مترو را پرده کشیدند، خیابان را دیوار خواهند کشید

اقتصاد۲۴- شهرداری تهران جداسازی زنان و مردان در پایتخت را با جداسازی در مترو و تشکیل ستاد حجاب‌وعفاف در درمانگاه‌های شهر تهران شروع کرده است. آن‌طور که علیرضا زاکانی، شهردار تهران می‌گوید این جداسازی‌ها مربوط به اعتراضات سراسری اخیر نیست و قبل از جریانات سال ۱۴۰۰ برنامه جداسازی‌ها را چیده بودند.

راست هم می‌گوید، به گفته حسن روحانی، آن‌ها در جلسه‌ای قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۹۶ این تصمیم را گرفته و برنامه را چیده بودند و حالا که بر مسند نشسته‌اند، برنامه‌های آن سال خود را به مرحله اجرا رسانده‌اند. حرف‌های حسن روحانی در دوره انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۹۶ در سالن ۱۲ هزار نفری آزادی این هشدار را به همه داد که اگر این گروه قدرت را به‌صورت رسمی در دست بگیرند دیگر کسی جلودارشان نیست: «من این‌ها را می‌شناسم. این‌ها روزی در جلسه‌ای تصمیم گرفته بودند در پیاده‌رو‌های تهران دیوار بکشند و مردانه، زنانه در پیاده‌رو ایجاد کنند. همانطور که در محل کارشان بخش‌نامه جنسیتی زنانه و مردانه اعلام کردند.»

با آمدن نامِ ابراهیم رئیسی بین کاندیدا‌های ریاست‌جمهوری موضوع تفکیک جنسیتی نیز مطرح شد و تا جایی قوت گرفت که ریحانه سادات دختر ابراهیم رئیسی در پاسخ به این سوال که تصویر اشتباهی از رئیسی وجود دارد، چیست؟ گفت: «دیوار... دیوار... در واقع این تخریبی بود که در سال ۹۶ انجام شد که ایشان بین زن و مرد دیوار می‌کشد. درحالی‌که ایشان پلی ایجاد می‌کند که باعث پیشرفت هم خانم‌ها می‌شود هم آقایان.»، اما درست زمانی که رهبری از همدلی و اتحاد می‌گویند، زاکانی هم‌پیمان با رئیسی در شهرداری تصمیم می‌گیرد در مترو دیوار بکشد بین زنان و مردان، آن‌هم دیوار به قول خودش فلزی.

موضع زاکانی

چند روزی است که عکس‌هایی از جداسازی در مترو در فضای مجازی منتشر شده که واکنش‌های بسیاری را در پی داشته است. علیرضا زاکانی، شهردار تهران، اما معتقد است؛ «حجاب موضوع شرعی و قانونی است و سلیقه‌ای و نکته فردی هم نیست، بلکه اجتماعی است. در خانه هر کسی هرکاری می‌تواند انجام دهد، کسی هم حق ندارد به زندگی شخصی افراد سرک بکشد. اما وقتی بحث از موضوعات اجتماعی و حق و حریم دیگران است، پاسداشت این حریم بسیار اهمیت دارد.»

او می‌گوید در مراکز عمومی که ما خدمات ارائه می‌دهیم، رعایت حجاب ضروری است. از این جمله می‌توان این برداشت را کرد که شهرداری حاضر نیست به زنان با حجاب اختیاری خدمات ارائه کند؟ چیزی که هنوز در قانون عنوانی برای آن پیش‌بینی نشده، اما شهردار تهران به آن تاکید می‌کند: «بسیاری از افرادی که رعایت نمی‌کنند اطلاعاتی ندارند و اگر خدمت به آن‌ها ارائه کنیم، شرایط جدیدی را تجربه خواهند کرد. این در مواجهه‌های ما بسیار شفاف بوده و درصد زیادی از این افراد، موارد را رعایت و استقبال کردند.

