چند هفته تا برجام ۲۰۲۲ یا بازگشت به برجام ۲۰۱۵؟

اقتصاد۲۴- کاخ سفید همچنان در حال بررسی پاسخ جمهوری اسلامی به پیش‌نویس پیشنهادی اتحادیه اروپا برای احیای برجام است و مشخص نیست دولت بایدن بالاخره کی در این رابطه اظهارنظر خواهد کرد. آن هم در حالی که رئیس دولت جمهوری اسلامی همین دیروز و در حالی که در جمع شماری از روحانیون و ائمه جماعات در هفدهمین اجلاس روز جهانی مسجد سخنرانی می‌کرد، به‌طور غیرمستقیم و تلویحی در رابطه با مذاکرات هسته‌ای و موضوع احیای برجام اظهارنظر کرده و گفته در هیچ نشستی از حقوق ملت ایران کوتاه نمی‌آییم.

ابراهیم رئیسی که در مقاطعی حساس، قاعدتاً به‌طور عامدانه از صحبت درباره مذاکرات خودداری کرده و این رویه را در دستور کار خود قرار داده که تا جای ممکن به این موضوع ورود نکند، دیروز با تأکید بر اینکه دولت با وجود تحریم‌ها و تهدید‌ها کار خود را با جدیت ادامه داده و خواهد داد، گفت: «با اعتقاد و اطلاع دقیق از ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها می‌گویم که آینده برای کشور روشن است. امروز جنگ، جنگ اراده‌هاست و ملت ایران اراده کرده بر دشمنان خود فائق آید و قطعاً خدای متعال هم کمک حال و یاریگر ملت ایران خواهد بود.» رئیسی که تاکید کرد «دولت سیزدهم با رویکرد عزتمندانه دولت مردمی، بخش قابل‌توجهی از مطالبات خود از برخی کشور‌ها را دریافت کرده»، همچنین با بیان این‌که «در هیچ نشست و مذاکراتی از حقوق ملت کوتاه نخواهیم آمد»، گفت: «ما زندگی مردم را به هیچ عامل بیرونی گره نخواهیم زد و مجدانه پیگیر رفع مشکلات کشور و مردم خواهیم بود.»

این اصرار دولتمردان انقلابی بر پرهیز از اظهارنظر درباره مذاکرات که پیش از این به دفعات به‌تاکید از سوی آنان به‌عنوان راهکاری برای جلوگیری از تاثیر و تاثرات روند مذاکرات بر وضعیت اقتصادی مملکت و اوضاع معیشتی ملت مورد اشاره قرار گرفته، اما در عمل لزوماً موثر نیفتاده است. چه آن‌که علت تاثیرپذیری اقتصاد مملکت و معیشت ملت از روند مذاکرات، ساختار و سازوکار اقتصادی کشور است. کشوری که تحت شدیدترین تحریم‌های اقتصادی است و مسئولانش چه تاثیر این تحریم‌ها را بر اوضاع اقتصاد منکر شوند و چه بر آن تاکیدی مضاعف داشته باشند، در اصل ماجرا تفاوتی ایجاد نمی‌کند. ماجرایی که از تاثیرپذیری نسبی اوضاع اقتصادی کشور از این شرایط تحریمی حکایت دارد.
اما همزمان با اظهارات غیرمستقیم رئیسی درباره برجام، یکی از معاونان او نیز در این رابطه اظهارنظر کرده است. محمد اسلامی که در قامت معاون رئیس‌جمهوری و البته رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی در یک همایش دولتی با موضوع نامرتبط به مباحث هسته‌ای سخنرانی می‌کرد، در بخشی از اظهاراتش، تاکید کرد: «جمهوری اسلامی کمتر از ۲ درصد ظرفیت اتمی جهان را در اختیار دارد، اما ۲۵ درصد بازرسی جهان را در ایران انجام شده است.»

او که تاکید دارد «برجام» در ادامه همین نظارت‌های گاه و بی‌گاه آژانس آغاز شده و دشمنان این توافق هسته‌ای را «با تخریب و زیر سوال بردن زیرساخت هسته‌ای کشور شروع کردند»، همچنین گفته است: «کشور‌های غربی خواستند همه ظرفیت‌های خود را نابود کنیم و همه دستاورد‌ها را مانند سال ۲۰۱۵ از ما بگیرند.» اسلامی با تاکید بر این‌که «جمهوری اسلامی با چنین نظرات بی‌منطق و زورگویی مواجه است»، گفته «چرخه سوخت هسته‌ای یک چرخه قدرت‌ساز» است و اضافه کرده است: «قبل انقلاب نیز با ورود به حوزه فناوری‌های نوین و نوظهور، به‌دلیل آن‌که قدرت‌ساز است، مخالف بودند.»

