ایران دهمین کشور متضرر از اختلال اینترنت

اقتصاد۲۴- اختلالات و قطعی‌های اینترنت توسط دولت‌ها، سالانه میلیارد‌ها دلار به اقتصاد جهان ضرر می‌زند. اینترنت ایران هم سال‌هاست که با فیلترینگ و قطعی‌های عمدی درگیر است. حالا جدیدترین بررسی‌ها نشان می‌دهد که تا نیمه سال جاری میلادی، ایران با ۳٠۹ساعت قطعی اینترنت که بیش از ۳۴میلیون نفر را تحت تاثیر قرار داده است، جایگاه دهمین کشور متضرر جهان از قطعی‌های عمدی اینترنت را در اختیار دارد.

اختلالات و قطعی‌های عمدی اینترنت توسط دولت‌ها، سالانه میلیارد‌ها دلار به اقتصاد جهان ضرر می‌زنند. در حقیقت این محدودیت‌های اینترنتی اعمال شده، زخمی هستند که توسط خود دولت‌ها بر پیکر اقتصاد کشورهایشان زده می‌شوند. اینترنت ایران هم سال‌هاست که با فیلترینگ و قطعی‌های عمدی درگیر است و این اختلالات، ضرر‌های هنگفتی را به کاربران و کسب‌وکار‌ها وارد کرده‌اند. بررسی‌ها و تحقیقات مختلف در این زمینه نشان می‌دهند که اعمال قطعی‌ها و محدودیت‌های اینترنتی با رشد تقاضا برای خرید انواع ابزار‌های فیلترشکن، ارتباطی مستقیم دارند.

فروش انواع کیسه‌های پلاستیک زباله نایلون و نایلکس

با این اوصاف است که جدیدترین آمار‌ها از هزینه جهانی قطع عمدی اینترنت به دست دولت‌ها، اطلاعات جالب و البته عجیبی را به دست می‌دهند. بررسی‌های اخیر وب‌سایت ردیاب قطعی‌های اینترنت top ۱۰ vpn که ابزاری زیرمجموعه نهاد غیرانتفاعی نت‌بلاکس است، نشان می‌دهند که از سال ۲۰۱۹ تا کنون هزینه جهانی قطع عمدی اینترنت توسط دولت‌ها بیش از ۴۴میلیارد دلار بوده است. در رتبه‌بندی جدیدی که این وب‌سایت از هزینه محدودیت‌ها و قطعی‌های اینترنت در کشور‌های مختلف تا نیمه ماه ژوئن سال جاری میلادی منتشر کرده، ایران جایگاه دهمین کشور را به خود اختصاص داده است.

شدیدترین شکل سانسور اینترنت

آخرین بررسی‌های انجام شده درباره تاثیر قطعی‌های عمدی اینترنت بر اقتصاد جهانی نشان می‌دهد که از سال ۲۰۱۹ تا کنون ۴۶۱ قطعی عمده اینترنت در ۵۴ کشور جهان اتفاق افتاده است که مجموع هزینه آن‌ها به ۰۸/ ۴۴ میلیارد دلار می‌رسد. این بررسی‌ها که توسط وب‌سایت top۱۰vpn انجام شده‌اند، تاکید می‌کنند که از ابتدای سال ۲۰۲۳ تا حالا ۸۱ قطعی اینترنت در ۱۴ کشور جهان اتفاق افتاده که هزینه این قطعی‌ها ۷۲/ ۱ میلیارد دلار است. به این ترتیب از ابتدای سال جاری میلادی تا حالا ۱۷ هزار و ۹۰۱ ساعت قطعی عمدی اینترنت در سراسر جهان اعمال شده است. بر اساس این آمارها، در سال ۲۰۲۳ اتیوپی با ۵۲۶ میلیون دلار، بیشترین ضرر ناشی از قطعی‌های اینترنت را در میان کشور‌های جهان داشته است و بعد از آن میانمار و هند در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

بیشتر بخوانید: اینترنت برای برگزاری امتحانات نهایی مدارس قطع می‌شود؟

در سال ۲۰۲۲، اما ۱۱۴ قطعی اینترنت در ۲۳ کشور جهان اتفاق افتاد که مجموع هزینه آن‌ها به ۶۷/ ۲۴ میلیارد دلار رسید. مجموع زمان قطع اینترنت در سال گذشته میلادی در سراسر جهان ۵۰ هزار و ۶۵ ساعت بود که نسبت به سال ۲۰۲۱ رشد ۴۵ درصدی داشت. در سال ۲۰۲۲ روسیه با ۵۹/ ۲۱ میلیارد دلار، بیشترین ضرر ناشی از قطع عمدی اینترنت را متحمل شد و بعد از آن کشور‌های میانمار و قزاقستان در رتبه‌های بعدی قرار داشتند.

شاخص هزینه جهانی قطع اینترنت تاثیر هر قطع عمدی اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در سراسر جهان را ردیابی می‌کند. این نوع اختلال، در واقع شدیدترین شکل از سانسور اینترنت به حساب می‌آید که نه تنها حقوق دیجیتال شهروندان را نقض می‌کند، بلکه ضرر‌های اقتصادی هنگفتی را هم به دنبال دارد. این شاخص با ردگیری هر قطعی اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در کشور‌ها و مناطق مختلف دنیا که توسط دولت‌ها و به صورت عامدانه انجام می‌شود و بر اساس محاسبات مربوط به شاخص‌هایی از بانک جهانی، اتحادیه جهانی مخابرات، اداره آمار اتحادیه اروپا و اداره سرشماری ایالات‌متحده آمریکا، به دست می‌آید.