در مراکز عمومی که ما خدمات ارائه می‌دهیم، رعایت حجاب ضروری است؛ جداسازی بخش بانوان و آقایان احترام به حریم بانوان است. در برخی از قطار‌های مترو دو واگن برای بانوان جدا شده است.» جالب این است که شهردار تهران اعتقاد دارد که کشور‌های خارجی در حال الگوبرداری از او هستند: «افتخار داریم که به بانوان خدمات ارائه دهیم. در خارج از کشور از این الگو استفاده می‌کنند، اما عده‌ای می‌گویند ما از این روال دست برداریم. این حریمی که ایجاد شده پرده نیست و یک حفاظ استیلی با نقش و نگار است.»

به‌جای دیوار، واگن اضافه کنید مساله حل می‌شود

غلامحسین کرباسچی، شهردار اسبق تهران درباره جداسازی‌هایی که شهرداری در دستور کار قرارداده است، می‌گوید: «تعجب می‌کنم؛ مسئله جداسازی و اینطور برخورد‌های فیزیکی، بار‌ها در گذشته تجربه شده و در حل مسائل فرهنگی به‌وضوح شکست خورده است. اما باز هم به همین نوع نگاه و عملکرد رجوع می‌کنیم. اگر با مسئله پوشش و وقار اجتماعی خانم‌ها و آقایان که نیازمند اقدامات فرهنگی است، برخورد فیزیکی شود، صددرصد شرایط بدتر خواهد شد.»

کرباسچی به گذشته اشاره و تاکید می‌کند: «زمانی با راپل از دیوار بالا می‌رفتند تا دیش‌های ماهواره را به پایین پرتاب کنند، اما حالا همه چیز رها شده است و انگار نه انگار که این کار خلاف قانون است. کار‌هایی می‌کنیم که در آن می‌مانیم و به نظرم عجیب است که می‌خواهیم از اول چرخ را اختراع کنیم و به این همه تجربه سی‌چهل‌ساله توجه نمی‌کنیم. برای حل مساله، آیا بهتر نیست به تعداد وسائل حمل‌ونقل بیافزاییم و رفاه مسافرین را فراهم کنیم که خودبه‌خود خیلی از مسائلی که نگرانش هستند، رفع شود؟ اگر ازدحام و فشردگی در مترو نباشد، مسائل بهتر حل نمی‌شوند و مردم راضی‌تر نخواهند بود؟»

دستگاه‌های امنیتی وارد شوند

محمد علیخانی، رئیس سابق کمیسیون حمل‌ونقل و ترافیک شورای شهر تهران از جمله این افراد است نیز که با انتقاد از موضوع جداسازی در متروی پایتخت تاکید کرد که من فکر نمی‌کنم این اتفاقات براساس مسائل اعتقادی برنامه‌ریزی شده باشد. او گفت: «تشخیص می‌دهم که این افراد اعتقاد ندارند. بسیاری از بزرگان دین و مراجع معتقدند اینگونه رفتار‌ها نتیجه عکس دارد.»

علیخانی گفت: «مشکل اساسی در مترو کمبود ناوگان است. مردم انتظار دارند وضعیت حمل و نقل بهبود پیدا کند. وقتی این افراد نمی‌توانند در این راستا وظیفه اصلی خود را به‌درستی انجام دهند، با این اقدامات در قشر کمی که طرفدارشان هستند، تبلیغات می‌کنند. برای عامه مردم این اقدامات ضدتبلیغ است، ولی این افراد احساس نمی‌کنند که به عامه مردم احتیاج دارند. به همین دلیل دنبال رضایتمندی قشر خاصی هستند و آن‌ها را مردم می‌دانند و ملت ایران را مردم نمی‌دانند.