بیشتر بخوانید: سه دلیلی که ایران بر شروط خود برای احیای برجام پافشاری می‌کند

سخنان رئیس سازمان انرژی اتمی ایران که درست در زمانی بیان می‌شود که جمهوری اسلامی در حال انجام مذاکرات برای بازگشت واشنگتن به برجام است و رفع تحریم‌هایی که اقتصاد ایران را به چالش کشیده است. این در حالی است که کمتر از یک هفته پیش، ایران به پیشنهاد جدید مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پاسخ داد و در حال حاضر همه طرف‌های مذاکرات منتظر پاسخ آمریکا هستند.

همزمان با این تحولات در تهران، یک رسانه آمریکایی گزارش داده که کاخ سفید در روز‌های اخیر به‌دنبال جلب اطمینان رژیم صهیونیستی در ارتباط با توافق احتمالی برای احیای برجام بوده است. آن‌طور که وب‌سایت خبری اکسیوس گزارش داده، آمریکایی‌ها به اسرائیلی‌ها گفته‌اند که با وجود گزارش رسانه‌ها درباره عقب‌نشینی واشنگتن مقابل جمهوری اسلامی، دولت بایدن با دادن هیچ‌گونه امتیاز جدیدی به ایران موافقت نکرده و توافق هسته‌ای به‌زودی به دست نمی‌آید. حال آن‌که بنابر همین گزارش، مقام‌های رژیم صهیونیستی از این پیام‌های آمریکایی‌ها قانع نشده‌اند. رژیم صهیونیستی که در ادامه مخالفت‌های آشکارش با هرگونه توافق و احیای برجام، حالا بار دیگر با آمریکا نیز دچار اختلاف شده، در آستانه انتخاباتی دیگر قرار دارد و و وضعیت سیاسی نامساعد این رژیم نیز باعث تشدید نگرانی‌های درون این کشور شده است.

به‌نوشته اکسیوس اگر توافق با جمهوری اسلامی پیش از انتخابات ماه نوامبر رژیم صهیونیستی اعلام شود، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر سابق و رهبر مخالفان دولت، می‌تواند از آن به‌عنوان اهرم فشاری علیه یائیر لاپید، نخست وزیر کنونی اسرائیل استفاده کند و لاپید نیز بخشی به همین دلیل، از قدرت‌های جهان خواسته که به مذاکره با تهران پایان دهند. او روز پنج‌شنبه گذشته در تماسی با اولاف شولتس، صدراعظم آلمان بار دیگر موضع کشورش را در مخالفت با احیای برجام تکرار کرد و خواستار پایان یافتن تلاش‌ها برای رسیدن به توافقی جدید با حکومت ایران شد.

اما در حالی که انتهای هفته‌ای که گذشت علی شمخانی، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی و حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی با حضور در یک نشست غیرعلنی در مجلس، در ارتباط با آخرین وضعیت مذاکرات با نمایندگان مجلس گفتگو کردند، یکی از این نمایندگان گفته مجلس به تیم مذاکره‌کننده اختیار تام داده و نیازی نیست که توافق آن‌ها با طرف مقابل تصویب شود.

در حالی که پس از ارسال پاسخ ایران به پیش‌نویس پیشنهادی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال در گزارشی از احتمال بن‌بستی دیگر در مسیر مذاکرات احیای برجام به‌دلیل محتوای بخشی از پاسخ ایران خبر داد، دیروز رسانه‌های رژیم صهیونیستی نیز در گزارش‌هایی تاکید کردند که مقام‌های دولت بایدن در روز‌های اخیر در تماس‌های خود با مقام‌های اسرائیلی، تلاش کرده‌اند تا به آن‌ها اطمینان دهند که ایالات متحده در مذاکرات احیای برجام به جمهوری اسلامی امتیاز جدید نداده است.

وب‌سایت والانیوز به نقل از مقام‌های ارشد امریکایی گزارش داد که کاخ سفید طی ۱۰ روز گذشته با ارسال پیام‌های اطمینان‌بخش به دفتر نخست‌وزیری اسرائیل تصریح کرده که هنوز شکاف‌هایی در مذاکرات با ایران وجود دارد و انتظار نمی‌رود که برجام در آینده نزدیک احیا شود. این در حالی بود که دیروز سفیر سابق ایران در بریتانیا که مقطعی را در قامت معاون حقوقی وزیر امور خارجه در دولت پیشین فعالیت کرد، از این احتمال سخن گفته که شاید پذیرش کلیت برجام چند هفته دیگر وقت ببرد و بالاخره برجام به فرجام برسد. فرجامی که به‌گفته محسن بهاروند، اگرچه هنوز نامشخص است، اما عایدی جمهوری اسلامی از این توافق چیزی است مشابه آن‌چه در سال ۲۰۱۵ نیز به دست آمد. چه آن‌که به‌گفته او، توافق کنونی، تقریباً همان برجام سال ۲۰۱۵ است.

منبع: پیام ما