وقتی نمی‌توانیم با فرزندان‌مان فارسی حرف بزنیم

علی داوودی می‌گوید: ما با فرزندان خودمان نمی‌توانیم به زبان فارسی رسمی صحبت کنیم زیرا آن‌ها با تعابیر دیگری زندگی می‌کنند که برساخته زبان فارسی نیست.

اقتصاد 24 - این شاعر که در دیدار مقام معظم رهبری با شاعران در شب ولادت امام حسن مجتبی (ع) حضور داشته است، در گفت‌وگو با ایسنا، درباره ابراز نگرانی درباره زبان فارسی در این جلسه اظهار کرد: باید متأسف بود؛ گاهی بدیهی‌ترین و ریزترین مسائل آن‌قدر مورد غفلت واقع می‌شود که مقام معظم رهبری مجبور شوند به صورت فردی تذکر بدهند. این موضوع حاصل بی‌توجهی ماست و غفلت ما را از زبان فارسی نشان می‌دهد.

او سپس گفت: تولید زبان فارسی در ادبیات صورت می‌گیرد، بخش حفاظت از زبان در فرهنگستان و مراکز علمی انجام می‌شود و توسط صدا و سیما ترویج می‌شود. صدا و سیما و رسانه تولیدکنند نیست بلکه مصرف‌کننده است. هرکدام از سه ضلع زبان فارسی (شاعران و نویسندگان، فرهنگستان و رسانه) کم‌کاری کنند بخش دیگر نابود می‌شود. اگر شاعران و نویسندگان از زبان غفلت کنند زبان بازتولید نمی‌شود و راکد می‌ماند و اگر فرهنگستان در مراکز علمی از زبان صیانت نکند زبان از بین می‌رود.

داوودی با بیان این‌که فرهنگستان نقش حفاظت از زبان و معادل‌سازی را برعهده دارد، خاطرنشان کرد: زبان از پایگاه‌های مختلفی آبشخور دارد؛ بخشی رسانه و بخشی صنعت است. زمانی که تکنولوژی‌ای وارد کشور می‌شود با خود کلماتی را وارد می‌کند؛ مثلا موبایل که وارد کشور شد کلماتی مانند اپلیکیشن، اد، سیو و... را با خود آورد که ما درباره این‌ها فکر نکرده‌ایم و معادلی ندارند. اگر معادلی برای آن‌ها ساخته نشود و روز به روز گسترش داشته باشند بعد از مدتی زبان فارسی از دور خارج می‌شود. ما الان هم نمی‌توانیم با فرزندان خودمان به زبان فارسی رسمی صحبت کنیم، آن‌ها با تعابیر دیگری زندگی می‌کنند که برساخته زبان فارسی نیست. باید حواس‌مان باشد.

ترانه جدی گرفته نمی‌شود

شاعر مجموعه «مردگان بسیارند» همچنین درباره ترانه‌ نیز اظهار کرد: ویژگی اصلی ترانه از گذشته صمیمیت و عاطفه بوده است اما نه به قیمت این‌که از رسمیت و شأنیت ادبی دور شود. این‌که ترانه با موسیقی پشتیبانی می‌شود نباید باعث شود ترانه‌های سطحی و مبتذل حمایت و زمزمه مردم شوند. ترانه یکی از راه‌های ترویج زبان است و نباید به جای این‌که به کمک زبان بیاید باعث ابتذال آن شود.

او در ادامه درباره ارزیابی‌اش از وضعیت ترانه در کشورمان بیان کرد: کار خوب هم هست، کار سطحی هم هست، اما ترانه جدی گرفته نمی‌شود. ترانه فقط سرگرمی نیست بلکه در ترویج زبان و فرهنگ جایگاه والایی دارد. این‌که فکر کنیم ترانه دامبول و دیمبول است و کوچک‌ترین ارزشی برای آن قائل نباشیم، درست نیست. خیلی‌ها برای این‌که زبانی را یاد بگیرند به موسیقی‌های آن زبان گوش می‌کنند و به واسطه آن زبان یاد می‌گیرند. ترانه الکی نیست اما جدی گرفته نمی‌شود. ۵۰۰ قطعه موسیقی ساخته می‌شود که ۲۰۰-۳۰۰ ترانه آن برای یک نفر است، مسلما این آثار برجسته نخواهد بود؛ مگر یک ترانه‌سرا چقدر توان و وقت می‌گذارد؟ همچنین نگاه یک‌بار مصرفی هم به ترانه وجود دارد. کارهای خوبی هم ساخته می‌شود که تعدادشان کم‌تر است.

داوودی همچنین درباره دیدگاه‌های مختلفی که نسبت به شعر وجود دارد، اظهار کرد: دو گرایش عمده از قبل بوده؛ یکی هنر به عنوان ابزار و دیگر هنر به عنوان عنصر زیبایی‌شناختی. به نظر من این تمایز از اساس مشکل دارد و اثر کامل آمیزه‌ای از این‌هاست و هر دو را با هم دارد. مگر می‌شود شعری عنصر زیبایی‌شناسی نداشته باشد؟ زیبایی با شعر عجین است. پیام و محتوا هم به صورت ذاتی در شعر وجود دارد. اگر بخواهیم در جریان شعر انقلاب، شعر خالی از تعهدی ارائه بدهیم به بی‌راهه رفته‌ایم.

او با بیان این‌که بحث‌هایی که در جلسه دیدار با شاعران مطرح شد فراتر از شعر انقلابی بود و به خودِ شعر بازمی‌گشت، اظهار کرد: زبان به عنوان هویت انسان است و انسان نمی‌تواند هویت خود را پنهان کند. بحث کلیدی این بود که هویت انسان در زبان است و نمی‌تواند از زبانی استفاده کند اما بخواهد هویت خود را پنهان کند. هویت همان چیزی است که تعبیر تعهد را از آن داشتند.

این شاعر در پایان بیان کرد: بحث‌هایی که مقام معظم رهبری مطرح کردند بحث‌های بنیادی و کلیدی بود و هر سه موضوع به جایگاه زبان در زندگی و اندیشه برمی‌گشت. کشورهایی که به زبان فارسی صحبت می‌کنند محدودند. این زبان، زبان انقلاب اسلامی است و نباید جایگاه آن را نادیده بگیریم.