سفره‌هایی که چشم به اینترنت دوخته‌اند

اقتصاد۲۴- کنار خیابان بساط سازه‌های سنتی و دستی پهن کرده است و چشم انتظار مشتری نشسته است. مردی تقریبا پنجاه و چند ساله است با مو‌های بلند و جو‌گندمی که انبوه موهایش را از پشت بسته است. شلوار لی مندرس و پوسیده‌ای به پا دارد و پیراهن آبی به تن دارد که دکمه‌های آن باز است؛ اما زیر پیراهنش تی‌شرت یقه گرد سفیدی پوشیده است. در بساطش که همه آن‌ها از کار‌های ساخت خودش است ذوق و سلیقه نمایان است. درختچه‌هایی با سیم‌های مفتولی ساخته است و بر روی تراشه‌هایی از چوب قرار داده است. به جای برگ و میوه به شاخه درختان منجق و مهره‌های رنگی پلاستیکی نصب کرده است. کیف‌های کنفی زنانه که بند آن را با چند لایه کنف شبیه مو‌های بافته شده دختران به هم بافته است و نمای زیبایی به هنر دستی او داده است.

در گوشه‌ای از بساطش بشقاب‌ها و زیر سیگاری‌های سفالین زیبایی قرار دارد که با اشعار و نقوش زیبایی مزین کرده است. این کار‌های زیبای دستی از جمله سازه‌هایی است که خودش ساخته است و در گوشه‌ای از خیابان منتهی به موزه سینمای ایران برای فروش قرار داده است. یگان ویژه نیروی انتظامی با ادوات ضد شورش و کلاه‌خود‌ها و سپر‌های شیشه‌ای و ماشین‌های آتش‌نشانی سیاه رنگ از مدت‌ها قبل در حالت آماده‌باش ایستاده‌اند... هنرمند دستفروش با شلوغ شدن خیابان در گرگ و میش غروب مخوف تهران شروع به جمع کردن بساطش می‌کند.

جوانی که در حال نگاه کردن به آثار اوست از او سؤال می‌پرسد: «داری جمع می‌کنی؟» دستفروش یک پاکت سیگار بهمن کوتاه از جیب جلو پیراهنش بیرون می‌اورد و یک نخ سیگا را با چند ضربه که با نوک انگشتهایش به پاکت می‌زند بیرون می‌آورد و با فندکی که رنگش با پیراهنش هماهنگ شده است سیگارش را به آتش می‌کشد و به پسر جوان که به به آثارش خیره شده بود می‌گوید: «اوضاع را نمی‌بینی؟ آره دارم جمع می‌کنم، یک ساعت دیگه معلوم نیست اینجا چه خبر است». جوان دوباره از او سؤال می‌پرسد: «اینترنتی کارهایت را بفروشی بهتر نیست؟»

دستفروش پک عمیقی به سیگارش می‌زند و دود را با قهقه‌ای تلخ بیرون می‌دهد. «بله البته که فروش اینترنتی بهتر است. خودم هم قبل از قطعی اینترنت داشتم اینترنتی کارهامو می‌فروختم. انگار تو باغ نیستی جوان. یا اینکه داری از اینترنت ایلان ماسک استفاده می‌کنی و از ما خبر نداری؟» جوان هم ناگهان خنده‌ای نیمه تمام بر روی لب‌هایش نقش بست و به دست فروش گفت: «اینقدر تو فکرم که یادم نبود اینترنت قطع است».

دستفروش خوش ذوق که انگار جوان دست روی زخم‌هایش کشیده بود شروع به درد و دل کرد و با نیشخندی معنا‌دار گفت: «کاری که قطع اینترنت با من و امثال من کرد دشمن با دشمن نکرد. یک پیج اینستاگرام کوچک داشتم که حدود ۴-۵ هزار نفر فالور داشتم. هر چی که می‌ساختم تو پیجم می‌گذاشتم و زود فروش می‌رفت. الان چند ساعت نیست که اینجا آمدم، شانس من این چند روز هر روزش به این شلوغی‌ها برخوردم. دستگاه کارت‌خوان هم ندارم. مشتری می‌آید جنس را هم پسند می‌کند، اما پول نقد ندارد. خلاصه بگویم زمانه تا الان با امثال من بد تا کرده است».

