شمارش معکوس برای فاجعه در غزه

اقتصاد۲۴-هفتمین روز درگیری‌های حماس و اسرائیل در‌حالی آغاز شد که شواهد حاکی از عزم اسرائیل برای حمله زمینی به غزه است. ارتش اسرائیل صبح روز گذشته به ۱.۱ میلیون ساکن شمال غزه ۲۴ ساعت فرصت داده است به جنوب غزه بروند. اقدامی که احتمال آغاز عملیات زمینی ارتش اسرائیل در غزه را تقویت می‌کند. با‌این‌حال هنوز زمان دقیق آن مشخص نیست. در همین راستا روز گذشته اعلامیه‌هایی از آسمان غزه روی شهر سرازیر شده است که به غیرنظامیان می‌گوید فورا خانه‌های خود را ترک کنند.

در این اعلامیه‌ها آمده است: «خطاب به ساکنان شهر غزه... شهر غزه به میدان جنگ تبدیل شده است. شما باید فورا خانه‌های خود را تخلیه کنید و به سمت جنوب بروید». ارتش اسرائیل خواستار خروج تمام غیرنظامیان شمال غزه از خانه‌هایشان شد و اعلام کرد که آن‌ها برای امنیت و حفاظت از جان خود به منطقه «وادی غزه» در جنوب بروند و تنها زمانی این افراد مجاز به بازگشت به شهر غزه خواهند بود که اعلامیه دیگری صادر شود.

در‌همین‌حال حماس این اقدام اسرائیل را «جنگ روانی» خوانده و خواهان ماندن ساکنان غزه در خانه‌هایشان شده است. سلامه معروف، رئیس سرویس مطبوعاتی حماس گفت اطلاعیه اسرائیل در خروج غیرنظامیان غزه به سمت جنوب «تبلیغات دروغین» است. او آن را به‌منظور آسیب‌رساندن به «انسجام داخلی» توصیف کرد و از مردم غزه خواست در دام بازی اسرائیلی‌ها نیفتند.

بیشتر بخوانید:تعلیق مقطعی مذاکرات عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل

حماس در بیانیه‌ای به ساکنان غزه گفت: «در خانه‌های خود بمانید و در مقابل این جنگ روانی نفرت‌انگیز که از سوی اشغالگران به راه انداخته شده است، محکم بایستید». در آخرین تحولات مرتبط با این جنگ در خاورمیانه، تعداد کشته‌شدگان حمله شنبه حماس به اسرائیل به بیش از هزارو ۳۰۰ نفر رسیده است و وزارت بهداشت غزه هم در جدیدترین آمار اعلام کرد که دست‌کم هزارو ۸۰۰ نفر در حملات هوایی اسرائیل شهید و شش‌هزارو ۳۸۸ نفر مجروح شده‌اند. اسرائیل می‌گوید نزدیک به ۱۰۰ نفر همچنان گروگان حماس هستند. هم‌زمان بحران انسانی در غزه به دنبال قطع آب و برق رو به وخامت است و سازمان ملل درخواست کمک اضطراری کرده است. سازمان بهداشت جهانی هم از خطر فروپاشی سیستم بهداشتی غزه سخن گفته است.

این در‌حالی است که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، پس از اعلام حمایت تمام‌عیار کشورش از اسرائیل و دیدارش با بنیامین نتانیاهو در تل‌آویو، وارد اردن شد. پس از آن‌هم روز گذشته لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا، برای اعلام همبستگی به اسرائیل به منطقه سفر کرد. لوید آستین گفت که آمریکا برای استفاده از کمک‌های نظامی خود توسط اسرائیل قید و شرط تعیین نکرده است.

وزیر دفاع آمریکا پیش از این اعلام کرده بود که یک گروه کوچک از نیرو‌های عملیات ویژه کشورش به اسرائیل در زمینه‌های اطلاعاتی و برنامه‌ریزی کمک می‌کنند. برخلاف برخی گزارش‌های منتشرشده مأموریت این گروه کمک به آزادسازی گروگان‌های اسرائیل نیست، اما مقام‌های آمریکایی می‌گویند که در صورت نیاز این گروه در این زمینه نیز به اسرائیل کمک خواهد کرد.

