یک تیر با چند نشان؛ با 50 هزار میلیارد تومان معافیت‌ مالیاتی چه کارهایی می‌توان کرد؟

در حالی که زمزمه ساماندهی معافیت‌های مالیاتی به گوش می‌رسد، در یک برآورد سرانگشتی می‌توان گفت که دولت با 50 هزار میلیارد تومان مربوط به این معافیت‌ها می‌تواند بودجه واگن‌های مترو، اصلاح راه‌های حادثه‌خیز، سیستم گرمایشی مدارس و نیز برخی بیماری‌ها نظیر SMA را تامین کند.

اقتصاد24 – بعد از اما و اگرهای بسیاری که بر سر فرار مالیاتی بود، حالا بسته ساماندهی معافیت‌های مالیاتی مطرح شده است. جزئیات آن هنوز به طور کامل مشخص نشده اما نکته مهم، رقمی است که در صورت اجرایی شدن این بسته، می‌تواند به چرخه اقتصاد بازگردد.

آنطور که برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد، حجم معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی در کشور بدون لحاظ معافیت مالیاتی در بخش مالیات بر ارزش افزوده، ۵۰ هزار میلیارد تومان است و از سویی دیگر پایه‌های قابل اتکایی برای اخذ مالیات مستقیم وجود ندارد و بیشتر مالیات دریافتی نیز مالیات بر حقوق و دستمزد است که از کارمندان و حقوق بگیران دریافت می‌شود.

در عین حال، معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی در ایران گسترده، عام، متنوع و غیر هدفمند هستند و به لحاظ شکلی شامل تمام انواع مشوق‌های مالیاتی مرسوم در جهان است که این مساله علاوه بر ایجاد اختلال در تأمین منابع بودجه‌ای دولت از محل درآمدهای مالیاتی، منجر به بروز بی انضباطی مالی و بودجه‌ای و بعضاً نقض اصل رقابت پذیری در اقتصاد شده است.

اما مساله مهم، مشخص نبودن هزینه درآمدهایی است که در این بخش و تحت عنوان معافیت مالیاتی صورت می‌گیرد.
اگر قرار باشد میزان معافیت مالیاتی یعنی رقم 50 هزار میلیارد تومان احیا شود، چه فایده‌ای برای اقتصاد دارد؟ با احیای این رقم، چه بخش‌هایی را می‌توان توسعه داد؟

آموزش و پرورش

شاید بتوان مهم‌ترین بخش را آموزش و پرورش دانست. در این بخش، از نوسازی مدارس و تجهیز کتابخانه‌ها گرفته تا نوسازی سیستم گرمایی مدارس، جای کار دارد.

به عنوان مثال سال قبل بود که سید محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش عنوان کرده بود که با بودجه کنونی، حذف بخاری از مدارس هفت-هشت‌ سال طول می‌کشد. صحبت‌های بطحایی در اشاره به حادثه آتش‌سوزی مدرسه‌ای در زاهدان بود، هرچند که این مدرسه تنها جایی نبود که قربانی فرصت‌سوزی‌ها شد.

حالا اگر قرار باشد 50 هزار میلیارد تومان معافیت مالیاتی که حتی مشخص نیست چطور و بر اساس چه ملاک‌هایی اختصاص می‌یابد، زنده شود، شاید بتوان نوسازی مدارس و سیستم گرمایشی آن را تامین کرد.

اقتصاد24 پیش از این نیز در گزارشی از ارقام موردنیاز برای تامین بودجه سیستم گرمایشی مدارس نوشته بود.
بر این اساس، آنطور که رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس سال گذشته اعلام کرده بود، سیستم گرمایشی ۸۳ هزار کلاس درس «غیراستاندارد» است.

اگر هر یک بخاری که برای هر کلاس درسی نیاز است را ۳۰۰ هزار تومان در نظر بگیریم، با توجه به نیاز حدود ۸۳ هزار کلاس به سیستم گرمایشی استاندارد، یک رقم 25 میلیارد تومانی به دست می‌آید، یعنی کل مشکلات مربوط به سیستم گرمایشی استاندارد در مدارس مرتفع می‌شود.

