فروش دانش‌آموز برای کسب درآمد!/ پشت پرده مدارس غیر دولتی چه می‌گذرد؟

اقتصاد۲۴- بازار تبلیغات برای جذب دانش‌آموزان در مدارس غیردولتی داغ است؛ مدارسی که وعده‌هایشان برای استفاده از مدرن‌ترین متد‌های آموزشی والدین و دانش‌آموزان را نسبت به ثبت نام در این مدارس ترغیب می‌کند.

منافع سرشار این مدارس چنان وسوسه‌کننده است که بسیاری از مسئولان کشور و آموزش و پرورش یا اعضای خانواده آن‌ها سهامدار یا مالک یکی از آن‌ها هستند و هر روز هم بر شمارشان اضافه می‌شود. سال ۹۷ حاجی بابایی وزیر پیشین آموزش و پرورش و عضو کمیسیون آموزش مجلس در یک برنامه تلویزیونی گفته بود «اکثر مسئولان دولتی مجوز مدارس غیردولتی دارند.» همان سال شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان در نامه‌ای خطاب به بطحایی وزیر وقت آموزش و پرورش نسبت به این شرایط اعتراض کرده و لیستی از «مدارس نجومی‌بگیر» که متعلق به مسئولان دولتی یا اعضای خانواده‌های آن‌ها بود منتشر کرد.

مدارس غیردولتی «فرهنگ»، مدرسه «حنان»، مدسه «سلام»، مدرسه «شهدای موتلفه»، مدرسه «رفاه» و مدرسه «روشنگر» تنها تعدادی از مدارس غیردولتی وابسته به سیاسیون در لیست مذکور بود. به گزارش رویداد۲۴ سیطره منافع مالی این مدارس بر آموزش و پرورش کشور چنان بالاست که چندی پیش کوروش مودت مدیر کل فعلی آموزش و پرورش خوزستان برای تأسیس مدرسه غیرانتفاعی به خودش نامه زده و موافقت اولیه را انجام داد! او در توجیه رفتار خود گفته بود: «درخواست مجوز راه‌اندازی مدرسه غیرانتفاعی کاملاً طبیعی بوده و همه فرهنگیان ممکن است متقاضی راه‌اندازی مدرسه یا آموزشگاهی باشند.»

تبلیغ مدرسه غیرانتفاعی لاکچری در طرقبه مشهد تا تبلیغات لاکچری مدرسه غیرانتفاعی علوی که در تمامی آن‌ها سلامت روان و نشاط دانش‌آموزان در کنار آینده عالی و با شکوه آن‌ها در سایه تحصیل در این مدارس وعده داده می‌شود همگی نشان‌گر رقابت این مدارس بر سر به دست آوردن منافع مالی بیشتر است.

نکته جالب اینجاست که در راستایی کالایی کردن آموزش، سرمایه‌گذاران این مدارس قرار است با سرمایه شخصی مدرسه بسازند اما شرایط جوری به نفع آنها شده سازمانی خاص تحت عنوان سازمان مدارس غیردولتی (مصوب ۱۳۸۷) یا حتی دفتر حمایت از مدارس غیرانتفاعی نیز تاسیس شده است!

این روز‌ها نیز در راستای به محاق بردن هر چه بیشتر عدالت آموزشی در کشور، رئیس سازمان حمایت از مدارس غیردولتی اعلام کرده که «صندوق حمایت از مدارس غیردولتی وام ۳۰ میلیون تومانی شهریه به دانش‌آموزان پرداخت می‌کند.»؛ وامی که قطعا در راستای تشویق خانواده‌هایی با درآمد کمتر به ثبت‌نام فرزندان خود در این مدارس است.

امکانات متمایز این مدارس تا جایی است که فارغ‌التحصیلان مدارس دولتی به ویژه در مناطق کم‌برخوردار و محروم کشور توانایی رقابت با فارغ‌التحصیلان این مدارس را از دست می‌دهند. به هر حال شهریه‌های سرسام‌آور این مدارس از یک سو و علاقه بسیاری از دانش‌آموزان به حضور در چنین مدارسی به هوای وعده‌های داده شده فشار بسیاری را بر خانواده‌هایی که در شرایط اقتصادی متوسط و پایین‌تر قرار دارند وارد می‌کند.