سازمان ملل می‌گوید اسرائیل باید دستور تخلیه ۱.۱ میلیون نفر از شمال غزه طی ۲۴ ساعت را پس بگیرد و در آن تجدیدنظر کند. دفتر کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد می‌گوید از زمان آغاز حملات اسرائیل، بیش از ۴۰۰ هزار نفر از خانه‌های خود در غزه گریخته‌اند. دفتر کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل تخمین زده است که حدود دو‌میلیون فلسطینی در غزه زندگی می‌کنند. این آژانس، نزدیک به ۲۹۴ میلیون دلار برای کمک به حدود یک‌میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در غزه و کرانه باختری درخواست کمک کرده است که نیمی از آن برای تأمین مواد غذایی است. پیش‌تر برنامه جهانی غذا، از نهاد‌های زیر نظر سازمان ملل درباره کاهش خطرناک آذوقه حیاتی در نوار غزه هشدار داده بود.

از سوی دیگر، کمیته بین‌المللی صلیب سرخ نیز ضمن هشدار درباره اتمام قریب‌الوقوع سوخت ژنراتور‌های بیمارستان غزه اعلام کرد عملیات انتقال محموله‌های دارو و خدمات پزشکی این نهاد بین‌المللی در داخل غزه به دلیل حملات اسرائیل متوقف شده است. دفتر کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل می‌گوید روند آوارگی همچنان ادامه دارد. اسرائیل اعلام کرده است تا زمان آزادی تمامی گروگان‌ها، اجازه ورود هیچ کمک انسان‌دوستانه‌ای به غزه را نخواهد داد.

وزارت خارجه مصر که با غزه هم‌مرز است از کشور‌ها و نهاد‌ها خواست هرگونه کمک را به فرودگاه بین‌المللی العریش در نزدیکی گذرگاه مرزی با غزه ارسال کنند، ولی مشخص نکرد این کمک‌ها چه زمانی اجازه ورود خواهند داشت. جان کربی، مدیر ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید می‌گوید گفتگو با مقامات اسرائیلی درباره نیاز به رساندن کمک‌های بشردوستانه برای شهروندان فلسطینی در‌حال انجام است. جان کربی همچنین گفت که درخواست اسرائیل از بیش از یک‌میلیون غیرنظامی در شمال غزه برای جابه‌جایی در مدت ۲۴ ساعت یک کار دشوار است. او در گفتگو با شبکه ام‌اس‌ان‌بی‌سی گفت: «این افراد در مدت‌زمان بسیار کوتاهی جابه‌جا می‌شوند. ما می‌دانیم که اسرائیل چه می‌خواهد انجام دهد و چرا تلاش می‌کنند این کار را انجام دهند. آن‌ها تلاش می‌کنند جمعیت غیرنظامی را از حماس جدا کنند».

هشدار نسبت به جنایت جنگی

در‌همین‌حال، شورای پناهندگان که در اسرائیل و فلسطین فعالیت می‌کند، اولتیماتوم اسرائیل برای ترک خانه‌های مردم غزه را جنایت جنگی توصیف کرد. یان اگلاند، دبیر‌کل این نهاد نروژی در بیانیه‌ای گفت: «درخواست ارتش اسرائیل مبنی بر اینکه ۱.۱ میلیون غیرنظامی در شمال غزه در ۲۴ ساعت به جنوب آن نقل مکان کنند بدون هیچ‌گونه تضمین برای امنیت یا بازگشت به‌منزله جنایت جنگی انتقال اجباری است. این موضوع باید متوقف شود». این نهاد افزود: «مجازات دسته‌جمعی تعداد بی‌شماری از غیرنظامیان از جمله کودکان، زنان و سالمندان که به انتقام اقدامات افراد مسلح انجام می‌شود، براساس قوانین بین‌المللی غیرقانونی است». او افزود: «همکاران من در داخل غزه تأیید می‌کنند افراد بی‌شماری در بخش‌های شمالی زندگی می‌کنند که هیچ وسیله‌ای برای نقل‌مکان امن در زیر رگبار دائمی آتش ندارند». این نهاد از ایالات متحده، بریتانیا و اتحادیه اروپا خواست از اسرائیل بخواهند این دستور جابه‌جایی را فورا لغو کند.