بیشتر بخوانید: ۱۵ سال فیلترینگ بدون بازگشت، به بهانه اعتراضات

تنها این دست فروش خوش ذوق نیست که از قطع اینترنت و اختلالی که در منبع درآمدش به وجود آمده است گلایه می‌کند؛ چند صد متر آنطرف‌تر نیز زنی جوان که روی ویلچر نشسته است صنایع دستی مومی را بساط کرده است. انواع و اقسام شمع و آدمک‌های شمعی را با موم ساخته است و برای فروش گوشه خیابان در معرض دید عابران قرار داده است. زن معلول نیز که پیش‌تر محصولاتش را در فضای مجازی به فروش می‌رساند از اوضاع به وجود آمده گلایه دارد و از مشکلات معیشتی خود سخن به میان می‌آورد. «معلوم نیست این اوضاع تا چه زمانی ادامه داشته باشد به خاطر همین عصر‌ها بساط می‌کنم؛ اما به خاطر اوضاع به وجود آمده مجبورم به محض شلوغ شدن خیابان‌ها بساطم را جمع کنم. از این می‌ترسم این اوضاع به درازا بکشد، آن‌وقت نمی‌دانم واقعا برای تامین مایحتاج روزانه‌ام چه خاکی بر سرم بریزم.»

در پی اعتراضات اخیر و قطع اینترنت به بسیاری از مشاغل اینترنتی آسیب جدی وارد شده است، تجارت نیوز در خبری زیان محدودیت‌های ایجاد شده یازده روز در پهنای باند بین الملل اینترنت را روزانه هزار میلیارد تومان اعلام کرده است. محدودیت‌هایی که البته از روز نخست اعلام شد موقتی هستند و روز چند روز پیش عزت الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی و گردشگری درباره‌شان گفته است با حل بحران‌ها برچیده می‌شوند و اینترنت پر سرعت برای حمایت از کسب و کار‌های اینترنتی در اختیار مردم قرار می‌گیرد.

«نت بلاکس» طی یک بررسی اعلام کرد که قطعی اینترنت در ایران ساعتی یک و نیم میلیون دلار معادل ۴۵ میلیارد تومان زیان اقتصادی به کشور وارد می‌کند. یعنی حدودا روزی هزار میلیارد تومان و در مجموع این ۱۸ روز، رقمی معادل ۱۸ هزار میلیارد تومان به مشاغل مرتبط با اینترنت زیان وارد شده است.

بر اساس نظر کارشناسان وضعیت فعلی، علاوه بر زیان اقتصادی مستقیم، می‌تواند مشاغل ایجاد شده اینترنتی بسیاری را تحت تاثیر قرار دهد. بر اساس برخی از گزارش‌ها یک میلیون شغل تنها در اینستاگرام ایجاد شده است که با تداوم قطع اینترنت حیات این مشاغل با خطر نابودی مواجه می‌شود.

به گفته دبیر اتحادیه کسب‌وکار‌های فضای مجازی با ارائه یک آمار اعلام کرد که معیشت ۱۰ میلیون نفر اکنون وابسته به فضای مجازی است. اما حالا قطع اینترنت اشتغال و معیشت این گروه را نشانه گرفته است و این گروه حتی نمی‌دانند اینترنت، دوباره وصل و فیلترینگ برطرف می‌شود یا خیر.

احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد در آخرین نشست خبر خود در رابطه با برنامه دولت برای جبران آسیب‌هایی که این روز‌ها بر کسب و کار‌های آنلاین وارد می‌شود گفت: در نشست وزارت اقتصاد با وزارت ارتباطات، تصمیم بر آن شد تا از ابزار‌های متفاوتی از جمله مشوق‌های مالیاتی برای جبران ضرر‌های کسب و کار‌های اینترنتی استفاده شود. مصوبه نهایی در روز‌های آینده آماده خواهد شد. با وجود این وعده عجیب وزیر اقتصاد، معلوم نیست زیان ۱۴ هزار میلیاردی قطع اینترنت چگونه جبران می‌شود؟

با توجه به تداوم قطع اینترنت چنین به نظر می‌رسد که بسیاری از افراد که پیشتر با کارآفرینی در فضای مجازی برای خود کسب و کاری را راه‌اندازی کرده بودند با وضعیت کنونی اینترنت معیشت خانواده‌هایشان با بحران جدی مواجه شده است.

نگاه مرد میان‌سال حوالی موزه سینما و زن جوان دستفروشی که سوار بر ویلچر در گوشه خیابان محصولات خود را به فروش می‌رساندند و نگاه هزاران صاحبان مشاغل خانگی اینترنتی این روز‌ها به دکمه وصل یا قطع اینترنت دوخته شده است و در انتظار روز‌های خوب خدا را به یاری خود می‌طلبند.

دستفروش هنرمند آخرین پک‌های رگباریش را به ته مانده سیگار به فیلتر رسیده‌اش می‌زند و بساطش را در چند جعبه مقوایی جا می‌دهد و در حالی که آهسته آهسته زیر لب غر می‌زند، جعبه‌های مقوایی را یکی پس از دیگری داخل جعبه ماشین و روی صندلی عقب یک پراید قراضه جا می‌دهد و در رویای وصل اینترنت پر‌سرعت ماشین قراضه‌اش را حرکت می‌دهد و در امتداد میدان قدس ناپدید می‌شود.