دیوارکشی مجازی

اقتصاد۲۴-گذر زمان در همین مملکت خودمان، لزوماً به‌معنای دسترسی بهتر و بیشتر کاربران ایرانی به اینترنت و فضای مجازی نبوده است. به‌خصوص این یکی، دو سالی که دولت انقلابی روی کار آمده و عزمش را جزم کرده تا همراه با مجلس انقلابی، به‌جای مدیریت بهتر خدمت‌رسانی به کاربران، از حقوقشان در فضای مجازی «صیانت» کند.

این هم آخرین نمونه از صیانت مضاعف حقوق کاربران ایرانی؛ کاهش ۵۰ درصدی استفاده از اینستاگرام نسبت‌به سال گذشته که بعضی کارشناسان معتقدند نتیجه مستقیم کاهش سرعت اینترنت و افزایش محدودیت در دسترسی کاربران است و عجیب‌تر از آن، فیلترینگ بعضی پسوند‌های دامنه در متن پیامک‌ها از سوی اپراتور‌های تلفن همراه که نتیجه‌اش چیزی نیست جز نرسیدن پیام کاربران ایرانی به یکدیگر و اختلال در ارتباطات ایرانیان.

«می‌گویند ما می‌خواهیم دورِ دوم هم حضور داشته باشیم تا کار‌های نیمه‌تمامِ [دولت یازدهم]را تکمیل کنیم. می‌گویم باشد، اگر می‌خواهید دور دوم هم حضور داشته باشید و کار‌های نیمه‌تمام را تکمیل کنید، قبول! اما من از شما [مردم]می‌پرسم؛ آیا دولت به وعده‌هایش عمل کرده؟! اگر به وعده‌هایش عمل نکرده، یک راه دیگر دارد که آن چیست؟ رقیب‌هراسی! [این‌که]در میان مردم هراس ایجاد کنند که این‌ها می‌خواهند بیایند بین مردم دیوار بکشند.

بابا، شما مثل این‌که عقل مردم را «دست‌کم» گرفته‌اید؛ چرا به مردم اهانت می‌کنید؟!» احتمالا هنوز این جملات را که بخشی از یک سخنرانی انتخاباتی ابراهیم رئیسی در نخستین تجربه‌اش حضورش در رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم بود، از یاد نبرده‌اید.

نطقی که ابراهیم رئیسی با شور و حرارتی که به‌خصوص در آن روز‌های اردیبهشت‌ماه ۹۶ کمتر از او سراغ داشتیم، در واکنش به سخنان کمتر از ۲۴ ساعت پیش‌تر حسن روحانی مطرح کرد.

آن‌هم در شرایطی که آن‌چه روحانی در لفافه و بدون اشاره مستقیم و غیرمستقیم به ابراهیم رئیسی مطرح کرده‌بود، احتمالاً اساساً ربطی به او نداشت و دیگر کاندیدای اصولگرای آن انتخابات یعنی محمدباقر قالیباف را مخاطب قرار می‌داد.

چه آن‌که گفته بود: «این‌ها روزی در جلسه‌ای تصمیم گرفته بودند در پیاده‌رو‌های تهران دیوار بکشند. این‌ها می‌خواستند همان‌طور که در محل کارشان، بخشنامه جدایی جنسیتی صادر کردند، در پیاده‌رو‌های شهر هم دیوارکشی کنند و پیاده‌رو‌ها را زنانه-مردانه کنند.»

برخی منابع خبری از «اقدام بسیار عجیب اپراتور‌های تلفن همراه» خبر داده و نوشته‌اند این اپراتور‌ها «به‌تازگی برخی پسوند‌های دامنه مثل.info و.online و.gallery و.club و.life را در متن پیامک‌ها فیلتر کرده‌اند و در نتیجه پیامک‌های شامل دامنه و لینک با این پسوند‌ها به مقصد نمی‌رسد.

بیشتر بخوانید: پیامک کد ورود به توییتر و تلگرام مسدود شد

اما صرف‌نظر از این‌که ارجاع صریح روحانی به «یک جلسه تصمیم‌گیری در مورد پیاده‌رو‌های تهران»، این احتمال را که مخاطب آن جملات کنایی، محمدباقر قالیباف بود و آن‌چه این کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری ۹۶ در دورانی که شهردار تهران بود، در سر می‌پروراند، ابراهیم رئیسی آن بخش از نطق انتخاباتی‌اش را جمله‌ای پایان داد که بعید است محصول اتاق فکر و ستاد انتخاباتی‌اش نباشد.