نمره‌دهی برای راضی نگهداشتن والدین دانش‌آموزان

محمدرضا نیک‌نژاد عضو کانون صنفی معلمان  به رویداد۲۴ می‌گوید: عموم مدارس پولی به لحاظ کیفیت زیر متوسط هستند حتی برخی مدارس دولتی سطح کیفی بهتری نسبت به این مدارس دارند.

او به عنوان معلمی که تجربه تدریس در مدارس غیردولتی را دارد، عنوان می‌کند: در این مدارس گاه معلم را تحت فشار قرار می‌دهند که به دانش‌آموز نمره بدهد به این معنا که با وجود برگزاری کلاس‌های فوق‌العاده، حتی اگر دانش‌آموزانی ضعیف باشند، به آن‌ها نمره می‌دهند تا مشتری را حفظ کرده و شهریه را برای ثبت‌نام‌های آتی از دست ندهند.

نیک‌نژاد با بیان اینکه مدارس غیردولتی «برند» شاید کمتر از ۱۰ درصد این مدارس را تشکیل می‌دهند، می‌گوید: مدارس علامه طباطبایی، سلام، علوی و... مدارس برندی هستند که توانسته‌اند توجه خانواده‌ها را برای ثبت‌نام جلب کنند. این مدارس داوطلب زیاد و قدرت انتخاب بالایی دارند و دانش‌آموزانی را پذیرش می‌کنند که شرایط آموزشی خوبی دارند و در آینده می‌توانند رزومه خوبی را برای مدرسه رقم بزنند. از طرف دیگر خانواده‌ها با مبالغ تعیین‌شده از طرف این مدارس هر قدر هم که بالا باشد، موافقت می‌کنند با این فرض که آینده فرزندان‌شان در این مدارس تضمین شده است. در حالیکه لزوما چنین نیست و من طی ۲۶ سال سابقه تدریسی که داشته‌ام موارد خلاف این تصور والدین را زیاد دیده‌ام.

به گفته این معلم، مدارس غیردولتی غیربرند نیز سعی می‌کنند به اشکال مختلف دانش‌آموزان را جذب کنند؛ مثلا اگر دانش‌آموز خیال کند که در مدرسه به او نمره می‌دهند و می‌تواند بدون سختگیری از حضور در مدرسه لذت ببرد، تا پایان دوران تحصیلی در مدرسه می‌ماند به همین دلیل هم بسیاری از مدارس غیردولتی به لحاظ کیفیت از مدارس دولتی پایین‌تر هستند.

او همچنین تاکید می‌کند برخی از مدارس غیردولتی ابتدا شهریه مصوب آموزش و پرورش را می‌گیرند، اما طی دوره اعلام می‌کنند که این شهریه تنها برای استفاده از خدمات عادی بوده است، اما اگر می‌خواهید که برای فرزند شما کلاس‌های فوق‌العاده بگذاریم یا مثلا بتواند از کتابخانه مدرسه استفاده کند و... باید برای هر یک مبلغی بپردازید.

بیشتر بخوانید:

مدارس غیردولتی گلوگاه‌های درآمدزایی را می‌شناسند

نیک‌نژاد اظهار می‌کند: دانش‌آموزان پایه دوازدهم در مدارس غیردولتی به‌ویژه در مدارس برند، باید مبالغ هنگفتی بپردازند به این دلیل که برای آن‌ها کلاس کنکور می‌گذارند و اعلام می‌کنند که از اساتید برتر در این حوزه استفاده کرده‌اند و به این ترتیب خانواده‌ها را قانع می‌کنند که مبالغ مورد نظر مدرسه را بپردازند. سال گذشته شهریه سال دوازدهم ۱۰۰ میلیون تومان بود. همین ماجرا در پایه نهم و ششم هم که مقاطع تحصیلی تغییر می‌کند نیز رخ می‌دهد. در واقع این مدارس گلوگاه‌های درآمدزا را شناسایی کرده و تا جایی می‌توانند از خانواده‌ها شهریه می‌گیرند.

او در ادامه به پدیده دانش‌آموزفروشی در مدارس غیردولتی اشاره کرده و می‌گوید: شخصا این موضوع را تجربه کرده‌ام؛ به این معنی که مدارس غیردولتی با مدارسی که در مقاطع تحصیلی پایین‌تر فعالیت می‌کنند، ارتباط گرفته و از آن‌ها می‌خواهند که دانش‌آموزان خوب خود را در ازای گرفتن مبالغی به سوی مدرسه آن‌ها سوق بدهند.

