اعتمادسازی در بازار سرمایه

اقتصاد۲۴- در بازار‌های مالی به‌خصوص بازار بورس به دلیل وجود برخی پیچیدگی‌ها و ریسک‌پذیر بودن آن، باید توسط نهاد نظارتی بازار سرمایه یک‌سری محدودیت‌هایی در نظر گرفته شود. یکی از این محدودیت‌ها در حوزه دامنه نوسان قیمت سهم است که روی قیمت سهم تعریف شده است. دامنه نوسان در اکثر بورس‌های جهان تعریف شده که به منظور کنترل نوسانات موجود، وجود دارد. دامنه نوسان قیمت سهام بورس، پایین‌ترین تا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه طی یک یا چند جلسه رسمی معاملات بورس، قیمت می‌تواند نوسان کند.

یکی از عوامل مهم به منظور جلوگیری در دستکاری قیمت‌ها در بازار بورس، دامنه نوسان بوده که اجازه تغییر قیمت در هر زمان به صورت دلخواه به سهامداران بزرگ را نمی‌دهد. کشف قیمت واقعی سهام نیز با استفاده از دامنه نوسان امکان‌پذیر است. درواقع زمانی که قیمت سهام به این حدود نزدیک شود، معاملات توسط نهاد نظارتی متوقف می‌شود تا به سهامداران فرصتی داده شود که درباره قیمت سهم مدنظر و ارزش واقعی آن بررسی و تفکرات لازم را به عمل آورند که در آینده نزدیک، سهم دچار هیجانات قیمتی نشود. دامنه مجاز نوسان، تغییرات قیمتی سهام را محدود کرده و از این طریق از به وجود آمدن تغییرات ناگهانی جلوگیری می‌کند.
آیا اقدام جدید سازمان بورس می‌تواند اعتماد عمومی را به تالار شیشه‌ای بورس و به‌طور کلی بازار سرمایه بازگرداند؟

همکاری برای جلب اعتماد عمومی به حضور در بازار سرمایه

فردین آقابزرگی، کارشناس ارشد بازار سرمایه معتقد است؛ هرچند این موضوع یک قدم رو به جلو محسوب می‌شود، اما موضوع کلیدی در این شرایط حساس جلب اعتماد عمومی برای حضور در بازار سرمایه است.

آقابزرگی در پاسخ به این پرسش که موافقت با افزایش دامنه نوسان بازار اولی‌ها به ۷ درصد چه میزان بر کارایی بورس موثر است؟ به «اعتماد» گفت: انصافا ظرف حداقل ۱۰ سال گذشته با چنین امکاناتی در بازار سرمایه و بورس روبرو نبودیم و افزایش نقدشوندگی یکی از ایده آل‌ترین شرایطی بود که از رسالت‌ها و وظایف اصلی نهاد ناظر و ارکان بازار سرمایه محسوب می‌شود و در این مدت تصمیماتی که برای این منظور گرفته شد یک قدم رو به جلو به شمار می‌رود. او ادامه داد: در این شرایط موضوع اول جلب اعتماد و اطمینان عمومی برای حضور در بازار سرمایه است و در بحث‌های بعدی شفافیت و حس امنیت در استفاده از اطلاعات منصفانه و پایدار برای کلیه ذینفعان بازار باید مد نظر قرار گیرد و به این قبیل از زیرساخت‌ها از جمله قواعد و قوانین معاملاتی دامنه نوسان، قیمت مکمل‌هایی مانند حجم مبنا یا برداشتن حجم مبنا نیاز است.

حجم مبنا باید کنترل شده و بازتر شود

او ادامه داد: در این راستا در صورتی که دامنه نوسان باز شود مادامی که حجم مبنا را به عنوان گلوگاه در کنار خود داشته باشد این مساله تا حدود زیادی خنثی می‌شود. هر چند این موضوع تدبیر خوبی بوده، اما شاید به برنامه‌ای که از قبل تعیین شده بود دست پیدا نکنیم.