آن‌جا که رئیسی پس از درنگی کوتاه در میان غوغا و هیاهوی هوادرانش که او را «ابراهیم بت‌شکن» می‌خواندند، گلویی صاف کرد و با صدایی به‌مراتب رساتر و لحنی آهنگین و نمایشی گفت: «ما دیواری بلند، میان چپاولگران و حقوق مردم خواهیم کشید.»

آن‌چه، اما اکنون، بیش از ۵ سال پس از آن روزها، از گوشه و کنار می‌شنویم و می‌بینیم، بیش از آن‌که به دیوارکشی میان چپاولگران و حقوق شهروندان شبیه باشد، به همان تحدید حقوق شهروندی و آزادی‌های اساسی شهروندان شباهت دارد.

شرایطی که به باور طیفی از ناظران، به‌ویژه در همین یکی، دو تجربه نصفه و نیمه ورود زنان به استادیوم‌های ورزشی می‌بینیم و البته در اوضاع و احوال ناخوشایندی که بر مدیریت فرهنگ و جامعه حاکم شده است.

مدیریتی مبتنی‌بر نگرشی سلبی، قهرآمیز و کوته‌نگر به مسائل جامعه و فرهنگ _ که یک روز در برخورد سفت و سخت با زنان به‌بهانه «بدحجابی» می‌بینیم یا در همان حضور زنان در استادیوم آزادی و روایتی که از جمله معاون امور زنان ابراهیم رئیسی در این خصوص به‌دست داد؛ یک روز در ادامه برخورد‌هایی که دولت و حاکمیت یکدست با فعالان مدنی، سیاسی و حتی هنرمندان و اصحاب رسانه پیش گرفته و روز دیگر هم در آن‌چه وزارت ارتباطاتِ دولت انقلابی بر سر دسترسی شهروندان به فضای مجازی و اینترنت آورده است. شرایطی که ظاهراً هنوز رضایت دولت را هم برآورده نکرده و حتی امیدی نیست به همین بدی که هم‌اکنون با آن دست به گریبانیم، باقی بماند و بدتر نشود.

چنان‌که اگر اوایل تابستان و اواخر تیرماه، گمان می‌رفت که آن‌چه به‌عنوان «قفل کودک» یا همان افزایش محدودیت‌های تازه در مسیر جستجو‌های اینترنتی ایرانیان، مورد انتقاد افکار عمومی قرار گرفت، حداکثر اقدام دولت رئیسی در تحدید دوچندان فضای مجازی و دسترسی به اینترنت باشد، حالا با فرا رسیدن روز‌های آغازین شهریورماه و واپسین‌ماه تابستان، روشن شده این «حکایت، همچنان باقیست» و باید منتظر محدودیت‌های بیشتر هم باشیم. به‌خصوص آن‌که در همین دو، سه روز گذشته، همزمان با کاهش روزافزون سرعت اینترنت، سرعت و شدت اعمال این دست سیاست‌ها و اقداماتِ دولت انقلابی نیز افزون و افزون‌تر شده و دسترسی کاربران ایرانی به شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، محدود و محدودتر.

شاهد این مدعا هم خبری است که پایگاه خبری-تحلیلی خبر فوری پیش از تعطیلات آخر هفته گذشته روی خروجی فرستاد و نیز آن‌چه وب‌سایت دیجیاتو در واپسین روز تعطیلات هفته گذشته، از آن خبر داد.

بدین ترتیب در حالی خبر فوری در خبری که پیش از نیمروز پنجشنبه گذشته منتشر کرد، از «اقدام بسیار عجیب اپراتور‌های تلفن همراه» خبر داد که به نوشته این پایگاه خبری-تحلیلی، «به‌تازگی برخی پسوند‌های دامنه مثل.info و.online و.gallery و.club و.life را در متن پیامک‌ها فیلتر کرده‌اند و در نتیجه پیامک‌های شامل دامنه و لینک با این پسوند‌ها به مقصد نمی‌رسد.»