بیشتر بخوانید:نسل‌کشی در غزه؛ ارتش اسرائیل به سلاح‌های ممنوعه روی آورد

محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی هم پس از دستور ارتش اسرائیل برای خروج بیش از یک‌میلیون نفر از شمال نوار غزه، نسبت به آوارگی گسترده فلسطینی‌ها هشدار داد و آن را با تبعید سال ۱۹۴۸ مقایسه کرد. او تأکید کرد که با آوارگی فلسطینیان از نوار غزه مخالف است، زیرا به‌منزله «روز نکبت دوم» است. این موضوع اشاره به آواره‌شدن حدود ۷۶۰ هزار فلسطینی دارد که در جنگ ۱۹۴۸ که مصادف با ایجاد اسرائیل بود از سرزمین‌های خود گریختند یا اخراج شدند. این روز را فلسطینی‌ها و شماری از کشور‌های منطقه «روز نکبت» نام‌گذاری کرده‌اند.

کمک‌های نظامی در راه اسرائیل

در‌حالی‌که نتانیاهو با ائتلاف با مخالفانش توانست «کابینه جنگ» را تشکیل دهد، نگرانی تل‌آویو نسبت به طولانی‌شدن جنگ باعث ارسال کمک‌های متعدد نظامی از سوی ایالات متحده و دیگر متحدان غربی اسرائیل به منطقه شده است. تنها چند ساعت پس از حمله حماس به اسرائیل، آمریکا ناو‌ها و جنگنده‌های خود را به منطقه فرستاد تا در صورت نیاز بتواند به اسرائیل کمک نظامی کند. نیرو‌های عملیات ویژه آمریکا نیز از چند روز پیش به نظامیان اسرائیل کمک‌های اطلاعاتی می‌کنند. اسرائیل همچنین از کمک‌های این نیرو‌ها در زمینه برنامه‌ریزی نظامی نیز بهره‌مند شده است. بریتانیا نیز ناو‌های جنگی خود را رهسپار دریای مدیترانه شرقی کرده است.

ابعاد گسترده تحرکات نظامی ایالات متحده نشان می‌دهد که واشنگتن نگران افزایش تنش در خاورمیانه و گسترش جنگ در منطقه است. به نظر می‌رسد اولویت اول آمریکا نمایش حضورشان در منطقه باشد تا به این ترتیب بتوانند دیگر بازیگران احتمالی را از دخالت در جنگ منصرف کنند. آمریکا همچنین محموله‌هایی از مهمات و جنگنده‌های رهگیر به اسرائیل تحویل می‌دهد تا به اسرائیل در جنگ با حماس کمک کند. تأمین مهمات مورد‌نیاز برای سامانه دفاع هوایی اسرائیل معروف به «گنبد آهنین» یکی دیگر از کمک‌های ارسالی آمریکا به اسرائیل است. جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، تأمین مهمات برای «گنبد آهنین» را «اولویت فوری» اسرائیل خوانده است.

او گفت: «ما اطمینان حاصل خواهیم کرد که گنبد آهنین اسرائیل با کمبود این مهمات حیاتی که برای دفاع از شهر‌ها به آن نیاز دارد مواجه نمی‌شود». سامانه دفاع هوایی «گنبد آهنین» تنها راکت‌هایی را منهدم می‌کند که ممکن است به شهر‌ها و مناطق مسکونی اصابت کنند. بنا به گزارش‌ها اسرائیل ۱۰ سامانه دفاع هوایی «گنبد آهنین» در اختیار دارد. اکثر اجزای موشک‌های مورد استفاده سامانه «گنبد آهنین» را شرکت «ریتیان» در آمریکا تولید می‌کند. این شرکت یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های فعال در زمینه صنایع نظامی در ایالات متحده است. ارتش آمریکا دو سامانه ذخیره «گنبد آهنین» نیز در اختیار دارد.

