آیا آمریکا و ایران به جنگ نزدیک شده‌اند؟/ بایدن در تله یک دوراهی دشوار

اقتصاد ۲۴- ۱۰۰ روز از زمان حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر گذشته، و آمریکا همزمان با کمک به اسرائیل برای پیروزی در جنگ در غزه، به دنبال جلوگیری از تبدیل درگیری به یک جنگ منطقه‌ای با ایران و نیرو‌های نیابتی آن بوده است.

بر اساس گزارش رسانه‌های غربی متحدان ایران در عراق و سوریه از آغاز جنگ غزه تاکنون حدود ۱۴۰ حمله موشکی و پهپادی علیه نیرو‌های آمریکایی انجام داده اند. از نظر فرماندهی مرکزی آمریکا، شدیدترین حملات در ۲۰ ژانویه با شلیک رگبار موشک‌های بالستیک و راکت‌های متعدد به پایگاه عین الاسد در غرب عراق رخ داد.

گزارش‌ها حاکی از آن است که پدافند هوایی آمریکا آن‌ها را رهگیری کردند، اما برخی از آن‌ها به پایگاه اصابت کردند و تعداد نامعلومی از آمریکایی‌ها و عراقی‌ها مجروح شدند. تاکنون آمریکا هم بار‌ها از این نیرو‌های محلی انتقام گرفته است، اما بایدن با فشار فزاینده‌ای برای انجام اقدامات جدی‌تر علیه ایران مواجه شده است. این به یک معضل در آمریکا تبدیل است: اگر هیچ کاری نکند، آمریکا ضعیف به نظر می‌رسد. اگر تلافی کند و رئیس جمهور در سال انتخاباتی با خطر آغاز یک جنگ جدید روبرو می‌شود.

اکونومیست در گزارشی وضعیت غامض آمریکا در سال انتخابات ریاست جمهوری را شرح داده و گفته ممکن است یک اشتباه محاسباتی با بروز یک جنگ منطقه‌ای فاصله داشته باشیم و در این صورت آمریکا چاره‌ای جز حمله مستقیم به سپاه نخواهد داشت.

این رسانه گفته آمریکا با هدف متوقف کردن حمله حوثی‌ها به جریان کشتیرانی، برای هفتمین بار در هفته اخیر شبه نظامیان حوثی را هدف قرار داده است. خود بایدن اعتراف می‌کند که حملات آمریکا، حوثی‌ها را متوقف نخواهد کرد. با این حال، واشنگتن پست گزارش داده که دولت بایدن در حال تهیه پیش نویس طرح‌هایی برای یک «کارزار نظامی پایدار» در یمن با وجود تردید برخی مقامات است.

اکونومیست به جبهه دیگری در منطقه اشاره کرده و گفته در لبنان، قدیمی‌ترین و قدرتمندترین متحد منطقه‌ای ایران، حزب الله، مرتباً با نیرو‌های اسرائیلی تبادل آتش کرده است. این کشور حمایت خود را از حماس اعلام کرده، اما خود را وارد جنگ علیه اسرائیل نکرده است. دولت بایدن بلافاصله پس از حملات ۷ اکتبر تلاش کرده که اسرائیل از حمله پیشگیرانه علیه حزب الله منصرف شود. اما اسرائیل تهدید می‌کند که اگر دیپلماسی نتواند نیرو‌های حزب الله را متوقف کند و آن‌ها را از منطقه مرزی دور نگه دارد، در لبنان دست به حمله خواهد زد.

این رسانه گفته آمریکا و ایران در حال حفظ یک تعادل خطرناک هستند. ایران به متحدان خود در «محور مقاومت» کمک کرده تا حملاتی را با هدف تضعیف اسرائیل و آمریکا و بی‌اعتبار کردن کشور‌های عربی که با اسرائیل صلح کرده‌اند (یا به دنبال آن هستند) ترتیب دهند. آمریکا به نوبه خود دست به اقدامات تلافی جویانه محدودی زده است. هر دو از درگیری مستقیم اجتناب کرده اند. اما تعادل ممکن است برقرار نباشد.

اکونومیست دلیل بهم خوردن احتمالی این موازنه را شرح داده و گفته: اولاً، اسرائیل در کنار رویارویی آشکار با حماس و حزب الله است و جنگی نه چندان محرمانه علیه ایران و متحدانش به راه انداخته است. اواخر دسامبر یک فرمانده سپاه در حمله هوایی مشکوک اسرائیل در دمشق کشته شد. یک هفته بعد، صالح العاروری، یکی از مقامات ارشد حماس، در حمله‌ای به پایگاه حزب الله در جنوب بیروت ترور شد. ۲۰ ژانویه در یک حمله موشکی دیگر در دمشق پنج عضو سپاه از جمله حجت‌الله امیدوار، رئیس اطلاعات سپاه قدس در سوریه ترور شد. در ۴ ژانویه، آمریکا مشتاق الجواری، یکی از رهبران حرکت النجبه، یکی از گروه‌های شبه نظامی در عراق، با حمله پهپادی به مقر آن‌ها در بغداد کشته شد.