دیجیاتو نیز روز گذشته و در ادامه گزارش‌هایی که از اوایل تابستان در خصوص فعال شدن «قفل کودک» در مسیر جستجو‌های اینترنتی کاربران ایرانی منتشر می‌کند، نوشت: «در دولت سیزدهم ثبت شد؛ کاهش تا ۵۰ درصدی دسترسی مردم به اینستاگرام!» این وب‌سایت تخصصی اخبار فناوری که در گزارشی به نقل از یک کارشناس کسب‌وکار‌های دیجیتال به این مهم پرداخت، نوشت: «با دستکاری‌های انجام گرفته از سوی وزارت ارتباطات، دسترسی به شبکه‌هایی، چون اینستاگرام کاهشی محسوس داشته است.»

عادل طالبی در این رابطه گفته است: «ترند‌ها نشان می‌دهد شاهد تغییر در دسترسی مردم به اینترنت هستیم.» این کارشناس کسب‌وکار‌های دیجیتال که با استناد به آمار منتشر شده، از «کاهش فعالیت ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی» خبر داده، همچنین گفته است: «این کاهش در شرایط و جامعه‌ای نرمال، تحلیل‌های دیگری داشت.

مثلا اگر گرایش به نرم‌افزار‌های شبکه‌های اجتماعی داخلی افزایش می‌یافت، اما آمار، از چنین وضعی حکایت ندارد و آنچه رخ داده، کاهش استفاده از اینستاگرام است.» طالبی که گفته «سامانه لایف‌وب نشان می‌دهد استفاده از اینستاگرام تا ۵۰ درصد نسبت‌به سال قبل کاهش داشته»، ادامه داد: «مشخصاً این وضع، یک پیام واضح دارد؛ آنچه به‌عنوان گزارش عملکرد منتشر شده، یک گزارش متناقض و نادرست است و متاسفانه جناب آقای وزیر بدون اینکه سند و مدرک، ادعا‌هایی را مطرح کرده و فضای گل و بلبل را ترسیم می‌کند که واقعیت عینی ندارد و مردم این اختلالات و قطعی‌های پیاپی را به‌صورت عینی می‌بینند و لمس می‌کنند.»

انتشار این اخبار در خصوص کاهش استفاده از اینستاگرام که کارشناسان آن را ناشی از افزایش محدودیت‌ها و کاهش چشمگیر سرعت اینترنت می‌دانند، در حالی صورت گرفته که آن‌چه در خصوص فیلترینگ برخی پسوند‌ها توسط اپراتور‌های تلفن همراه گفتیم نیز احتمالا بیش از آن است که تا این‌جای کار، آشکار شده است.

این را پایگاه خبری-تحلیلی خبر فوری به‌عنوان منبع اصلی این خبر نیز مورد تاکید قرار داده و با تاکید بر این‌که «احتمالا پسوند‌های بسیار بیشتری شامل این فیلترینگ عجیب هستند»، آورده است: «این مورد، همزمان از ایرانسل به همراه اول، همراه اول به ایرانسل، ایرانسل به ایرانسل و همراه اول به همراه اول آزمایش شده و نتیجه همه این حالت‌ها، یکسان بوده است.»

حال در شرایطی که انتشار این اخبار، دست‌کم تا زمان نگارش این گزارش با واکنشی از سوی وزارت ارتباطات و شخص وزیر مواجه نشده، شاید انتظار برای اطلاع از این واکنش چندان هم معقول نباشد.

دست‌کم تجربه محدودیت‌های پیشین در دسترسی کاربران ایرانی به اینترنت، می‌گوید وزیر و وزارت ارتباطات یا سکوت خواهند کرد یا به‌نحوی از بیان واقعیت ماجرا طفره رفته و دلایلی را به این عنوان ردیف می‌کنند که با تحلیل‌های کارشناسی چندان همسویی ندارد.

البته اگر این بار هم همچون بعضی دفعات پیش، از اساس منکر همه‌چیز نشوند و از دستاورد‌های دولت در افزایش سرعت اینترنت و خدمات‌دهی دوچندان این دولت نسبت به گذشتگان نگویند.

منبع: روزنامه پیام ما