیط‌زیستی هستند.

رویکرد صفر و یکی و عدم اعتدال و میانه‌روی در نقد سدها مخصوصاً در سالیان اخیر، چه فرصت‌های ارزنده و دست‌نیافتنی ملی را به هدر داد و چه صدماتی را به‌عنوان مثال در همین سیل‌های اخیر بر کشور بار نمود.

اکنون نیز بااینکه نقش بی‌بدیل سدها مخصوصاً در جلگه خوزستان برای مهار سیلاب‌های عظیم چند صد ساله مشخص‌شده است و بااینکه همگان اذعان می‌کنند اگر سیلاب‌هایی با مجموع دبی ۱۵۰۰۰ مترمکعب بر ثانیه وارد جلگه خوزستان می‌شد، اثری از تمدن در خوزستان باقی نمی‌ماند، ولی باز هم نگاه سد ستیزی برخی را به قضاوت‌های نادرست می‌کشاند. آن‌ها مهار سیلاب‌های ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ ساله را نمی‌بینند، ولی همسانی خروجی و ورودی سدها و عبور سیلی با دوره بازگشت حداکثر ۱۰ ساله را در حال حاضر برجسته می‌کنند. به‌جرأت می‌توان گفت که از ۶۴۷ سد ساخته‌شده در ایران، تعداد اندکی خطاهایی در ساخت داشته‌اند و همان‌ها دستاویزی برای شماتت صنعت آب شده‌اند.

ما معتقدیم ضروری است که امروز نگاه انتقادی و منصفانه به رویکردها و اقدامات گذشته داشته باشیم. باید دوباره نگاه کرد. باید تندروی‌های گذشته را در نقد تکنیک‌ها و ابزارها تعدیل نمود. باید بلندگویان را به آرامش و انصاف دعوت کرد. باید فرصت‌های توسعه را بازتعریف نمود. باید آب و سیلاب را دوباره شناخت و همه ظرفیت‌های کشور را به کار گرفت. باید از نزدیک‌بینی در مسائل کلان پرهیز کرد و دانست که هر فرصتی که در دعواهای بی‌ثمر هدر می‌رود، گامی است که امکان دارد در آینده مجبور شویم سخت‌تر و پرهزینه‌تر برداریم. باید بیشتر گفتگو کنیم و از نصب برچسب‌های خادم و خائن، قربانی و جلاد به یکدیگر بپرهیزیم. فرض این است که همه کسانی که نقدی می‌کنند دل در گرو پیشرفت این کشور دارند. از یاد نبریم که عرصه صنعت، عرصه گفتگو برای بهتر شدن است؛ نه عرصه انتقام جویی و تسویه حساب سیاسی!

انجمن برق‌آبی ایران و کمیته ملی سدهای بزرگ ایران همچون همیشه آماده‌اند تا بسترساز انعقاد این گفتگوی پربرکت بین همه دلسوزان صنعت آب و برق برای همگرایی در رویکردها و پیشبرد برنامه‌های توسعه کشور باشند و در این راه دست همه کارشناسان و متخصصان را به گرمی می‌فشارند.

کمیته ملی سدهای بزرگ ایران

انجمن برق‌آبی ایران

منبع: مهر