نیک‌نزاد می‌گوید: حدود ۶ سال پیش در متوسطه اول تدریس می‌کردم و مدرسه غیردولتی در متوسطه دوم اعلام کرده بود که بابت هر دانش‌آموزی که تشویق به ثبت‌نام در این مدرسه شود ۲ میلیون تومان به معلم می‌پردازند. نکته آن است که دسترسی مدیر و معاون مدرسه به دانش‌آموزان بسیار گسترده‌تر از معلمان است و وقتی با چنین پیشنهادهایی مواجه می‌شوند ممکن است بپذیرند؛ گرچه که تمامی معلمان یا مدیران به چنین رفتاری تن نمی‌دهند.

وی می‌افزاید: گاهی از طرف این مدارس با شخص دانش‌آموز تماس گرفته شده و از او دعوت می‌شود که در فلان مدرسه غیردولتی ثبت‌نام کند. شماره تلفن بچه‌ها یا والدین آن‌ها را نیز غالبا در ازای پرداخت پول به مدرسه یا آموزش و پرورش منطقه به دست می‌آورند.

تعارض منافع در آموزش و پرورش

عضو کانون صنفی معلمان درباره نظارت بر شهریه مدارس غیردولتی می‌گوید: یکی از مهم‌ترین مصادیق تعارض منافع در آموزش و پرورش مربوط به مدارس غیردولتی است؛ مثلا همسر آقای حدادعادل در شورای عالی آموزش و پرورش است درحالیکه خود آقای حداد عادل در شورای عالی انقلاب فرهنگی است. آن‌ها مدرسه‌ای «برند» و بزرگ در حوزه علوم انسانی دارند. آیا برای مدارس چنین افرادی می‌توان سقف شهریه گذاشت، قطعا افرادی که چنین جایگاه‌هایی دارند نمی‌گذارند مصوبه‌ای در این حوزه به تصویب برسد؟ امثال اینها میان مالکان مدارس غیردولتی کم نیستند.

او به سخنان حاجی‌بابایی وزیر سابق آموزش و پرورش درباره اینکه اکثر مسئولان کشور مدرسه غیرانتفاعی دارند اشاره کرده و ادامه می‌دهد: بسیاری از مسئولان آموزش و پرورش در مدارس غیرانتفاعی سهامدار هستند. در مواردی نیز موسسات و مدارس پولی آن‌ها را سهامدار می‌کنند و در ازای پرداخت مبالغ هنگفت از آن‌ها می‌خواهند که در مواقع مقتضی به به به نفع این مراکز عمل کرده و لابی کنند. این مساله میان برخی نمایندگان مجلس هم مشاهده می‌شود.

این معلم درباره وام ۳۰ میلیون تومانی برای شهریه مدارس غیرانتفاعی نیز می‌گوید: این وام برای حمایت از فعالیت مدارس غیردولتی است. خانواده‌ای که شرایط پرداخت شهریه مدارس غیردولتی را داشته باشند که به این وام نیاز ندارند، خانواده‌هایی به این وام نیاز دارند که تمکن مالی کافی برای پرداخت شهریه فرزندشان را ندارند در واقع با در نظر گرفتن این وام سعی می‌شود والدین را به سمت این مدارس هدایت کنند.

آنطور که نیک‌نژاد می‌گوید اگر والدین دانش‌آموزان بخواهند از بالا بودن مبالغ شهریه نسبت به مبالغ مصوب شکایت هم کنند صدایشان به جایی نمی‌رسد. از طرف دیگر بسیاری از موسسات پولی از زودباوری خانواده‌ها سوءاستفاده و آن‌ها را راضی به ثبت‌نام در موسسه خود می‌کنند.

به گفته عضو کانون صنفی معلمان، فرهنگ اقتصادی، اجتماعی و آموزشی حاکم بر جامعه دست به دست یکدیگر داده‌اند تا کار به جایی برسد که حتی مدارس دولتی هم از خانواده‌ها پول بگیرند، این درحالی است که اصل ۳۰ قانون اساسی بر آموزش رایگان تاکید کرده است، اما خانواده‌ها همچنان حاضرند به مدرسه فرزندشان پول بپردازند که که یکی از علل آن هراس والدین از ایجاد مشکل برای فرزندشان در مدرسه است.