یکی از مهم‌ترین اقدام‌های واشنگتن پس از حمله روز شنبه حماس به اسرائیل اعزام ناو «یو اساس جرالد فورد» به منطقه بود. این ناو اخیرا یک رزمایش مشترک با ارتش ایتالیا انجام داده بود. به حدود پنج هزار خدمه این ناو پس از آن دستور داده شد تا در اسرع وقت به سمت شرق دریای مدیترانه حرکت کنند. حضور این ناو در شرق دریای مدیترانه به آمریکا امکان می‌دهد تا بتواند گزینه‌های متعددی را برای دخالت نظامی احتمالی در جنگ مدنظر داشته باشد. «یو‌اس‌اس جرالد فورد» در این حالت در عمل به مرکز اصلی فرماندهی و کنترل عملیات‌ها تبدیل خواهد شد. هواپیما‌های نظارتی و تجسسی «نورثروپ گرومن یی-۲ هاوکی» که با رادار‌های هفت‌متری دایره‌شکل خود شناخته می‌شوند از روی این ناو برخواهند خاست. این هواپیما‌ها می‌توانند در زمینه امکان شلیک موشک هشدار دهند، عملیات نظارتی و تجسسی انجام دهند و حریم هوایی را مدیریت کنند. هواپیما‌های «نورثروپ گرومن یی-۲ هاوکی» نه‌تن‌ها می‌توانند تحرکات را شناسایی کنند بلکه می‌توانند به مدیریت نیرو‌های آمریکایی نیز کمک کنند.

جنگنده‌های «اف ۱۸» نیز می‌توانند از ناو «یو‌اس‌اس جرالد فورد» به پرواز درآیند. این جنگنده‌ها قادر به رهگیری در هوا و حمله به مواضع دشمن روی زمین هستند. ناو «یو‌اس‌اس جرالد فورد» همچنین یک بیمارستان سیار محسوب می‌شود که مجهز به اتاق مراقبت‌های ویژه و اتاق اورژانس با حضور حدود ۴۰ نیروی خدمه پزشکی از جمله جراحان و پزشکان است.

قرار است ناو هواپیمابر «یواس‌اس دوایت آیزنهاور» متعلق به ارتش آمریکا نیز از ساحل ایالت ویرجینیا به سمت دریای مدیترانه حرکت کند. کاخ‌سفید گفته است که ممکن است با تمدید دوره خدمت ناو «یو‌اس‌ا‌س جرالد فورد» هر دو ناو برای مدتی در منطقه حضور داشته باشند. بنا به دستور پنتاگون قرار است تعداد بیشتری از جنگنده‌های آمریکایی به پایگاه‌های این کشور در خاورمیانه اعزام شوند. نیروی هوایی آمریکا و ستاد مشترک فرماندهی ارتش این کشور از اظهارنظر درباره دیگر مأموریت‌های احتمالی جنگنده‌های آمریکایی در منطقه در واکنش به جنگ بین اسرائیل و گروه حماس خودداری کرده‌اند.

حزب‌الله: در زمان لازم اقدام می‌کنیم

شیخ نعیم قاسم، معاون دبیر‌کل جنبش حزب الله لبنان، در سخنانی در تظاهرات همبستگی با مردم غزه در بیروت، پایتخت لبنان گفت: «ما حامی و کاملا آماده هستیم و لحظه‌به‌لحظه نبرد طوفان‌الاقصی را دنبال می‌کنیم». او با بیان اینکه همه برنامه‌های اسرائیل را زیر نظر دارند، بدون اشاره به جزئیات، گفت: «حزب‌الله در چارچوب دیدگاه خود به درگیری کمک می‌کند و هر زمان که موعد اقدامی باشد، وارد عمل خواهیم شد». نعیم قاسم اقدامات حماس علیه اسرائیل را ستود و تأکید کرد که «این حمله نشان داد که اسرائیل چقدر ضعیف است».