گام تازه بایدن برای توافق ریاض-تل‌آویو

اقتصاد۲۴- در ادامه ترجمه گزارش بلومبرگ نوشته است: در حالی که جو بایدن به استقبال انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده می‌رود، این توافق برای او یک پیروزی دیپلماتیک بزرگ به ارمغان می‌آورد. برای اسرائیل نیز این توافق در‌ها برای تجارت بیش‌تر با بزرگ‌ترین اقتصاد خاورمیانه را باز کرده و به مقابله با اقدامات ایران کمک می‌کند. هم‌چنین، به پندار آن‌ها، با توجه به موقعیت پادشاهی سعودی در جهان اسلام، این توافق می‌تواند سایر کشور‌های با اکثریت مسلمان در منطقه و آسیا را تشویق کند تا روابط نزدیک‌تری با اسرائیل داشته باشند. علاوه بر این به خیال دولت بایدن، این توافق می‌تواند تنش‌ها در منطقه کاهش و به ایمن‌سازی خطوط حیاتی کشتیرانی نفت و گاز آن کمک کند.

بایدن در دیدار روز چهارشنبه خود با بنیامین نتانیاهو در حاشیه اجلاس سازمان ملل، درباره این موضوع گفتگو کرد. نخست‌وزیر اسرائیل گفت که از ایجاد به زعم او «صلح تاریخی» بین اسرائیل و عربستان سعودی مطمئن است. در مصاحبه‌ای که ساعاتی بعد پخش شد، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی به فاکس‌نیوز گفت که این توافق «هر روز» نزدیکتر می‌شود.

پیشبرد دو قرارداد دفاعی

چند منبع گفتند که مقامات ایالات متحده و اسرائیل درباره پیشبرد دو قرارداد دفاعی به عنوان بخشی از همان بسته جهت افزایش تأیید توسط کنگره بحث کرده‌اند. این منابع گفتند در حالی که بسیاری از سناتور‌ها نسبت به هرگونه توافقی که ایالات متحده را ملزم به دفاع از عربستان سعودی می‌کند، محتاط هستند، اما اگر چنین اقدامی مانع آسیب‌رسیدن به اسرائیل شود، تمایلی به رد یک پیمان جامع‌تر ندارند.

ایالات متحده، به ویژه برای مقابله با نفوذ فزاینده چین، مصمم به تقویت همکاری بیشتر میان متحدان خود در خاورمیانه است. افراد آگاه گفتند اکنون برای کاخ سفید، بازسازی معماری نظامی و امنیتی آمریکا در منطقه بسیار مهم است. هفته گذشته، آمریکا روابط دفاعی خود با بحرین را ارتقا داد، البته نه در حدی که نیاز به تصویب کنگره داشته باشد. منابع بلومبرگ گفتند که سعودی‌ها به آمریکا گفته‌اند که خواهان توافقی فراتر از توافق با بحرین هستند.

علی شهابی، مفسر سعودی که از مذاکرات واشنگتن و ریاض آگاه است، ادعا کرده: «معاهده‌ای که آمریکا را ملزم کند تا در صورت حمله به عربستان به آن کمک کند، به نفع کل شورای همکاری خلیج فارس است».

بیشتر بخوانید: بیانیه بایدن در پی تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا

شروط ریاض

عربستان سعودی به عنوان شروط عادی‌سازی روابطش با اسرائیل، از ایالات متحده ضمانت‌های دفاعی محکم، دسترسی به تسلیحات درجه یک آمریکایی و کمک در برنامه هسته‌ای غیرنظامی را خواسته است. ریاض همچنین از اسرائیل می‌خواهد که به فلسطینی‌ها امتیازاتی بدهد، اما سیگنال‌های متفاوتی در مورد اینکه در نهایت تل‌آویو چه چیزی را خواهد پذیرفت، دریافت کرده است.

فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه پادشاهی سعودی این هفته به رسانه‌های دولتی سعودی گفت که کشورش هر کاری را انجام خواهد داد تا برای مناقشه اسرائیل و فلسطین، راه‌حل [به اصطلاح]دو کشوری را دوباره روی میز بگذارد. شاهزاده محمد بن سلمان به فاکس نیوز گفت: «مسئله فلسطین برای ما بسیار مهم است، ما باید آن را حل کنیم».

ایالات متحده از عربستان سعودی می‌خواهد که در ازای روابط امنیتی قوی‌تر، روابطش با چین در زمینه‌های حساس با فناوری پیشرفته را محدود کند. به گفته رابرت ساتلوف، مدیر اجرایی اندیشکده انستیتوی واشنگتن که با مذاکره‌کنندگان اسرائیلی، سعودی و آمریکایی در تماس است، گفت که ممکن است واشنگتن از سعودی‌ها بخواهد برخی از زندانیان سیاسی را آزاد کرده و قوانین مربوط به آزادی بیان و دادرسی کیفری را اصلاح کنند.

منابع می‌گویند که واشنگتن و ریاض به توافق جامعی در مورد جنبه‌های هسته‌ای و امنیتی دست یافته‌اند، اگرچه هنوز بسیاری از جزئیات باید بررسی شود. عربستان سعودی نه تنها می‌خواهد نیروگاه‌های هسته‌ای بسازد، بلکه می‌خواهد اورانیوم را در خاک خود غنی‌سازی کرده و در نهایت، سوخت هسته‌ای صادر کند. ایالات متحده و اسرائیل نسبت به این طرح محتاطند.

عربستان سعودی گفته که برنامه هسته‌ایش صرفاً برای اهداف صلح‌آمیز است. اما بن سلمان در گفتگو با فاکس‌نیوز ادعا کرد که اگر ایران بمب هسته‌ای بسازد، سعودی‌ها نیز چنین خواهد کرد. [این در حالی است که تهران هر گونه تلاش برای دستیابی به تسلیحات هسته‌ای را رد کرده است]. به ادعای یک مقام آمریکایی، هرگونه توافق هسته‌ای با عربستان سعودی با استاندارد‌های سختگیرانه منع اشاعه ایالات متحده مطابقت خواهد داشت.

مانع فلسطینی

دنیس راس، فرستاده سابق کاخ سفید در خاورمیانه گفت که با توجه به گرایش فوق‌راست‌گرایانه ائتلاف نتانیاهو، موضوع فلسطین همچنان یک مانع است. کابینه کنونی افراطی‌ترین کابینه اسرائیل در تاریخ بوده و بسیاری از وزرا مخالف هرگونه امتیازدهی به فلسطینی‌ها، مانند توقف شهرک‌سازی در کرانه باختری هستند.