حمل و نقل و مترو

در مقیاس دیگر، می‌توان به وضعیت حمل و نقل و مترو اشاره کرد. هر کسی که گذرش به مترو افتاده باشد می‌داند که افزایش قطارهای مترو به خصوص در برخی خطوط آن، از الزامات اساسی حمل و نقل عمومی است.

آنطور که پیش از این مدیرعامل سابق شرکت بهره‌برداری مترو گفته بود، قیمت قطار با دارا بودن ۷ تا ۸ واگن ۳۵ تا ۴۰ میلیارد تومان است. از طرفی کمی بعد اعلام شده بود که تهران ۱۳۰۰ واگن برای خطوط مترویش کم دارد، یعنی چیزی در حدود 163 قطار؛ به عبارت دیگر اعتباری در حدود 6.5 هزار میلیارد تومان برای افزایش قطارهای مترو مورد نیاز است. در این صورت با احیای 50 هزار میلیارد تومان معافیت‌های مالیاتی نه تنها می‌توان سیستم گرمایشی مدارس را استاندارد کرد، بلکه می‌توان واگن‌های موردنیاز مترو را هم تامین کرد.

همچنین بر اساس آمارهای ارائه شده بیش از هزار و 500 نقطه حادثه خیز در راه‌های کشور وجود دارد که باید به سرعت مورد اصلاح قرار گیرد تا آمار تصادفات رانندگی به میزان 10 درصد کاهش یابد. برای اصلاح این نقاط حادثه‌خیز، دو هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است.

سلامت

اما در این بخش نیز پروژه‌های بسیاری روی دست دولت مانده که می‌توان با احیای معافیت‌های مالیاتی بخشی از آن را به سرانجام رساند. سال گذشته بود که وزیر سابق بهداشت یعنی قاضی زاده هاشمی در خصوص بودجه لازم برای درمان بیماران SMA گفته بود: «آیا مردم حاضرند برای دو سال طول عمر بیشتر یک نفر، یک میلیارد هزینه کنیم؟» اظهارنظری که با انتقاد بسیاری از مردم در شبکه‌های اجتماعی روبرو شد.

هرچند که در ماه‌های بعد رئیس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماری‌های وزارت بهداشت ضمن تشریح بسته حمایتی وزارت بهداشت برای بیماران SMA، گفته بود: «طبق برآوردهای ما هزینه بسته خدمتی برای کل بیماران SMA بالغ بر ۲۳۰ میلیارد ریال است.»

با این حال اگر قرار باشد عدد به دست آمده از احیای معافیت‌های مالیاتی را ملاک قرار دهیم، این رقم هم قابل تامین است؛ یعنی دولت می‌تواند همزمان سه بخش سلامت، حمل و نقل مترو و سیستم گرمایشی مدارس را مدیریت کند. آن هم تنها با احیای ارقامی که تحت عنوان معافیت مالیاتی هزینه می‌شود.

گزارش‌ها نشان می‌دهد که سرمایه گذاری به صورت عام، بخش تعاون، بخش کشاورزی، شرکت‌های بورسی، مناطق آزاد تجاری-صنعتی، مناطق کمتر توسعه یافته، شهرک‌های صنعتی، نفت، مناطق ویژه اقتصادی، امور خیریه، امور فرهنگی، مسکن اجاره‌ای، سود سپرده‌های بانکی، صادرات، فعالیت‌های ورزشی، شرکت‌های دانش بنیان و فعالیت‌های تولیدی از جمله بخش‌های معاف از مالیات هستند.

دولت می‌تواند با مدیریت و ساماندهی معافیت‌های مالیاتی، رقم 23 میلیارد تومانی بیماران اس‌ام‌ای، 6.5 هزار میلیارد تومان مربوط به واگن مترو، 2 هزار میلیارد تومان اصلاح نقاط حادثه‌خیز راه‌های کشور و 25 میلیارد تومان مربوط به سیستم گرمایشی مدارس را بهبود بخشد، ارقامی که جمع کل آن به 8 هزار و 548 میلیارد تومان می‌رسد که این رقم در مقایسه با حجم 50 هزار میلیارد تومان معافیت‌های مالیاتی رقم ناچیزی به شمار می‌آید. در این میان حتی اگر کمتر از 20 درصد از این معافیت‌های مالیاتی نیز ساماندهی و اصلاح شود، مشکلات مورد اشاره در این سه بخش مرتفع می‌شود.