بیماری کریپتوکوکوزیس یا عفونت کریپتوکوکوس چیست؟

اقتصاد۲۴- الهام عندلیب‌مقدم: بیماری کریپتوکوکوزیس یک عفونت قارچی است که از طریق ورود قارچ کپسول‌دار کریپتوکوکوس نئوفورمنس (Cryptococcus neoformans) از بدن پرندگان (به‌خصوص کبوتر) به دستگاه تنفسی انسان ایجاد می‌شود، اما پرندگان به آن مبتلا نمی‌شوند.

خاک و یا هرچیزی که آلوده به مدفوع پرندگان (کبوتر، مرغ، پرستو، چکاوک) و خفاش است می‌تواند منبع و مخزن کریپتوکوکوس باشد، همچنین برخی درختان مانند اکالیپتوس، صنوبر و انجیر به عنوان زیستگاه طبیعی این ارگانسیم هستند.

قارچ عامل بیماری شبیه مخمر‌ها است. هاگ‌های این قارچ از طریق استنشاق وارد ریه شده و ممکن است باعث عفونت ریه‌ها شوند. در افراد سالم، عفونت Cn در اغلب موارد به‌صورت خود به خود از بین می‌رود یا برای مدت طولانی به شکل نهفته باقی می‌ماند. اما در افراد با ضعف ایمنی ممکن است این قارچ وارد خون شده و در تمام قسمت‌های بدن منتشر شود، بویژه مغز، پوست و استخوان‌ها. در واقع این مخمر میتواند به راحتی در سلول‌های میزبان زنده بماند، تکثیر شود و وارد خون و سپس فضای سیستم عصبی مرکزی و دیگر اعضای بدن گردد.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به کریپتوکوکوزیس هستند؟

*افرادی با ضعف ایمنی مانند ایدز، لنفوم هوچکین، سارکوئیدوز

*افرادی که شیمی درمانی می‌شوند.

*افرادی که پیوند اعضا انجام داده و از دارو‌های پیوند اعضا استفاده می‌کنند.

*افرادی که دوز بالای کورتیکواستروئید مصرف می‌کنند.

علائم بیماری کریپتوکوکوزیس

این عفونت قارچی اساسا یک عارضه ریوی و مغزی است، با وجود این، اشکال مختلف جلدی، مخاطی، استخوانی و احشایی بیماری نیز در اثر انتشار از کانون اولیه ریوی گزارش شده است.

کریپتوکوکوزیس ریوی

در این نوع از بیماری، بسیاری از مبتلایان بدون علامت هستند و خودبه‌خود بهبود می‌یابند. البته در افراد ناتوان ممکن است باعث مرگ شود. در عفونت‌های آشکار علایمی شامل سرفه خشک، درد قفسه سینه، تب مختصر، خستگی، دفع خلط موکوئیدی یا خونی اندک و کاهش وزن دیده می‌شود.

کریپتوکوکوزیس سیستم اعصاب مرکزی

بنا به دلایل ناشناخته‌ای کریپتوکوکوس نئوفورمنس حمله به سیستم اعصاب مرکزی را ترجیح می‌دهد.

این نوع معمولاً حاصل انتشار عفونت به دنبال کریپتوکوکوزیس ریوی بوده و می‌تواند کشنده باشد. در خطرناک‌ترین شکل این بیماری، کریپتوکوکوزیس می‌تواند باعث مننژیت (التهاب غشا‌های پوشاننده مغز و طناب نخاعی) شود. در این حالت، بیماری شروع آرام و سیر مزمن دارد و سردرد مهم‌ترین علامت آن است که به طور متناوب یا ممتد دیده می‌شود؛ با پیشرفت بیماری سرگیجه، تهوع، استفراغ، سفتی عضلات گردن، اختلال بینایی، نیستاگموس و استرابیسم دیده می‌شود.

کریپتوکوکوزیس جلدی و جلدی مخاطی

این نوع از بیماری در ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد و به دنبال انتشار بیماری است.

ضایعات جلدی بصورت پاپول، پوستول، آکنه یا آبسه دیده می‌شود.

ضایعات جلدی مخاطی شایع نبوده و به صورت ندول، گرانولوما و زخم‌های عمیق یا سطحی هستند.

بیشتر بخوانید: بیماری فاویسم یا باقلایی چیست؟

کریپتوکوکوزیس استخوانی

بیشتر به صورت استئومیلیت است ونسبت به بالستومایکوز و کوکسیدیوئیدومایکوز کمتر است.

کریپتوکوکوزیس احشایی

در این نوع بیماری پروستات مخزنی برای عود بیماری است و بیماری از طریق خون نیز منتشر می‌شود.

قلب، بیضه، پروستات و چشم اغلب گرفتار می‌شوند.

ضایعات گرانولوماتوز که از نظر علائم به نئوپالسم شبیه است، در این شکل بیماری دیده می‌شود.

تشخیص بیماری کریپتوکوکوزیس

در صورت نقص در سیستم ایمنی بدن و مشاهده علائمی مثل مشکلات تنفسی، تب بالا، گیجی و سفتی گردن باید به پزشک مراجعه کرد.

پزشک با شنیدن شرح حال بیمار، معاینه بالینی و از طریق شناسایی قارچ در خون، ادرار، خلط، مایع مغزی نخاعی یا بافت‌های بدن بیماری را تشخیص می‌دهد.

درمان بیماری کریپتوکوکوزیس

درمان فوری با دارو‌های ضد قارچ بسیار حیاتی است. در صورت عدم درمان فوری، وضعیت بیمار بدتر می‌شود.

در عفونت‌های شدید درمان با آمفوتریسین B وریدی و فلوسیتوزین خوراکی می‌باشد. در بیماران مبتلا به ایدز، از بین بردن این قارچ از بدن بسیار مشکل است، با این‌حال علایم بیماری را می‌توان به میزان قابل توجهی کنترل کرد.