معتقدم که این اقدامات از روی اعتقاد نیست و به شدت به اعتقادات مردم، دین و اسلام ضربه می‌زند و با اینکه نتیجه کار را می‌دانند، همچنان به این کار‌ها ادامه می‌دهند.» صاحبان قلم، جامعه‌شناسان، بزرگان دین و... درباره اینگونه رفتار‌ها هشدار می‌دهند، اما این افراد به هشدار هیچ‌کسی گوش نمی‌دهند. دستگاه‌های امنیتی باید جلوی این جریان‌ها را بگیرند.»

حجاب و عفاف را به خانواده‌ها بسپارید

ناهید خداکرمی، عضو سابق شورای شهر تهران و فعال حوزه زنان درباره سیاست جداسازی در حوزه‌های شهری و حمل ونقل می‌گوید که بعضی وقت‌ها سخنانی از برخی مسئولان شهری، سیاسی یا فرهنگی و اجتماعی می‌شنویم که واقعا شگفت‌انگیز است: «باورمان نمی‌شود که در سال ۱۴۰۲ دغدغه مدیریت شهری جداسازی زنان و مردان یا تفکیک جنسیتی باشد.

این موضوع اسفبار است. واقعا اولویت شهر تهران تفکیک جنسیتی است؟ وظیفه شهرداری تهران تفکیک جنسیتی و هزینه کردن در حوزه عفاف و حجاب است؟ یا فراهم کردن امکانات شهری جهت احساس امنیت و آرامش مردم؟ آیا شهروندان تهرانی رضایت داده‌اند که عوارض پرداختی آن‌ها به شهرداری صرف چنین رویکردی شود؟

در حال حاضر حاشیه‌نشینی، آسیب‌های اجتماعی، ترافیک، آلودگی هوا و هزاران مسئله دیگر مردم تهران را رنج می‌دهد. اما جالب است که در این بین آقایان منش خود را به حساب خواسته شهروندان می‌گذارند. نحوه نظرسنجی چگونه بوده که متوجه شدند جداسازی خواسته مردم است؟ آیا همه‌پرسی برگزار کردند؟ تصمیمات مدیریت شهری باید مبتنی بر شواهد و مستندات باشد، نه حاصل تراوشات ذهنی مسئولین.»

او می‌افزاید: «به‌نظر می‌رسد جریانی هدفمند برای تحت‌الشعاع قرار دادن مشکلات واقعی کشور مشغول تولید مشکلاتی پیش‌پا افتاده هستند که تبعات آن می‌تواند بسیار بزرگ و مخرب بوده که هم برای زنان، مردان و خانواده‌ها و هم برای وضعیت سیاسی، اقتصادی و بین‌المللی کشور آسیب‌زا باشد.

این جریان‌های تندرو ذره‌ذره در هر جایی که دست‌شان می‌رسد نسبت به توهین به مردان، زنان و خانواده‌ها اقداماتی تنش‌زا انجام می‌دهند که مایه تعجب و تأسف است. امیدوارم هر نهادی به وظیفه اصلی خودش بپردازد و مسئولان امر نیز بپذیرند که این شیوه ۴۰ ساله نه‌تن‌ها مفید نبود، بلکه هر روز سبب بروز مشکلات عدیده و ایجاد هزینه‌های جبران‌ناپذیر برای کشور شده است.

بهتر است رویکرد خود را تغییر دهند و بحث حجاب و عفاف را به خانواده‌ها بسپارند. چرا فکر می‌کنند باید درباره موضوعات اعتقادی و فرهنگی مردم تصمیم بگیرند؟ فرهنگ و اعتقاد از دل تاریخ و در درون خانواده‌ها شکل می‌گیرد و نمی‌شود با دستور و بخش‌نامه آن را به وجود آورد. این اقدامات به بن‌بست رسیده است. امور فرهنگی زنان را به خانواده و زنان بسپارید. این‌ها شعار خانواده‌محوری سر می‌دهند، اما در این دوره بدترین بی‌احترامی‌ها به زنان و خانواده را شاهدیم.»