چرا موشک میسازیم خودرو نه؟

اقتصاد۲۴- بیش از یک قرن از آغاز فرآیند توسعه صنعتی ایران می‌گذرد، اما در یک برآیند کلی، صنعت ما در معرض چالش‌های بزرگی از جمله افزایش وابستگی واردات، عدم تکمیل زنجیره‌های تولید، خام فروشی، افزایش بیکاری، خروج فارغ التحصیلان رشته‌های صنعتی از کشور و … است.

علاوه بر موارد مذکور، سوالاتی از سوی افکار عمومی مطرح می‌شود که چرا پس از چند دهه ساخت خودرو‌های ساده، نمی‌توانیم چرخه تولید آن را در داخل تکمیل کنیم؟ چرا علی رغم ساخت موشک، در ساخت ابزار آلات ساده صنعتی دچار مشکل هستیم؟

در همین خصوص برای آسیب شناسی و بررسی روند تحولات صنعتی کشور با فتح الله اُمی عضو هیات علمی گروه هوافضا دانشگاه تربیت مدرس و رییس سابق پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم به گفتگو پرداخته ایم. امی دانش آموخته رشته هوافضا دانشگاه صنعتی مسکو و رایزن علمی دولت هشتم در سفارت ایران در روسیه بوده و پژوهش‌های ارزنده‌ای در حوزه هوافضا و صنعت انجام داده است.

بیشتر بخوانید: فروش ویژه محصولات مدیران خودرو از روز شنبه

در همین خصوص برای آسیب شناسی و بررسی روند تحولات صنعتی کشور با فتح الله اُمی عضو هیات علمی گروه هوافضا دانشگاه تربیت مدرس و رییس سابق پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم به گفتگو پرداخته ایم. امی دانش آموخته رشته هوافضا دانشگاه صنعتی مسکو و رایزن علمی دولت هشتم در سفارت ایران در روسیه بوده و پژوهش‌های ارزنده‌ای در حوزه هوافضا و صنعت انجام داده است.

مشروح این گفتگو را در ادامه از نظر می‌گذرانید:

فتح الله امی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا علیرغم وجود واحد‌های صنعتی فراوان در کشور، همچنان محتاج واردات کالا‌های اساسی و ضروری هستیم؟ گفت: از زمان شکل گیری سازمان برنامه در کشور، زیربنای صنعت ایران از دهه ۱۳۳۰ شکل گرفت و بعد از اینکه ابوالحسن ابتهاج رییس سازمان برنامه شد، صنعت ما که بخشی از توسعه کشور بود، به سمت انتقال تکنولوژی رفت.

وی با بیان اینکه انتقال تکنولوژی ۴ فاز دارد، افزود: در فاز اول خود کالای نهایی (مانند خودرو) وارد کشور می‌شود. در فاز بعدی مجموعه‌های تشکیل دهنده آن کالا مانند موتور، بدنه و … وارد شده و از طریق مونتاژ، محصول نهایی تولید می‌شود. در فاز سوم زیر مجموعه‌ها وارد می‌شود یعنی به جای موتور، دیفرانسیل و سیلندر و … جداگانه آورده می‌شود. در فاز چهارم نه مجموعه و نه زیر مجموعه، بلکه قطعات آورده می‌شود. در این فاز باید فناوری به صورت کامل منتقل شود یعنی شما بتوانید با آگاهی و دانش لازم ساخت هر قطعه، هر زمان که بخواهید قطعه را تغییر دهید.

اصطلاحا به این فرآیند NO WHY گفته می‌شود یعنی به جای چگونگی، به چرایی وجود یک قطعه در یک محصول نهایی پاسخ داده شود. تا زمان انقلاب اسلامی، ما تا فاز دوم و بعضا تا فاز سوم پیش رفته ایم و اصلا به فاز آخر و مرحله NO WHY نرسیده بودیم.

استاد دانشگاه تربیت مدرس همچنین بیان کرد: من از ابتدا درگیر صنعت فضایی کشور بودم. بعد از برهم خوردن روابط ما با برخی کشورها، چه در بخش‌های هوا و چه در بخش فضا ما NO WHY‌ها را نمی‌دانستیم. مثلا نمی‌دانستیم یک قطعه اصلا برای چه کاری ساخته شده است، چون قبل از انقلاب اصلا رشته هوافضا وجود نداشت. سال ۱۳۷۵ اولین بار این رشته وارد دانشگاه شد و ما آن زمان منطق و چرایی قطعات را درک کردیم و نتیجه آن این شد که ایران به سطح فناوری و تولید فناوری رسید.