به عقیده کارشناسان اقتصادی و جامعه‌شناسان، قطع عمدی اینترنت به عنوان شدیدترین شکل از سانسور اینترنت، نوعی از کنترل و نظارت اجتماعی بر مردم هر کشور است که دسترسی آزاد آن‌ها به اینترنت را مختل می‌کند. هدف از ردگیری شاخص هزینه جهانی قطع اینترنت، جلب‌توجه عموم مردم به آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی است که چنین اقداماتی می‌توانند به دنبال داشته باشند. در همین راستا، وب‌سایت top۱۰vpn به تازگی جدیدترین آمار‌های مربوط به بررسی کشور‌های جهان از نظر شاخص هزینه جهانی قطع اینترنت را از ابتدای سال ۲۰۲۳ تا حالا منتشر کرده است.

رشد ۳ هزار درصدی تقاضا برای وی‌پی‌ان  

بر اساس این بررسی‌ها، شدیدترین قطعی اینترنت از ابتدای سال ۲۰۲۳ تا حالا در اتیوپی اتفاق افتاده است. مقامات این کشور به دنبال تنش‌های مذهبی در اوایل ماه فوریه، دسترسی به فیس‌بوک و یوتیوب را مسدود کرده‌اند. با وجود حل مشکلات مربوط به اختلاف و دو‌دستگی در کلیسای ارتودکس، اما محدودیت دسترسی به شبکه‌های اجتماعی همچنان ادامه دارد.

به این ترتیب است که تقاضا برای خدمات وی‌پی‌ان در اتیوپی به‌شدت افزایش پیدا کرده. از طرفی با وجود تلاش‌های اخیر گروه‌های مقاومت محلی، همچنان دسترسی به اینترنت در بخش‌های زیادی از شمال‌غرب میانمار کاملا مختل مانده است. بسیاری از این اختلالات از سال ۲۰۲۱ اتفاق افتاده و هنوز هم ادامه دارند.

مقامات هندوستان هم به خاطر تعقیب رهبر جدایی‌طلبان پنجابی از ماه مارس امسال شدیدترین قطعی اینترنت را اعمال کرده‌اند که تمام ارتباطات مربوط به اینترنت موبایل و حتی پیامک‌ها را تحت تاثیر قرار داده است. در پاکستان و به دنبال تظاهرات مردمی ناشی از دستگیری عمران‌خان، نخست‌وزیر سابق این کشور در ماه مه، مقامات دولت به مدت چهار روز دسترسی به اینترنت موبایل را در سراسر این کشور قطع کرده و همچنین شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک، توییتر و یوتیوب را فیلتر کردند. تاثیر اقتصادی این اقدامات بسیار شدید بوده و بر اساس این گزارش، به ۲/ ۵۰ میلیون دلار در هر روز رسیده است.

در عراق، اما برگزاری آزمون سراسری در ماه فوریه باعث فیلتر گسترده شبکه‌های اجتماعی شد که این اختلالات در مجموع ۶۴ ساعت به طول انجامیدند. در ترکیه، اما وقوع زلزله شدید در ماه فوریه گذشته به فیلتر شبکه اجتماعی توییتر منجر شد. این محدودیت‌ها به دنبال انتقادات گسترده نسبت به واکنش دولت ترکیه به این بحران، اعمال شدند و پس از آن بازار خرید و فروش خدمات فیلترشکن و وی‌پی‌ان در این کشور داغ شد.

در ایران، اما وقوع ناآرامی‌ها از شهریور ماه گذشته باعث تشدید محدودیت‌ها و قطعی‌های اینترنت شد. در حالی که تا پیش از شهریور ماه سال گذشته، کاربران برای ورود به فیس‌بوک، توییتر، یوتیوب، تلگرام و کلاب‌هاوس به سراغ وی‌پی‌ان‌ها می‌رفتند، اما از آن زمان با اضافه شدن اینستاگرام، واتس‌اپ، گوگل‌پلی و بسیاری از دیگر سرویس‌های گوگل به این فهرست، عملا کاربران برای دسترسی به اغلب شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های پرکاربر ناچار هستند که دست به دامن ابزار‌های فیلترشکن شوند.

با این اوصاف است که وی‌پی‌ان به پرتکرارترین کلیدواژه کاربران ایرانی در جست‌وجو‌های اینترنتی تبدیل شده و حتی آن‌ها حاضرند هزینه‌های گزافی برای خرید این ابزار‌ها بپردازند تا بتوانند به اینترنت آزاد دسترسی داشته باشند. بررسی‌های وب‌سایت top۱۰vpn نشان می‌دهد که در طول مدت بیست‌و‌دوم سپتامبر تا سی‌ویکم اکتبر سال گذشته میلادی، تقاضا برای دسترسی به خدمات وی‌پی‌ان در اوج خود بوده است.

این تقاضا که در ابتدای اعتراضات نسبت به زمان مشابه در سال گذشته افزایش ۲۱۶۴ درصدی داشته، در طول یک ماه پس از آن رشد سالانه ۳۰۸۲ درصدی را تجربه کرده است. این آمار‌ها نشان می‌دهند که از آن زمان تا حالا، متوسط تقاضای روزانه برای استفاده از خدمات وی‌پی‌ان در ایران بالا مانده و رشد حداکثری ۹۵۱ درصدی را نسبت به زمان مشابه سال قبل به ثبت رسانده است.