در عین حال، در داخل ایران یک سری حملات تروریستی کشور را به لرزه در آورده است. در یک بمب گذاری انتحاری که داعش مسئولیت آن را برعهده گرفته، حدود ۱۰۰ نفر بر سر مزار قاسم سلیمانی کشته شدند؛ و دست کم ۱۱ پلیس در استان پرتنش سیستان و بلوچستان در شرق ایران توسط یک گروه بلوچ مستقر در پاکستان به نام جیش العدل جانشان را از دست دادند.

بیشتر بخوانید:  اسرائیل به دنبال آتش افروزی بین ایران و آمریکاست؟

اکونومیست با این فرض نوشته: آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران، از نیرو‌های ایرانی خواسته تا «صبر راهبردی» در پیش بگیرند. اما علی واعظ از گروه بین‌المللی بحران استدلال می‌کند که ایران اکنون احساس می‌کند باید «بازدارندگی را کنار بگذارد» و اوضاع را به دست بگیرد.

این رسانه به حملات انتقام جویانه ایران اشاره کرده و نوشت: هفته گذشته ایران به سه کشور همسایه موشک شلیک کرد: علیه اهداف تروریستی در سوریه و پاکستان، و یک پایگاه احتمالی جاسوسی اسرائیل در کردستان عراق. واعظ به اکونومیست می‌گوید: «ایرانی‌ها همچنان از ریسک گریزان هستند. «آن‌ها می‌خواهند این تصور را که ابتکار عمل از دستشان خارج شده را تغییر دهند. اما به طور همزمان این تصور وجود دارد که اسرائیل برای آن‌ها تله گذاشته و میخواهد ادامه جنگ را توجیه کند یا ایالات متحده را به جنگ بکشاند.»

در مورد دولت بایدن، مقامات اصرار دارند که خواهان جنگ منطقه‌ای نیستند. سال ۲۰۲۰، دونالد ترامپ، سلف بایدن، در پاسخ به حملات شبه نظامیان طرفدار ایران به نیرو‌های آمریکایی، دستور ترور قاسم سلیمانی را صادر کرد. این امر باعث شلیک موشک بالستیک ایران به سمت پایگاه عین الاسد شد. اقدامی که ترامپ پاسخی به آن نداد.

بایدن محتاطانه عمل کرده است. او نمی‌خواهد زمانی که آمریکا با حمایت از اوکراین در جنگ علیه روسیه ضعیف شده و تلاش می‌کند از جنگی دیگر علیه چین در تایوان جلوگیری کند، به جنگی در خاورمیانه کشیده شود. علاوه بر این، آقای بایدن به دنبال انتخاب مجدد در سال جاری است.

در عراق و سوریه، نیرو‌های آمریکایی بسیار کمتر از حملاتی که به آن‌ها می‌شود، پاسخ می‌دهند. در یمن هم آمریکا قبل از حمله مستقیم به حوثی‌ها هشدار‌هایی صادر کرد.

آرون دیوید میلر از بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی به اکونومیست می‌گوید: «دولت می‌داند که مشکلی بدون راه‌حل در پیش دارد که فقط می‌تواند برای مدیریت آن تلاش کند.»

بهترین امید بایدن این است که اسرائیل به زودی پیروز شود، یا حداقل جنگ در غزه را متوقف کند، و بدین ترتیب از خشمی که در سراسر منطقه ایجاد شده، بکاهد. اما اسرائیل نه حماس را سرکوب کرده و نه گروگان هایش را بازگردانده است و نشانه‌های کمی از آمادگی آن‌ها برای توقف جنگ وجود دارد. تعداد کشته شدگان فلسطینی از ۲۵ هزار نفر گذشته است. برخی اسرائیل را به نسل کشی متهم می‌کنند. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، به صراحت درخواست بایدن برای تشکیل کشور فلسطین را رد کرده است.

در حالی که بایدن برای حفظ حلقه خود در خاورمیانه تلاش می‌کند، میلر می‌گوید که ممکن است یک منطقه تنها یک حمله ناگوار یا تروریستی با یک جنگ تمام عیار فاصله داشته باشد. اگر این روند ادامه پیدا کند و یکی از این حملات واقعاً منجر به کشته شدن تعداد قابل توجهی از آمریکایی‌ها شود، دولت چاره‌ای جز حمله به سپاه پاسداران نخواهد داشت.