بیشتر بخوانید: جلوگیری از درز اطلاعات نهانی در بورس کلید خورد

این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: تامین این فضا به تعداد محدودی از سهام که شاید اساسا نیازی به باز کردن دامنه نوسان نداشته باشند، نیاز است مانند فولاد مبارکه یا ملی صنایع مس و بسیاری از صنایع دیگر که به خصوص در بازار اول هستند و چه دامنه نوسان داشته باشند و چه نداشته باشند معمولا در یک حاشیه کم‌نوسان سیر می‌کنند و به ندرت شاید اتفاقی برای‌شان رخ دهد که شاهد صف خرید یا فروش آن‌ها باشیم، فرق چندانی ندارد، اما مکمل این تصمیم علاوه بر برداشتن پلکانی یا باز کردن پلکانی نوسان قیمت حجم مبنا است که باید کنترل شده و بازتر کنند تا هدف افزایش نقدشوندگی به‌طور کامل رعایت شود.

تاثیر تغییر دامنه نوسان و تخلیه حباب

آقابزرگی در پاسخ به این پرسش که آیا دامنه نوسان می‌تواند مانع از تخلیه حباب بازار شود نیز گفت: بله، به هر حال هر چقدر دامنه نوسان بازتر باشد انگیزه برای عملیات سفته‌بازی و نوسان‌گیری بیشتر می‌شود. بنابراین همین سفته‌بازان هستند که در ظاهر به عنوان نیروی زاید تلقی می‌شوند، اما اساسا وظیفه آن‌ها این است که قیمت سهام و نوسانات قیمت را با هدف سودآوری و کسب سود کنترل کنند و برخلاف شکل ظاهری که به عنوان آفت یا آسیب از آن‌ها یاد می‌شود، اما در اصل به عنوان یک عضو لازم در فرایند کسب‌وکار و بازار سرمایه محسوب می‌شوند و در تمام دنیا هم این موضوع به تجربه ثابت شده است.

این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: سفته‌بازان از شکل‌گیری فضای نامتقارن و نامتناسب از بازار سرمایه جلوگیری می‌کنند و به محض اینکه بازار به سمت حباب پیش برود یا برعکس به محض اینکه بازار بیش از ارزش ذاتی خود بخواهد کاهش یابد سفته‌بازان وارد میدان می‌شوند و کارشان را انجام می‌دهند و از این فرصت‌ها به خوبی استفاده می‌کنند و بنابراین دامنه نوسان به خوبی کنترل می‌شود.

آقابزرگی در پاسخ به این پرسش که یک دامنه نوسان استاندارد ایستا است یا پویا و کدام یک را باید انتخاب کرد نیز تصریح کرد: استاندارد‌های مختلفی وجود دارد، اما آنچه به تجربه ثابت شده و در داخل ایران هم بوده معمولا یک ترکیب ناقصی از آن چیزی است که در اغلب کشور‌های دنیا و بازار‌های پیشرفته مانند امریکا، ژاپن، هنگ کنگ و حتی چین از آن استفاده کرده‌اند و این موضوع منطبق با شرایطی است که با زمان‌های توقف، زمان‌های ایستا و زمان مجاز محفوظ و پیوسته است و باید براساس پلتفرم‌ها و فریمی که در قالب نرم‌افزار‌ها تعریف شده است پیاده‌سازی شوند.

دخل و تصرف در ضوابط و رویه‌ها کار را ناقص‌تر می‌کند

این کارشناس بازار سرمایه گفت: دخل و تصرف کردن در این ضوابط و رویه‌ها کار را ناقص‌تر می‌کند کمااینکه دو سال قبل و در سال ۱۳۹۹ زمان پیش گشایش بازار را برای پیشگیری از مواردی محدود کردیم، اما هنوز هم این مشکل حل نشده است و به جای ۸.۵ صبح می‌گویند یک ربع به ۹ باید سفارش را وارد کنند و این موضوعات تا حدودی قدرت مانور و چانه‌زنی و پلتفرم و فریم اصلی را به هم ریخته است و ما باید بتوانیم سیستم را به گونه‌ای تنظیم کنیم که نیم ساعت از وقت را بتوان به چانه‌زنی و گمانه‌زنی پرداخت چرا که تغییرات اینچنینی چندان مناسب نبوده‌اند. آقابزرگی افزود: البته به مرور زمان مسائلی که از قبل هم تجربه شده و ظرفیت‌های آن وجود داشته کم کم پیاده‌سازی می‌کنیم و می‌آموزیم از جمله جلوگیری از توقف‌های طولانی‌مدت برای نماد‌ها که خودش یک قاعده در طول زمان شده است و حتی توقف‌هایی که به صورت کوتاه‌تر داریم.